ਸ਼ਿਮਲਾ: ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਮੋਬਾਈਲ ਤੋਂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਕੁਝ ਮਿੰਟ ਲੰਘਣਾ ਅਸੰਭਵ ਹੈ। ਫੂਡ ਆਰਡਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਕੈਬ ਆਰਡਰ ਕਰਨ ਤੱਕ ਅਤੇ ਸ਼ਾਪਿੰਗ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਨੌਕਰੀ ਦੀ ਭਾਲ ਤੱਕ, ਸਭ ਕੁਝ ਮੋਬਾਈਲ 'ਤੇ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਮੋਬਾਈਲ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦਾ ਯੁੱਗ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਯੰਤਰ ਇੱਕ ਲੋੜ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਕਾਲ ਕਦੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ? ਇਹ ਕਾਲ ਕਿਸ ਨੇ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕੀਤੀ? ਅਤੇ ਉਸ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਕੀ ਹੋਇਆ? ਪੜ੍ਹੋ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮੋਬਾਈਲ ਫ਼ੋਨ ਕਾਲ (Story Behind India's First Mobile Phone Call) ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੀ ਪੂਰੀ ਕਹਾਣੀ ...
ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਜਿਸ ਸੂਚਨਾ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਜਾਂ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੋਬਾਈਲ ਕ੍ਰਾਂਤੀ, 27 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ (first ever mobile call)। ਜਦੋਂ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਮੋਬਾਈਲ ਦੀ ਘੰਟੀ ਵੱਜੀ। ਇਸ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਸਾਬਕਾ ਦੂਰਸੰਚਾਰ ਮੰਤਰੀ ਪੰਡਿਤ ਸੁਖ ਰਾਮ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੰਚਾਰ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਮਸੀਹਾ ਕਹੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪੰਡਿਤ ਸੁਖ ਰਾਮ ਦੀ ਮੌਤ (Pandit Sukh Ram passes away) ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਹੀ ਰਹਿ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਪੰਡਿਤ ਸੁਖਰਾਮ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਮੋਬਾਈਲ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਹੈਲੋ ਕਿਹਾ ਸੀ।
31 ਜੁਲਾਈ 1995 ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਮੋਬਾਈਲ ਕਾਲ - ਇਹ ਉਹ ਦਿਨ ਸੀ ਜਦੋਂ ਦੋ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਮੋਬਾਈਲ ਕਾਲ 'ਤੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਗੱਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੋ ਆਗੂਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਪੰਡਿਤ ਸੁਖ ਰਾਮ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸਿਓਂ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਜੋਤੀ ਬਾਸੂ ਸਨ।
ਅੱਜ ਉਸ ਪਹਿਲੀ ਕਾਲ ਨੂੰ 27 ਸਾਲ ਬੀਤ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਿਸ ਮੋਬਾਈਲ ਦੀ ਖੋਜ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਹੋਈ ਸੀ, ਉਹ ਮੋਬਾਈਲ ਅੱਜ ਸਾਡੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਖੇਡਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਖਾਣਾ ਬਣਾਉਣ ਤੱਕ ਅਤੇ ਆਨਲਾਈਨ ਕਲਾਸਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੇਖਣ ਤੱਕ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਕੋਲਕਾਤਾ ਤੋਂ ਦਿੱਲੀ ਡਾਇਲ ਹੋਇਆ ਸੀ ਫੋਨ- ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਮੋਬਾਈਲ ਕਾਲ ਕੋਲਕਾਤਾ ਤੋਂ ਦਿੱਲੀ ਡਾਇਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਮੋਬਾਈਲ ਕਾਲ ਨੂੰ ਜੋਤੀ ਬਾਸੂ ਨੇ ਕੋਲਕਾਤਾ ਦੀ ਰਾਈਟਰਜ਼ ਬਿਲਡਿੰਗ ਤੋਂ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਸੰਚਾਰ ਭਵਨ ਤੱਕ ਡਾਇਲ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸੰਚਾਰ ਮੰਤਰੀ ਪੰਡਿਤ ਸੁਖ ਰਾਮ ਬੈਠੇ ਸਨ। ਇਹ ਮੋਬਾਈਲ ਕਾਲ ਮੋਦੀ ਟੇਲਸਟ੍ਰਾ ਮੋਬਾਈਲਨੈੱਟ ਸੇਵਾ (Pandit sukh ram and jyoti basu) ਰਾਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਮੋਬਾਈਲ 'ਤੇ ਪੰਡਿਤ ਸੁਖਰਾਮ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਪਹਿਲਾ ਹੈਲੋ- ਫ਼ੋਨ ਚੁੱਕਦੇ ਹੀ ਪਹਿਲਾ ਸ਼ਬਦ ਹੈਲੋ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਭਾਵੇਂ ਅੱਜ ਆਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਪੰਡਤ ਸੁਖਰਾਮ ਨੇ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਮੋਬਾਈਲ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬੋਲਿਆ ਸੀ। 31 ਜੁਲਾਈ 1995 ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਜੋਤੀ ਬਾਸੂ ਨੇ ਪੰਡਤ ਸੁਖਰਾਮ ਨੂੰ ਫ਼ੋਨ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਪੰਡਤ ਸੁਖਰਾਮ ਨੇ ਫ਼ੋਨ ਚੁੱਕਦੇ ਹੀ ਹੈਲੋ ਕਿਹਾ। ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਮੋਬਾਈਲ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।
16 ਰੁਪਏ ਦੀ ਸੀ ਕਾਲ - ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਲਗਭਗ ਮੁਫ਼ਤ ਜਾਂ ਮੋਬਾਈਲ ਫ਼ੋਨ 'ਤੇ ਮਾਮੂਲੀ ਕੀਮਤ ਦੇ ਕੇ ਗੱਲਬਾਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਹੈਰਾਨੀ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਮੋਬਾਈਲ ਕਾਲ ਲਈ 16 ਰੁਪਏ ਚਾਰਜ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਜੋਤੀ ਬਾਸੂ ਅਤੇ ਪੰਡਿਤ ਸੁਖਰਾਮ ਵਿਚਕਾਰ ਗੱਲਬਾਤ ਲਈ 16 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਮਿੰਟ ਦਾ ਚਾਰਜ ਵੀ ਸੀ।
ਦੋਹਾਂ ਆਗੂਆਂ ਵਿਚਾਲੇ ਕੀ ਹੋਈ ਸੀ ਗੱਲ- ਉਸ ਸਮੇਂ ਪੰਡਿਤ ਸੁਖਰਾਮ ਨੇ ਜੋਤੀ ਬਾਸੂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇਸ਼ 'ਚ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਲਿਆਵੇਗੀ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਉਦਯੋਗਪਤੀ ਭੂਪੇਂਦਰ ਕੁਮਾਰ ਮੋਦੀ ਦੀ ਵੀ ਇਸ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਸੀ। ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਮੋਬਾਈਲ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਜੋ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇਖ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਉਹ 27 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਰੱਖੀ ਗਈ ਸੀ।
ਸੰਚਾਰ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦਾ ਪਿਤਾ - ਪੰਡਿਤ ਸੁਖਰਾਮ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੰਚਾਰ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦਾ ਪਿਤਾਮਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨੱਬੇ ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਲੈਂਡਲਾਈਨ ਫੋਨ ਆ ਗਏ ਸਨ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਹਿਮਾਚਲ ਦੇ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਫੋਨ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਉਦੋਂ ਲੈਂਡਲਾਈਨ ਫੋਨ ਲਈ ਡੇਢ ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਸਕਿਓਰਿਟੀ ਮਨੀ ਜਮ੍ਹਾ ਕਰਵਾਉਣੀ ਪੈਂਦੀ ਸੀ। ਆਲੂ ਵਪਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਹਿਮਾਚਲ ਵਿੱਚ ਲੈਂਡਲਾਈਨ ਫੋਨ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਸਿੱਧੇ ਰੇਟ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਆਲੂ ਦੀ ਖੇਪ ਦਿੱਲੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਹਿਮਾਚਲ ਵਿੱਚ ਲੈਂਡ ਲਾਈਨ ਫੋਨ ਦੋ ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਤਿੰਨ ਅੰਕਾਂ ਤੱਕ ਵਧਿਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਦਸ ਅੰਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: IAS ਪੂਜਾ ਸਿੰਘਲ ਤੋਂ ਈਡੀ ਦੀ ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਵੀ ਜਾਰੀ
