ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ: ਕਸ਼ਮੀਰ ਆਪਣੀ ਦਸਤਕਾਰੀ ਲਈ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ, ਅਖਰੋਟ ਦੀ ਲੱਕੜ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਨੱਕਾਸ਼ੀ ਵੀ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਘਾਟੀ ਦੀ ਕਲਾ ਅਤੇ ਹੁਨਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਵਧਦੀ ਗਤੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹਾਲ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦਸਤਕਾਰੀ ਕਾਰੋਬਾਰ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ 68 ਸਾਲਾ ਕਲਾਕਾਰ ਗੁਲਾਮ ਨਬੀ ਡਾਰ ਦੇ ਜਨੂੰਨ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਿਆ, ਜੋ ਕਸ਼ਮੀਰ ਘਾਟੀ ਦੀ ਇਸ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਰਖਵਾਲੇ ਵੀ ਹਨ। ਲੱਕੜ ਦੀ ਨੱਕਾਸ਼ੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਗੁਲਾਮ ਨਬੀ ਡਾਰ ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਦੇ ਸਫਾ ਕਾਡਲ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਨਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਡਾਰ ਨੇ 10 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਹੀ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਹ 25 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਮਿਆਦ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੇ ਮਾਸਟਰ ਬਣ ਗਏ। ਡਾਰ ਵਰਗੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਾਰੀਗਰ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਉਹ ਹੁਨਰ ਸਿਖਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਹਨ। ਪਰ ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਇਸ ਕੰਮ ਨੂੰ ਸਿੱਖਣ ਲਈ ਉਤਸੁਕ ਨਹੀਂ ਹਨ।
ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਕਸ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਪਛਾਣ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਇਸਲਾਮ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਮੀਰ ਸਯਦ ਅਲੀ ਹਮਦਾਨੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੈਂਕੜੇ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਨੇ 7 ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਬਾਅਦ ਕਸ਼ਮੀਰ 'ਚ ਦਸਤਕਾਰੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਨਾਲ ਹੀ ਇੱਕ ਆਰਥਿਕ ਮਾਡਲ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਗੁਲਾਮ ਨਬੀ ਡਾਰ ਵਰਗੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਦਸਤਕਾਰੀ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ। ਹੁਣ ਨੌਜਵਾਨਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਨੂੰ ਸਿੱਖਣ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਤੱਕ ਫੈਲਾਉਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨ।
