ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਵਿਸ਼ਵ ਅੰਗਦਾਨ ਦਿਵਸ ਹਰ ਸਾਲ 13 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੰਗ ਦਾਨ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ ਤੇ ਅੰਗ ਦਾਨ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਫ਼ੈਲਾਉਣਾ ਹੈ।
ਅੰਗਦਾਨ ਦਿਵਸ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੇ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅੰਗ ਟਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਟਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਇੱਕ ਮੈਡੀਕਲ ਵਿਧੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਿਹਤਮੰਦ ਵਿਅਕਤੀ ਦੁਆਰਾ ਅੰਗਾਂ ਤੇ ਟੀਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਦੂਸਰੇ ਰੋਗੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਡੀਕਲ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਇੱਕ ਵਿਕਲਪ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸੁਧਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਮੌਕਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਸਿਰਫ਼ ਉਦੋਂ ਹੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਆਪਣੇ ਅੰਗ ਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਕੀਤੇ ਅੰਗ ਮ੍ਰਿਤਕਾਂ ਦਾਨੀਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੁਝ ਮਰੀਜ਼ ਜੀਵਤ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਅੰਗ ਦਾਨ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜੀਵਤ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਡਨੀ, ਜਿਗਰ, ਫੇਫ਼ੜੇ, ਪਾਚਕ, ਆਂਦਰਾਂ, ਖੂਨ ਦੇ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸੇ ਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਨਿਯਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦਾਨੀਆਂ ਦੇ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਦਾਨ ਕਰਨ ਦਾ ਅੰਤਮ ਫ਼ੈਸਲਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕੁਦਰਤੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿਰਫ਼ ਕੁਝ ਅੰਗ / ਟਿਸ਼ੂ ਦਾਨ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੌਰਨੀਆ, ਹੱਡੀਆਂ, ਚਮੜੀ ਅਤੇ ਖੂਨ ਦੀਆਂ ਨਾੜੀਆਂ), ਜਦੋਂ ਕਿ ਦਿਮਾਗ ਤਣ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਗਭਗ 37 ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅੰਗਾਂ ਅਤੇ ਟਿਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਦਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗ ਕਿਡਨੀ, ਦਿਲ, ਜਿਗਰ ਅਤੇ ਫੇਫ਼ੜੇ)।
ਇਤਿਹਾਸਕ ਯੋਜਨਾ...
ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ 18ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਉੱਤੇ ਅੰਗਾਂ ਦੇ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਅਸਫ਼ਲਤਾ ਰਹੀ ਪਰ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਮੱਧ ਤੱਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅੰਗ ਨੂੰ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਗਏ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਗੁਰਦੇ, ਜਿਗਰ, ਦਿਲ, ਪੈਨਕ੍ਰੀਆਟਿਕ, ਆਂਤ, ਫੇਫ਼ੜੇ ਦੇ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਰੁਟੀਨ ਮੈਡੀਕਲ ਇਲਾਜ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪਹਿਲੇ ਸਫਲ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਦੇ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਪੜਾਅ
1954: ਕਿਡਨੀ - ਡਾ: ਜੋਸਫ਼ ਈ. ਮੁਰਰ, ਬ੍ਰਿਘਮ ਅਤੇ ਵਿਮੈਨ
1966: ਪਾਚਕ / ਗੁਰਦੇ - ਡੀਆਰਐਸ. ਰਿਚਰਡ ਲਿਲੀ, ਵਿਲੀਅਮ ਕੈਲੀ, ਮਿਨੀਸੋਟਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ
1967: ਜਿਗਰ - ਡਾ: ਥੌਮਸ ਸਟਾਰਜ਼ਲ, ਕੋਲੋਰਾਡੋ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ
1968: ਪੈਨਕ੍ਰੀਅਸ - ਡਾ: ਰਿਚਰਡ ਲਿਲੀ, ਮਿਨੀਸੋਟਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ
1968: ਦਿਲ - ਡਾ: ਨੌਰਮਨ ਸ਼ੂਮਵੇ, ਸਟੈਨਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਹਸਪਤਾਲ
1981: ਹਾਰਟ / ਫੇਫ਼ੜੇ (ਸੰਯੁਕਤ) - ਡਾ: ਬਰੂਸ ਰਾਇਟਰਜ਼, ਸਟੈਨਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਹਸਪਤਾਲ
1983: ਸਿੰਗਲ ਲੰਗ - ਡਾ: ਜੋਅਲ ਕੂਪਰ, ਟੋਰਾਂਟੋ ਜਨਰਲ ਹਸਪਤਾਲ
1986: ਡਬਲ ਲੰਗਸ- ਡਾਯ ਜੋਇਲ ਕਪੂਰ, ਟਰਾਂਟੋ ਜਨਰਲ ਹਸਪਤਾਲ
1989: ਲਿਵਿੰਗ ਲਿਵਰ - ਡਾ: ਕ੍ਰਿਸਟੋਫ ਬ੍ਰੋਲਸ਼, ਸਿ਼ਕਾਗੋ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ
1990: ਲਿਵਿੰਗ ਲੰਗਡਰ - ਡਾ: ਵਾਨ ਏ. ਸਟਾਰਨਫੋਰਡ, ਸਟੈਨਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਮੈਡੀਕਲ ਸੈਂਟਰ
1968 - ਹਾਰਵਰਡ ਐਂਡ ਹਾਕ ਕਮੇਟੀ ਦੁਆਰਾ ਦਿਮਾਗੀ ਮੌਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਹੈ ਨਿਰੋਲੌਜੀਕਲ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਉੱਤੇ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੀ ਗਈ।
1968 - ਬੋਸਟਨ ਦੇ ਨਿਊਂ ਇੰਗਲੈਂਡ ਅੰਗ ਬੈਂਕ ਵਿਖੇ ਅਧਾਰਿਤ ਪਹਿਲੀ ਆਰਗਨ ਪ੍ਰੌਕਯੂਰਮੈਂਟ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ (ਓਪੀਓ) ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ।
1976 - ਸਾਈਕਲੋਸਪੋਰਾਈਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਮਿਊਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਹੈ, ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।
1983 - ਫੂਡ ਐਂਡ ਡਰੱਗ ਐਡਮਨਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਸਾਈਕਲੋਸਪੋਰਾਈਨ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ। ਜੋ ਕਿ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦੀਆਂ ਇਮਿਨੋਲੋਜੀਕਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਅੰਗ ਰੱਦ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
1990 - ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਡਾ: ਜੋਸਫ਼ ਈ. ਮੂਰੇ ਤੇ ਡਾ: ਈ ਡੋਨਾਲਡ ਥਾਮਸ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਜੋ ਕਿ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਕਿਡਨੀ ਅਤੇ ਬੋਨ ਮੈਰੋ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਵਿੱਚ ਮੋਹਰੀ ਹੈ। ਡਾ. ਜੋਸਫ਼ ਨੇ ਪਹਿਲਾ ਸਫ਼ਲ ਗੁਰਦਾ ਟਰਾਂਸਪਲਾਂਟ (1954) ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਥੌਮਸ ਨੇ ਪਹਿਲਾ ਬੋਨ ਮੈਰੋ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ (1968) ਕੀਤਾ।
1995 - ਪਹਿਲੇ ਜੀਵਤ ਦਾਨੀ ਦੀ ਗੁਰਦੇ ਨੂੰ ਲੈਪਰੋਸਕੋਪਿਕ ਸਰਜੀਕਲ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਦਾਨੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਚੀਰਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।
1998 - ਪਲਾਸਟਫੇਰੇਸਿਸ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਡਨੀ ਟਰਾਂਸਪਲਾਂਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਯੋਗ ਕਰਨ ਲਈ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਏਬੀਓ ਬਲੱਡ ਗਰੁੱਪ ਜਾਂ ਐਂਟੀਬਾਡੀ ਦਾਨੀ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
2005 - ਪਹਿਲਾ ਸਫਲ ਪੈਰਾਟਿਕਲ ਫੇਸ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਫ਼ਰਾਂਸ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
2010 - ਪਹਿਲਾ ਸਫਲ ਪੂਰਾ ਚਿਹਰਾ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਸਪੇਨ ਦੇ ਵੈਲੀ ਡੀ ਹੈਬਰੋਨ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਖੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਕੋਵੀਡ -19 ਦੌਰਾਨ ਅੰਗ ਦਾ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ
ਅਮਰੀਕੀ ਸੁਸਾਇਟੀ ਆਫ਼ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਦੇ ਬਿਆਨ: ਅੰਗਦਾਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕੋਵਿਡ -19 ਦੇ ਜੋਖ਼ਮ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੋਵਿਡ-19 ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਤੇ ਜੋਖਮ ਲਈ ਦਾਨੀ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੀਵਤ ਦਾਨੀ ਉੱਚ-ਜੋਖ਼ਮ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹੇ ਹਨ ਜਾਂ ਕੋਵਿਡ-19 ਲਾਗ ਵਾਲੇ ਮਰੀਜ਼ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਏ ਹਨ। ਇਸਦੇ ਲਈ, ਆਮ ਤੌਰ `ਤੇ 14 ਤੋਂ 28 ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਦਾਨ ਨੂੰ ਮੁਲਤਵੀ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਅੰਗ ਪ੍ਰੌਕਯੂਮੇਂਟ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਕੋਵਿਡ -19 ਲਈ ਕੁਝ ਦਾਨੀਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰ ਰਹੀ ਹਨ।
ਕੋਵਿਡ-19 ਤੋਂ ਗੰਭੀਰ ਬੀਮਾਰੀ ਦੇ ਲਈ ਪੋਸਟ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਜਾਂ ਦੂਸਰੇ ਉੱਚ ਜੋਖਿਮ ਵਾਲੇ ਰੋਗਿਆਂ ਨੂੰ ਵੱਧ ਮੁਸਿ਼ਕਲ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਗਭੀਰ ਮਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰਿਕਵਰੀ ਵਿੱਚ ਛੇ ਹਫ਼ਤੇ ਜਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮਾਂ ਵੀ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਦੁਨਿਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 1 ਫ਼ੀਸਦੀ ਸੰਕਰਮਿਤ ਲੋਕ ਬੀਮਾਰੀ ਨਾਲ ਮਰ ਜਾਣਗੇ।
ਮਾਰਚ 2020 ਵਿੱਚ ਬੁਹਾਨ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਅੰਗ ਦਾਨ ਕੇਂਦਰਾਂ ਨੇ ਸਾਰੀਆਂ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਸਰਜਰੀਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ। ਜਿੰਦਾ ਅੰਗਾਂ ਦੇ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ, ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਿਕ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਤੇ ਗੁਰਦੇ ਦੇ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਉੱਤੇ ਮੁਅੱਤਲੀ ਪਹਿਲਾਂ ਘੱਟ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਜ਼ਰੂਰੀ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਸਰਜਰੀ ਨੂੰ ਵਧਾ ਕੇ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਅਜੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕੇਂਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਵਧੀ ਹੈ।
