ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਦੀ ਗਿਆਰ੍ਹਵੀਂ ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਦੋ ਵਾਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਕ ਨੂੰ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਨੂੰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪੱਖ ਦੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਨੂੰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪੱਖ ਦੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਚੰਦ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਨੂੰ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਯੋਤਿਸ਼ਾਚਾਰੀਆ ਡਾ: ਅਨੀਸ਼ ਵਿਆਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਹਰ ਪੱਖ ਦੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਦਾ ਆਪਣਾ-ਆਪਣਾ ਮਹੱਤਵ ਹੈ | ਪੁਰਾਣਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਨੂੰ 'ਹਰਿ ਦਿਨ' ਅਤੇ 'ਹਰਿ ਵਾਸਰ' ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਰਤ ਵੈਸ਼ਨਵ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਵੈਸ਼ਨਵ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਦਾ ਵਰਤ ਹਵਨ, ਯੱਗ, ਵੈਦਿਕ ਕਰਮਕਾਂਡਾਂ ਆਦਿ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਫਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਜਯੋਤੀਸ਼ਾਚਾਰੀਆ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਦਾ ਵਰਤ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਇਸ ਵਰਤ ਨੂੰ ਰੱਖਣ ਦੀ ਮਾਨਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਪੁਰਖਾਂ ਨੂੰ ਸਵਰਗ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਕੰਦ ਪੁਰਾਣ ਵਿਚ ਵੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਦੇ ਵਰਤ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਵਰਤ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਚੌਲ, ਮਸਾਲੇ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਆਦਿ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਦੇ ਵਰਤ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਦਸ਼ਮੀ ਤੋਂ ਇਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਦਸ਼ਮੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸਵੇਰੇ ਉੱਠ ਕੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦਿਨ ਬਿਨਾਂ ਨਮਕ ਦੇ ਭੋਜਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਦਾ ਵਰਤ ਰੱਖਣ ਦਾ ਨਿਯਮ ਬਹੁਤ ਸਖਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਵਰਤ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸੂਰਜ ਡੁੱਬਣ ਤੋਂ ਅਗਲੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਦੇ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ ਤੱਕ ਵਰਤ ਰੱਖਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਪੌਸ਼ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪੱਖ ਦੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਨੂੰ ਸਫਲਾ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਸਫਲਾ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਦਾ ਵਰਤ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਸਾਰੀਆਂ ਮਨੋਕਾਮਨਾਵਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸਫਲਤਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰਾਤ ਦੇ ਜਾਗਰਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਇਸ ਵਰਤ ਦਾ ਪੂਰਾ ਲਾਭ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
2022 ਵਿੱਚ ਇਕਾਦਸ਼ੀ
| ਤਰੀਖ | ਦਿਨ | ਇਕਾਦਸ਼ੀ |
| 13 ਜਨਵਰੀ | ਵੀਰਵਾਰ | ਪੌਸ਼ - ਪੁਤ੍ਰਦਾ ਇਕਾਦਸ਼ੀ |
| 28 ਜਨਵਰੀ | ਸ਼ੁਕਰਵਾਰ | ਸ਼ਟਤੀਲਾ ਇਕਾਦਸ਼ੀ |
| 12 ਫਰਵਰੀ | ਸ਼ਨੀਵਾਰ | ਜਯਾ ਇਕਾਦਸ਼ੀ |
| 27 ਫਰਵਰੀ | ਐਤਵਾਰ | ਵਿਜਯਾ ਇਕਾਦਸ਼ੀ |
| 14 ਮਾਰਚ | ਸੋਮਵਾਰ | ਆਮਲਕੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ |
| 28 ਮਾਰਚ | ਸੋਮਵਾਰ | ਪਾਪਮੋਚੀਨੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ |
| 12 ਅਪ੍ਰੈਲ | ਮੰਗਲਵਾਰ | ਕਾਮਦਾ ਇਕਾਦਸ਼ੀ |
| 26 ਅਪ੍ਰੈਲ | ਮੰਗਲਵਾਰ | ਵਰੁਥਿਨੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ |
| 12 ਮਈ | ਵੀਰਵਾਰ | ਮੋਹਿਨੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ |
| 26 ਮਈ | ਵੀਰਵਾਰ | ਅਪਰਾ ਇਕਾਦਸ਼ੀ |
| 11 ਜੂਨ | ਸ਼ਨੀਵਾਰ | ਨਿਰਜਲਾ ਇਕਾਦਸ਼ੀ |
| 24 ਜੂਨ | ਸ਼ੁਕਰਵਾਰ | ਯੋਗਿਨੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ |
| 10 ਜੁਲਾਈ | ਐਤਵਾਰ | ਦੇਵਸ਼ਾਯਨੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ |
| 24 ਜੁਲਾਈ | ਐਤਵਾਰ | ਕਾਮਿਕਾ ਇਕਾਦਸ਼ੀ |
| 08 ਅਗਸਤ | ਸੋਮਵਾਰ | ਸ਼੍ਰਾਵਣ ਪੁਤ੍ਰਦਾ ਇਕਾਦਸ਼ੀ |
| 23 ਅਗਸਤ | ਮੰਗਲਵਾਰ | ਅਜਾ ਇਕਾਦਸ਼ੀ |
| 06 ਸਤੰਬਰ | ਮੰਗਲਵਾਰ | ਪਰਿਵਰਤਨੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ |
| 21 ਸਤੰਬਰ | ਬੁੱਧਵਾਰ | ਇੰਦਰਾ ਇਕਾਦਸ਼ੀ |
| 06 ਅਕਤੂਬਰ | ਵੀਰਵਾਰ | ਪਾਪਾਂਕੁੰਸ਼ਾ ਇਕਾਦਸ਼ੀ |
| 21 ਅਕਤੂਬਰ | ਸ਼ੁਕਰਵਾਰ | ਰਮਾ ਇਕਾਦਸ਼ੀ |
| 04 ਨਵੰਬਰ | ਸ਼ੁਕਰਵਾਰ | ਦੇਵੋਤਥਾਨ ਇਕਾਦਸ਼ੀ |
| 20 ਨਵੰਬਰ | ਐਤਵਾਰ | ਉਤਪੰਨਾ ਇਕਦਾਸ਼ੀ |
| 03 ਦਸੰਬਰ | ਸ਼ਨੀਵਾਰ | ਮੋਕਸ਼ਦਾ ਇਕਾਦਸ਼ੀ |
| 19 ਦਸੰਬਰ | ਸੋਮਵਾਰ | ਸਫਲਾ ਇਕਾਦਸ਼ੀ |
ਇਹ ਵੀ ਪੜੋ: ਭਾਗਵਤ ਗੀਤਾ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼
