ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਹਰਾਉਣ ਵਿੱਚ ਤੋਪਖ਼ਾਨੇ ਦੀ ਬੰਦੂਕ ਨੇ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ। ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਧ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੁਆਰਾ ਕੰਟਰੋਲ ਰੇਖਾ (ਐਲਓਸੀ) ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸਿਓਂ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਭਾਰਤ ਵੱਲੋਂ ਤੋਪਖ਼ਾਨੇ ਦੀ ਬੰਦੂਕ, ਹਾਵੀਟਜ਼ਰ, ਮੋਰਟਾਰ ਤੇ ਇੱਕ ਰਾਕੇਟ ਬੈਟਰੀ ਲਗਭਗ 50 ਫਾਇਰ ਯੂਨਿਟ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਉਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਤੈਅ ਟਿੱਚੇ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰਨਾ, ਸਮੁੰਦਰੀ ਸੈਨਾ ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨਾ ਤੇ ਕਾਊਂਟਰ ਬੰਮਬਾਰੀ ਨੂੰ ਅੰਜਾਮ ਦਿੰਦਾ ਸੀ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਇਕਾਈਆਂ ਨਾਲ 90 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 2,50,000 ਰਾਊਂਡ/ਰਾਕੇਟ ਦਾਗੇ ਗਏ ਸੀ। ਮੱਧ ਦੂਰੀ ਦੀ ਬੰਦੂਕਾਂ ਨਾਲ ਕੁੱਲ੍ਹ ਗੋਲਾ ਬਾਰੂਦ ਦਾ ਲਗਭਗ 30 ਫ਼ੀਸਦ ਫਾਇਰ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਕਦੀ-ਕਦੀ ਪੰਜ ਮਿੰਟ ਵਿੱਚ 4875 ਟੋਲੋਲਿੰਗ ਤੇ ਟਾਇਗਰ ਹਿੱਲ ਵਰਗੇ ਟਿੱਚਿਆਂ ਉੱਤੇ 1200 ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਾਊਂਡ ਉੱਚ ਵਿਸਫ਼ੋਟਕ ਫ਼ਾਇਰ ਕੀਤੇ ਗਏ।
ਫੀਲਡ ਗੱਲ ਵਰਗੇ 155-ਐਮਐਮ ਬੋਫੋਰਸ ਹਾਵਿਤਜ਼ਰ, 130-ਐਮਐਮ ਮੀਡੀਅਮ ਬੰਦੂਕ ਤੇ 122-ਐਮਐਮ ਗ੍ਰੈਂਡ ਮਲਟੀ ਬੈਰਲ ਰਾਕੇਟ ਲਾਂਚਰਸ ਪਹਾੜੀ ਉੱਤੇ ਸਿੱਧੀ ਫਾੲਰਿੰਗ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਤਾਇਨਾਤ ਸੀ। ਇਸ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ, ਟੀਚੇ 17 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਤੱਕ ਦੀ ਦੂਰੀ ਉੱਤੇ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸੀ।
ਕਈ ਫਾਰਵਰਡ ਆਬਜ਼ਵੇਸ਼ਨ ਅਫ਼ਸਰ ਤੇ ਬੈਟਰੀ ਕਮਾਂਡਰ, ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਚੱਲਦੇ ਹੋਏ ਛੋਟੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਫਾਇਰਿੰਗ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਏ ਤੇ ਇਸ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਵਿੱਚ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋ ਗਏ ਜਾਂ ਮਾਰੇ ਗਏ।
ਕੁੱਝ ਮੌਕਿਆਂ ਉੱਤੇ ਜਦੋਂ ਕੰਪਨੀ ਕਮਾਂਡਰ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋ ਗਏ ਤਾਂ ਫਾਰਵਰਡ ਆਸਬਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਅਫ਼ਸਰ ਨੇ ਰਾਇਫ਼ਲ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿਚ ਲੈ ਲਿਆ ਤੇ ਤੈਅ ਟਿੱਚਿਆਂ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ।
ਬੋਫ਼ੋਰਸ ਬੰਦੂਕ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ
- ਵੱਧ ਉੱਚਾਈ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 35 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਦੀ ਦੂਰੀ ਵਾਲੇ ਬੋਫ਼ੋਰਸ ਬੰਦੂਕ ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫ਼ੌਜ ਉੱਤੇ ਭਾਰੀ ਪਈ।
- ਬੋਫ਼ੋਰਸ ਬੰਦੂਕ 12 ਸੈਕਿੰਟ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਰਾਊਂਡ ਫਾਇਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਸੀ। ਇਹ 90 ਡਿਗਰੀ ਦੇ ਕੋਣ ਉੱਤੇ ਦੁਸ਼ਮਨ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਰੱਖਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਖ਼ੂਬੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣਾ ਆਸਾਨ ਹੋ ਗਿਆ, ਜੋ ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਰਹੇ ਸੀ।
- ਬੋਫ਼ੋਰਸ ਤੋਪਾਂ ਮਰਸੀਡੀਜ਼ ਬੈਂਜ਼ ਇੰਜਣਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸੰਚਾਲਿਤ ਅਤੇ ਇਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੂਰੀ ਤੈਅ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹਨ। ਇਹ ਤੋਪਾਂ ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਧ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੇ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ਉੱਤੇ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ਤੋਂ ਹਟ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫ਼ੌਜ ਦੀ ਜਵਾਬੀ ਕਾਰਵਾਈ ਤੋਂ ਬਚ ਸਕੇ।
- ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਬੋਫ਼ੋਰਸ ਤੋਪਾਂ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫ਼ੌਜ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ। ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਬਾਰ ਸੀ ਜਦੋਂ ਬੋਫ਼ੋਰਸ ਤੋਪਾਂ ਦਾ ਉਪਯੋਗ ਸਿੱਧੇ-ਫ਼ਾਇਰ ਭੂਮਿਕਾ ਵਾਲੇ ਹਥਿਆਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
- ਕਾਰਗਿਲ ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਭਾਗ 8,000 ਫੁੱਟ ਦੀ ਉੱਚਾਈ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਉੱਚਾਈ ਉੱਤੇ ਤੋਪਖ਼ਾਨੇ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਇੱਕ ਸੈਨਾ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਇੱਕ ਫ਼ੌਜ ਦੀ ਯੁੱਧ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਵਾਈ ਫ਼ੌਜ ਦੀ ਸੀਮਿਤ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।
- ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਨੂੰ ਭਜਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸ਼ਰਤਾਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਕੰਮ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤੇ ਉੱਤਰੀ ਲਾਈਟ ਇਨਫ਼ੈਟਰੀ ਰੈਜੀਮੈਂਟ ਤੋਂ ਸਨ।
- 155 ਐਮਐਮ FH 77 ਬੋਫ਼ੋਰਸ ਤੋਪ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਕੋਲ ਮੌਜੂਦ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮੱਧਵਰਗੀ ਤੋਪਾਂ ਤੋਂ ਬਹਿਤਰ ਸੀ।
- ਬੋਫ਼ੋਰਸ ਦੀ ਖ਼ੂਬੀਆਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਰੇਖਾ ਉੱਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫ਼ੌਜ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਰੱਖਣ ਦੇ ਲਈ ਹਰ ਫ਼ਾਇਰ ਦਾ ਠੋਕਵਾਂ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਕਿ 2003 ਵਿੱਚ ਜੰਗਬੰਦੀ ਸਮਝੋਤੇ ਉੱਤੇ ਦਸਤਖ਼ਤ ਨਹੀਂ ਹੋਏ ਸਨ।
