ਮੁੰਬਈ: ਸਾਇਰਸ ਮਿਸਤਰੀ 2006 ਵਿੱਚ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਸਨ। 2012 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਤਨ ਟਾਟਾ ਦੀ ਥਾਂ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਦਾ ਚੇਅਰਮੈਨ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਚਾਰ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਯਾਨੀ 2016 'ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਚਾਨਕ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਤਨ ਟਾਟਾ ਅਤੇ ਸਾਇਰਸ ਮਿਸਤਰੀ ਵਿਚਾਲੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਲੜਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ।
ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਅਤੇ ਐਸਪੀ ਗਰੁੱਪ (ਸ਼ਾਪੂਰਜੀ ਗਰੁੱਪ) ਵਿਚਾਲੇ ਵਿਵਾਦ ਦੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਨ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਕਿਹੜੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਅਮਰੀਕੀ ਫਾਸਟ ਫੂਡ ਚੇਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਅਤੇ ਸਾਇਰਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸੇ ਬਿਨਾਂ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਦੇ ਸ਼ੇਅਰਾਂ ਨੂੰ ਗਿਰਵੀ ਰੱਖਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰਤਨ ਟਾਟਾ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਨਾਰਾਜ਼ ਸਨ ਕਿ ਸਾਇਰਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਬਿਨਾਂ ਦੱਸੇ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਦੇ ਸ਼ੇਅਰ ਗਿਰਵੀ ਰੱਖ ਦਿੱਤੇ ਸਨ।
ਇਕ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਅਖਬਾਰ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ, ਟਾਟਾ ਨੇ ਰੱਖਿਆ ਸਮਝੌਤੇ ਅਤੇ ਟਾਟਾ ਪਾਵਰ-ਵੈਲਸਪਨ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਏ ਸੌਦੇ 'ਤੇ ਸਾਇਰਸ ਦੀ ਰਾਏ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕੀਤਾ। ਸਾਇਰਸ ਨੇ 2014 ਦੀਆਂ ਉੜੀਸਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ 10 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਦਾਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਰਤਨ ਟਾਟਾ ਨੇ ਇਸ 'ਤੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਜਤਾਇਆ ਸੀ। ਸਾਇਰਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਓਡੀਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲੋਹਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇੱਥੇ ਦਾਨ ਕਰਨਾ ਸਹੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਰਤਨ ਟਾਟਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਜੋ ਵੀ ਦਾਨ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਉਹ ਟਰੱਸਟ ਰਾਹੀਂ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਉਹ ਵੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ। ਰਤਨ ਟਾਟਾ ਨੇ ਸਾਇਰਸ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਭਵਿੱਖ 'ਚ ਅਜਿਹਾ ਕੋਈ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਨਾ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾਵੇ। ਮਿਸਤਰੀ ਦੇ ਕਰੀਬੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਮਿਸਤਰੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਚੰਦਾ ਦੇਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਉਸ ਰਾਜ ਦੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ 'ਤੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਮਿਸਤਰੀ ਵੀ ਇਲੈਕਟੋਰਲ ਟਰੱਸਟ ਰਾਹੀਂ ਚੰਦਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਇਹ ਵੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ (Ratan Tata Step brother) ਜਨਤਕ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ।
ਜਦੋਂ ਸਾਇਰਸ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਬਣੇ ਤਾਂ ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਟਰਨਓਵਰ 100 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਸੀ। ਮਿਸਤਰੀ ਨੇ ਭਰੋਸਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ 2022 ਤੱਕ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਨੂੰ 500 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਦੀ ਕੰਪਨੀ ਬਣਾ ਦੇਣਗੇ। ਪਰ 2016 ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਸਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਫਿਰ ਟਾਟਾ ਤੋਂ ਖਬਰ ਆਈ ਕਿ ਸਾਇਰਸ ਦੇ ਆਉਣ ਨਾਲ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਮੱਠੀ ਹੋ ਗਈ। ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਸਾਖ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗ ਗਈ ਹੈ। ਵਿਵਾਦ ਐਨਸੀਐਲਟੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਇੱਥੇ ਸਾਇਰਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰਤਨ ਟਾਟਾ ਖੁਦ ਅਤੇ (Cyrus Mistry died) ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਦੀ ਤਰੱਕੀ 'ਚ ਰੁਕਾਵਟ ਬਣ ਰਹੀ ਹੈ।
ਸਾਇਰਸ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਟਾਟਾ ਆਪਣੀ ਨੈਨੋ ਯੂਨਿਟ ਬੰਦ ਕਰ ਦੇਵੇ। ਰਤਨ ਟਾਟਾ ਇੰਡੀਅਨ ਹੋਟਲਾਂ ਦੀ ਮਹਿੰਗੀ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਅਤੇ ਟਾਟਾ ਡੋਕੋਮੋ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਾਇਰਸ ਦੇ ਫੈਸਲਿਆਂ ਤੋਂ ਖੁਸ਼ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਦਰਅਸਲ, ਮਿਸਤਰੀ ਟਾਟਾ ਸਮੂਹ 'ਤੇ ਕਰਜ਼ੇ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕੁਝ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ, ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਕਈ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਨੂੰ ਵੇਚਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ।
ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਅੱਜ ਤੋਂ ਚਾਰ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਦੀ ਹੋਲਡਿੰਗ ਕੰਪਨੀ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਦੀ AGM ਮੀਟਿੰਗ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਾਇਰਸ ਮਿਸਤਰੀ ਦੀ ਕੰਪਨੀ ਸ਼ਾਪੂਰਜੀ ਪਾਲਨਜੀ ਗਰੁੱਪ ਅਤੇ ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਵਿੱਚ ਟਕਰਾਅ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਬੈਠਕ 'ਚ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਨੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ (Cyrus Mistry Accident in Mumbai) ਨਿਯਮਾਂ 'ਚ ਬਦਲਾਅ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸ਼ਾਪੂਰਜੀ ਗਰੁੱਪ ਨੇ ਵੋਟਿੰਗ 'ਚ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਲਿਆ।
ਸ਼ਾਪੂਰਜੀ ਗਰੁੱਪ ਦੀ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ 'ਚ 18.4 ਫੀਸਦੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰ ਹਨ। ਦਰਅਸਲ ਬੈਠਕ 'ਚ ਸ਼ਾਪੂਰਜੀ ਗਰੁੱਪ ਨੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲਾਭਅੰਸ਼ ਦੀ ਮੰਗ ਉਠਾਈ ਸੀ। ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਚੱਲ ਰਹੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਟਾਟਾ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਫੈਸਲਾ ਸੁਣਾਇਆ ਸੀ। ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਸ਼ਾਪੂਰਜੀ ਗਰੁੱਪ 'ਤੇ ਵੱਡਾ ਕਰਜ਼ਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਦੇ ਕੁਝ ਸ਼ੇਅਰ ਗਿਰਵੀ ਰੱਖੇ ਹੋਏ ਹਨ।
ਟਾਟਾ ਨੇ ਆਪਣੀ AGM ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਕੁਝ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਇਸ ਲਈ ਸੋਧ ਨੂੰ ਪਾਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਭਵਿੱਖ 'ਚ ਮਿਸਤਰੀ ਵਰਗਾ ਵਿਵਾਦ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਟਾਟਾ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਹੁਣ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਟਾਟਾ ਸੰਨਜ਼ ਅਤੇ ਟਾਟਾ ਟਰੱਸਟਾਂ ਦਾ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਚੇਅਰਮੈਨ ਨਹੀਂ ਬਣ ਸਕਦਾ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਭਵਿੱਖ 'ਚ ਮਿਸਤਰੀ ਵਰਗੇ ਵਿਵਾਦਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ 'ਚ ਮਦਦ ਮਿਲੇਗੀ। ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਏਗਾ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਸਮੂਹ 'ਤੇ ਹਾਵੀ ਨਾ ਹੋਵੇ।
ਸਾਇਰਸ ਪਾਲੋਂਜੀ ਮਿਸਤਰੀ ਦਾ ਜਨਮ 4 ਜੁਲਾਈ 1968 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ 28 ਦਸੰਬਰ 2012 ਨੂੰ ਟਾਟਾ ਸਮੂਹ ਦਾ ਚੇਅਰਮੈਨ ਬਣਿਆ। ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਨੇ 24 ਅਕਤੂਬਰ 2016 ਨੂੰ ਸਾਇਰਸ ਮਿਸਤਰੀ ਨੂੰ ਚੇਅਰਮੈਨ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਮਿਸਤਰੀ ਨੇ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਕੈਥੇਡ੍ਰਲ ਅਤੇ ਜੌਹਨ ਕੌਨਨ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਇੰਪੀਰੀਅਲ ਕਾਲਜ, ਲੰਡਨ ਤੋਂ ਸਿਵਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਬੀਐਸ ਅਤੇ ਲੰਡਨ ਬਿਜ਼ਨਸ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਸਾਇੰਸ ਦੇ ਨਾਲ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ।
ਸਾਇਰਸ ਮਿਸਤਰੀ ਉਦਯੋਗਪਤੀ ਪਾਲਨਜੀ ਸ਼ਾਪੂਰਜੀ ਮਿਸਤਰੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸਨ। ਪਾਲੋਂਜੀ ਨੇ ਇੱਕ ਆਇਰਿਸ਼ ਔਰਤ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਆਇਰਲੈਂਡ ਦੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲਈ ਸੀ। ਸਾਇਰਸ ਦਾ ਜਨਮ ਵੀ ਆਇਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਭਰਾ ਦਾ ਨਾਂ ਸ਼ਾਪੁਰ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਦੋ ਭੈਣਾਂ ਹਨ। ਲੈਲਾ ਅਤੇ ਅੱਲੂ। ਪਾਲਨਜੀ ਸ਼ਾਪੂਰਜੀ ਦੀ ਧੀ ਅੱਲੂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਨੋਏਲ ਟਾਟਾ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਨੋਏਲ ਰਤਨ ਟਾਟਾ ਦੇ ਸੌਤੇਲੇ ਭਰਾ ਹਨ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Cyrus Mistry death ਟਾਟਾ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਚੇਅਰਮੈਨ ਸਾਇਰਸ ਮਿਸਤਰੀ ਦੀ ਸੜਕ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਮੌਤ
