ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਡੈਸਕ : ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹੋਲੀ ਦਾ ਤਿਓਹਾਰ ਕਾਫੀ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਹਿੰਦੂ ਹੀ ਨਹੀ ਸਗੋਂ ਅਨੇਕ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਹਿੰਦੂ ਗ੍ਰਹਿਪੱਤਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਹੋਲੀ ਦਾ ਤਿਓਹਾਰ ਫਾਲਗੁਣ ਮਾਸ ਦੀ ਪੂਰਿਣਮਾ ਦੇ ਦਿਨ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਤਿਓਹਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਜੋ ਸਿਰਫ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਹੀ ਸਗੋਂ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰੰਪਰਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ਤਿਓਹਾਰ 2 ਦਿਨ ਤੱਕ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਨ ਅਤੇ ਦੂਸਰੇ ਦਿਨ ਰੰਗ ਅਤੇ ਗੁਲਾਬ ਦੀ ਹੋਲੀ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਸ ਤਿਓਹਾਰ ਨੂੰ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਨਾਲ ਆਸਪਾਸ ਦੇ ਕਈ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਿੰਦੂ ਲੋਕ ਇਸ ਤਿਓਹਾਰ ਨੂੰ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਤਿਓਹਾਰ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਤੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ: ਹੋਲੀ ਨੂੰ ਰੰਜ ਅਤੇ ਗੰਮ ਭੁਲਾ ਕੇ ਆਪਸੀ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰਾ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲਾ ਤਿਓਹਾਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਿਓਹਾਰ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਦੌਰਾਨ ਲੋਕ ਇੱਕ-ਦੂਸਰੇ 'ਤੇ ਰੰਗ, ਗੁਲਾਲ ਨਾਲ ਖੇਡਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਗੀਤ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਮਹੌਲ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਦੇਸ਼ ਝੂੰਮ ਉਠਦਾ ਹੈ। ਹੋਲੀ ਦਾ ਤਿਓਹਾਰ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਤਿਓਹਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਤੋਂ ਹੀ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਤਿਓਹਾਰ ਦਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਜ਼ਿਕਰ: ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤਿਓਹਾਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਤੋਂ ਹੀ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਧਾਰਮਿਕ ਪੁਸਤਕਾਂ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਨਾਰਦ ਪੁਰਾਣ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਪੁਰਾਣ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਗ੍ਰੰਥ ਅਤੇ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਸਕ੍ਰਿਪਟਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਲੀ ਦੇ ਤਿਓਹਾਰ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ। ਜੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਦੇ ਸੰਸਕਰਿਤ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਦੇਖਿਏ ਤਾਂ ਉੱਥੇ ਵੀ ਇਸਦਾ ਵਰਨਣ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਸ਼੍ਰੀਮਦ ਭਾਗਵਤ ਪੁਰਾਣ ਵਿੱਚ ਰਸਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਰਸ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਰਸ ਵਿੱਚ ਰੰਗਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ।
ਸੰਸਕਰਿਤ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਹੋਲੀ: ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਾਲੀਦਾਸ ਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਕੁਮਾਰਸੰਭਵਮ ਅਤੇ ਮਾਲਵਿਕਾਗਨਿਮਿਤਰਮ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸ ਦਾ ਵਰਣਨ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕਾਲੀਦਾਸ ਦੇ ਰਿਤੂਸਨਹਾਰ ਵਿੱਚ ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਨੂੰ ਸਮਰਪਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਚੰਦਰਵਰਦਾਈ ਦੁਆਰਾ ਰਚੇ ਗਏ ਪਹਿਲੇ ਹਿੰਦੀ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਪ੍ਰਿਥਵੀਰਾਜ ਰਾਸੋ ਵਿੱਚ ਹੋਲੀ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਵਰਣਨ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਭਗਤੀ ਕਾਲ ਅਤੇ ਰੀਤੀਕਾਲ ਦੇ ਕਵੀਆਂ ਦੇ ਸਾਹਿਤ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀਏ ਤਾਂ ਉਥੇ ਵੀ ਹੋਲੀ ਦਾ ਵਰਣਨ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਵੀ ਵਿਦਿਆਪਤੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਕਵੀ ਸੂਰਦਾਸ, ਰਹੀਮ, ਰਸਖਾਨ, ਪਦਮਾਕਰ, ਮੀਰਾਬਾਈ ਅਤੇ ਕਬੀਰ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਬਿਹਾਰੀ, ਕੇਸ਼ਵ ਅਤੇ ਘਨਾਨੰਦ ਆਦਿ ਦੇ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਹੋਲੀ ਦੇ ਕਈ ਰੰਗ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਬ੍ਰਜ ਵਿੱਚ ਹੋਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਲਈ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ: ਲੇਖਕਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਮਹਾਨ ਕਵੀ ਸੂਰਦਾਸ ਨੇ ਬਸੰਤ ਅਤੇ ਹੋਲੀ 'ਤੇ ਕੁੱਲ 78 ਛੰਦ ਲਿਖੇ ਹਨ। ਰਾਧਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਵਿਚਕਾਰ ਖੇਡੀ ਗਈ ਹੋਲੀ ਅਤੇ ਰਾਸਲੀਲਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਤੇ ਰਾਧਾ ਰੰਗ ਅਤੇ ਗੁਲਾਲ ਵਿੱਚ ਰੰਗ ਕੇ ਇੱਕ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਲਈ ਬ੍ਰਜ ਵਿੱਚ ਹੋਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮੁਸਲਿਮ ਸੰਪਰਦਾ ਦੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਉਜਾਗਰ : ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਮੁਸਲਿਮ ਸੰਪਰਦਾ ਦੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀਏ ਤਾਂ ਹਜ਼ਰਤ ਨਿਜ਼ਾਮੂਦੀਨ ਔਲੀਆ, ਅਮੀਰ ਖੁਸਰੋ ਅਤੇ ਬਹਾਦੁਰ ਸ਼ਾਹ ਜ਼ਫ਼ਰ ਵਰਗੇ ਸੂਫ਼ੀ ਸੰਤਾਂ ਨੇ ਵੀ ਹੋਲੀ 'ਤੇ ਕਈ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਰਚਨਾਵਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਆਧੁਨਿਕ ਹਿੰਦੀ ਕਹਾਣੀਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਮੁਨਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਲੀ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਮੁਗਲ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਹੋਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ: ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿਰਫ਼ ਹਿੰਦੂ ਰਾਜੇ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਮੁਸਲਮਾਨ ਕਵੀਆਂ ਅਤੇ ਰਾਜਿਆਂ ਨੇ ਵੀ ਹੋਲੀਉਤਸਵ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਵਾਨਤ ਤਿਉਹਾਰ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਸੀ। ਮੁਗਲ ਕਾਲ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਹੋਲੀ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੁਣਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਕਬਰ ਦੇ ਜੋਧਾਬਾਈ ਅਤੇ ਜਹਾਂਗੀਰ ਅਤੇ ਨੂਰਜਹਾਂ ਨਾਲ ਹੋਲੀ ਖੇਡਣ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵਰਣਨ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹਨ। ਅਲਵਰ ਦੇ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਿੱਚ ਜਹਾਂਗੀਰ ਨੂੰ ਹੋਲੀ ਖੇਡਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਹੋਲੀ ਖੇਡਣ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਮੁਗਲ ਸਟਾਈਲ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਵਰਣਿਤ ਘਟਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀਏ ਤਾਂ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿਚ ਹੋਲੀ ਨੂੰ ਈਦ-ਏ-ਗੁਲਾਬੀ ਜਾਂ ਆਬ-ਏ-ਪਸ਼ੀ ਵਜੋਂ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਆਖਰੀ ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਬਹਾਦੁਰ ਸ਼ਾਹ ਜ਼ਫਰ ਬਾਰੇ ਇਹ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹੋਲੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਉਸ ਦੇ ਮੰਤਰੀ ਉਸ ਨੂੰ ਰੰਗ ਦੇਣ ਲਈ ਉਸ ਕੋਲ ਆਉਂਦੇ ਸਨ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ :-Daily Horoscope In Punjabi : ਜਾਣੋ ਕਿਵੇਂ ਬੀਤੇਗਾ ਅੱਜ ਦਾ ਦਿਨ, ਪੜ੍ਹੋ ਅੱਜ ਦਾ ਰਾਸ਼ੀਫਲ
