ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਜਿੱਦ: ਬਣਾਇਆ ਚਲਦਾ ਫਿਰਦਾ ਸਕੂਲ, ਪਿੰਡਾਂ 'ਚ ਜਾ ਕੇ ਸਿਖਿਆ ਦੀ ਅਲਖ

ਕੋਰੋਨਾ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਸਭ ਕੁਝ ਠੱਪ ਹੋ ਗਿਆ। ਕਾਰੋਬਾਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਿਖਾਈ ਸਭ ਕੁਝ ਚੌਪਟ ਹੋਣ ਲੱਗੀ। ਖ਼ਾਸਕਰ ਗਰੀਬ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੋਂ ਵਾਂਝੇ ਹੋਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ। ਪੈਸੇ ਵਾਲੇ ਆਨਲਾਈਨ ਪੜਾਈ ਕਰ ਰਹੇ ਸੀ ਪਰ ਪਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਚੇ ਮਜ਼ਬੂਰ ਸਨ। ਅਜਿਹੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਮਸੀਹਾ ਬਣ ਕੇ ਆਏ ਸਾਗਰ ਅਧਿਆਪਕ ਚੰਦਰਹਾਸ ਸ਼੍ਰੀਵਾਸਤਵ।

ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼: ਕੋਰੋਨਾ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਸਭ ਕੁਝ ਠੱਪ ਹੋ ਗਿਆ। ਕਾਰੋਬਾਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਿਖਾਈ ਸਭ ਕੁਝ ਚੌਪਟ ਹੋਣ ਲੱਗੀ। ਖ਼ਾਸਕਰ ਗਰੀਬ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੋਂ ਵਾਂਝੇ ਹੋਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ। ਪੈਸੇ ਵਾਲੇ ਆਨਲਾਈਨ ਪੜਾਈ ਕਰ ਰਹੇ ਸੀ ਪਰ ਪਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਚੇ ਮਜ਼ਬੂਰ ਸਨ। ਅਜਿਹੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਮਸੀਹਾ ਬਣ ਕੇ ਆਏ ਸਾਗਰ ਅਧਿਆਪਕ ਚੰਦਰਹਾਸ ਸ਼੍ਰੀਵਾਸਤਵ।

ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਕੇਸ਼ਵ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਰ, ਸਾਡੇ ਇੱਥੇ ਕੋਰੋਨਾ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੇ ਹੈ। ਸਰ ਸਾਨੂੰ ਪੜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਗਣਿਤ ਜਿਵੇਂ ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ਿਆ ਦੀ ਪੜਾਈ ਕਰ ਰਹੇ ਹੈ। ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਯੋਗਾ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਵੀ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਦਾ ਸਕੂਟਰ ਅਤੇ ਸਕੂਟਰ ਵਿੱਚ ਸਕੂਲ। ਜਿੰਨਾ ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਹੈਰਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਦੇਖਣ ਵਿੱਚ ਓਨਾਂ ਹੀ ਅਦੁਭੁਤ ਲਗਦਾ ਹੈ।

ਅਧਿਆਪਕ ਚੰਦਰਹਾਸ ਸ਼੍ਰੀਵਾਸਤਵ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਮ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਬਿਛੋਰਾ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਡਿਉਟੀ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਜਿੱਥੇ ਮੈਂ ਸਵੇਰੇ 10 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸ਼ਾਮ 4 ਵਜੇ ਤੱਕ ਤਾਇਨਾਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਆਪਣਾ ਅਧਿਕਾਰਤ ਡਿਉਟੀ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਖਾਲੀ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਾਰਡਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦਾ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਾਰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਧੇ ਘੰਟੇ ਤੋਂ ਇਕ ਘੰਟੇ ਦਾ ਸਮਾਂ 4 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸ਼ਾਮ 8 ਵਜੇ ਤੱਕ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ।

ਗੁਰੂ ਜੀ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਸਾਲ ਤੋਂ ਇਥੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਘੰਟੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਛੁੱਟੀ ਦੀ ਘੰਟੀ ਵੱਜਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਦੀ ਇਹੀ ਪਾਠਸ਼ਾਲਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਗਰੀਬ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਣਾ ਹੈ ਜੋ ਕੋਰੋਨਾ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਸਕੂਲ ਨਹੀਂ ਜਾ ਰਹੇ।

ਅਧਿਆਪਕ ਚੰਦਰਹਾਸ ਸ਼੍ਰੀਵਾਸਤਵ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਾਰਾ ਧਿਆਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਗਰੀਬ ਬੱਚਿਆਂ ਵੱਲ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਸਹੂਲਤਾਂ ਘੱਟ ਹਨ। ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨੋਟਬੁੱਕ, ਕਲਮ ਅਤੇ ਪੈਨਸਿਲ ਵੰਡਦਾ ਹਾਂ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਪੜ੍ਹ ਸਕਣ।

ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਘਰ, ਘਰ ਦਾ ਵਿਹੜਾ। ਆਪਣੀ ਆਪਣੀ ਬੋਰੀ ਲੈ ਕੇ ਆਏ ਬੈਠੇ ਬੱਚੇ। ਅਧਿਆਪਕ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਮੋਬਾਈਲ। ਟਕਟਕੀ ਲਗਾਏ ਮੋਬਾਇਲ ਦੇਖਦੇ ਬੱਚੇ। ਅਜਿਹੇ ਹੀ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ, ਮਾਸਟਰ ਚੰਦਰਹਾਸ ਆਪਣੀ ਜੇਬ ਵਿਚੋਂ ਪੈਸੇ ਖਰਚਦੇ ਹਨ।

ਅਧਿਆਪਕ ਚੰਦਰਹਾਸ ਸ਼੍ਰੀਵਾਸਤਵ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਜਿਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉੱਥੇ ਮੋਬਾਈਲ ਨੈਟਵਰਕ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆਉਂਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਤਰਕੀਬ ਕੱਢੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਕੂਟਰੀ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਬਣਾਇਆ। ਮੇਰੇ ਆਪਣੇ ਖਰਚ ਅਤੇ ਕਬਾੜੀ ਤੋਂ ਲਏ ਗਏ ਸਮਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਗ੍ਰੀਨ ਬੋਰਡ ਬਣਾਇਆ। ਹੁਣ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 500 ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਤਾਬਾਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਦਿੰਦਾ ਹਨ। 4 ਤੋਂ 5 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਬੱਚੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਾਪਸ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰੀਨ ਬੋਰਡ ਉੱਤੇ ਪੜਾਉਂਦਾ ਹਾਂ।

ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਉਹ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਿੱਖਿਆ ਕਿਉਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਚਬੂਤਰਾ ਗੰਦਗੀ ਦਾ ਢੇਰ ਸੀ। ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਨੇ ਜਿਦ ਕੀਤੀ, ਕੁਝ ਪੈਸੇ ਜੇਬ ਤੋਂ ਲਗਾਏ, ਪਿੰਡਾ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਸਾਥ ਮਿਲਿਆ ਤਾਂ ਚਬੂਤਰਾਂ ਉੱਤੇ ਲੱਗਣ ਲਗੀ ਕਲਾਸ।

ਸਥਾਨਕ ਵਾਸੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਯਾਦਵ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਸਾਡੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦਾ ਹਨ ਅਤੇ ਕਾਪੀ ਅਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਹਨ। ਸਾਡੇ ਬੱਚੇ ਕੋਰੋਨਾ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਿਹਲੇ ਨਹੀਂ ਬੈਠਦੇ। ਉਹ ਅਧਿਐਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਖੇਡ-ਖੇਡ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੜਾਉਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਕਾਫੀ ਦਿਲਚਸਪ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਪਤਾ ਹੀਂ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ ਕਿ ਉਹ ਖੇਡ ਰਹੇ ਹਨ ਜਾਂ ਪੜ੍ਹ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕ ਅਜਿਹੇ ਅਧਿਆਪਕ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਿੱਚ ਪਾ ਕੇ ਖੁਦ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ਕਿਸਮਤ ਮੰਨਦੇ ਹਨ।

ਅਧਿਆਪਕ ਚੰਦਰਹਾਸ ਸ਼੍ਰੀਵਾਸਤਵ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬੁੰਦੇਲਖੰਡ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ‘ਘਰ ਸਾਡਾ ਸਕੂਲ’ ਦੇ ਵਿਡਿਓ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਾਂ। ਹੁਣ, ਮੈਂ ਇਸ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਧਾਉਣ ਬਾਰੇ ਸੋਚ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।

ਕੋਰੋਨਾ ਵਰਗੀ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਵਿੱਚ, ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਬਿਪਤਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮੌਕਾ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਕਸਰ ਨਹੀਂ ਛੱਡੀ। ਕਿਸੇ ਨੇ ਜਨਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਆਪਣਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ। ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਵਿਚ ਵੀ, ਹਿੰਦੂਸਤਾਨ ਅੱਗੇ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਤਾਂ ਮਾਸਟਰ ਚੰਦਰਹਾਸ ਵਰਗੇ ਸੈਂਕੜੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੱਦ ਕਾਰਨ। ਅਗਿਆਨਤਾ ਵਿਰੁੱਧ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ, ਸਰਹੱਦਾਂ 'ਤੇ ਲੜ ਰਹੇ ਸੈਨਿਕਾਂ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਸੱਚੀ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਹੈ।