ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ: ਭਾਰਤ ਦੂਜੇ ਵਿਕਸਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨੂੰ ਮੇਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ, ਨੀਤੀ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਵਾਅਦਿਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਬਾਦੀ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਵਿਕਾਸ ਤੋਂ ਵਾਂਝਾ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁਲਕ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਸੂਚਕ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਤੱਥ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੇ 10.1 ਮਿਲੀਅਨ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਭਵਿੱਖ 'ਬਾਲ ਮਜ਼ਦੂਰੀ' 'ਚ ਉਲਝਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਦੇਸ਼ ਦੇ ਤੇਜ਼ ਵਾਧੇ ਲਈ ਇਕ ਵੱਡਾ ਖਤਰਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।
12 ਜੂਨ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਭਰ 'ਚ 'ਬਾਲ ਮਜਦੂਰੀ ਵਿਰੁੱਧ ਵਿਸ਼ਵ ਦਿਹਾੜਾ' ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੰਤਰ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲੇਬਰ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੇ ਇਸ ਦਿਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸਾਲ 2002 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਸੀ ਤਾਂ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਬਾਲ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਨੂੰ ਠੱਲ੍ਹ ਪਾਈ ਜਾ ਸਕੇ।
2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਮੁਤਾਬਕ ਭਾਰਤ 'ਚ ਕੁੱਲ 10.1 ਲੱਖ ਬਾਲ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 4.5 ਲੱਖ ਕੁੜੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਬਾਕੀ 5.6 ਲੱਖ ਮੁੰਡੇ ਹਨ।
2001 ਵਿਚ ਯੂ.ਐਨ.ਆਈ.ਸੀ.ਈ.ਐਫ਼. ਦੀ ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ 'ਚ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਭਾਰਤ 'ਚ ਬਾਲ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਕੁਲ ਕਾਮਿਆਂ 'ਚ 13 ਫ਼ੀਸਦੀ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਵਿੱਚ ਬਾਲ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਬਾਰੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਲੇਬਰ ਸੰਗਠਨ (ਆਈ.ਐਲ.ਓ.) ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ 'ਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸੰਸਾਰ ਭਰ 'ਚ ਬਾਲ ਮਜ਼ਦੂਰੀ 'ਚ ਸ਼ਾਮਲ 152 ਲੱਖ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿਚੋਂ 73 ਲੱਖ ਖਤਰਨਾਕ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਬੱਚੇ ਜਿਹੜੇ ਸੁਪਨੇ ਨਹੀਂ ਵੇਖ ਸਕਦੇ
- ਸੰਸਾਰਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਬੱਚੇ : 151.6 ਮਿਲੀਅਨ
- ਧੱਕੇਸ਼ਾਹੀ ਨਾਲ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਕਰਦੇ ਬੱਚੇ : 4.3 ਮਿਲੀਅਨ
- ਸਕੂਲਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਬੱਚੇ : 263 ਮਿਲੀਅਨ
