ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਅੱਜ 76ਵਾਂ ਜਨਮ ਦਿਵਸ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ 20 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਜਨਮਦਿਨ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਦਭਾਵਨਾ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਏਕਤਾ, ਸ਼ਾਂਤੀ, ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸਦਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨਾ ਹੈ।
ਸਦਭਾਵਨਾ ਦਿਵਸ ਕਿਉਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
- ਇਸ ਦਿਨ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਆਗੂ ਅਤੇ ਗਾਂਧੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਮੈਂਬਰ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਸਮਾਧੀ ਦੀ ਥਾਂ 'ਵੀਰ ਭੂਮੀ' 'ਤੇ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਭੇਟ ਕਰਦੇ ਹਨ।
- ਸਦਭਾਵਨਾ ਦਿਵਸ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਏਕਤਾ, ਸ਼ਾਂਤੀ, ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸਦਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਇਸਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਸਦਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨਾ ਹੈ।
ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਕੌਣ ਸਨ:
ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸਨ। ਉਹ 40 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ ਸਨ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਨਾ ਸਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਂ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਸੀ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸੀ। ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ ਸਨ। ਪ੍ਰਧਾਨਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1984–89 ਤੱਕ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ।
ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। 1986 ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਨ ਅਤੇ ਵਿਸਥਾਰ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੀਤੀ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1986 ਵਿੱਚ ਜਵਾਹਰ ਨਵੋਦਿਆ ਵਿਦਿਆਲਿਆ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਨੇ ਪੇਂਡੂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਛੇਵੀਂ ਤੋਂ ਬਾਰ੍ਹਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਮੁਫਤ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਟੈਲੀਫੋਨ ਦੇ ਵਿਸਥਾਰ ਲਈ ਪਬਲਿਕ ਕਾਲ ਦਫਤਰਾਂ (ਪੀਸੀਓ) ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵੀ ਕੀਤੀ।
ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ 10 ਦਿਲਚਸਪ ਤੱਥ:
- ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਂਅ ਰਾਜੀਵ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਾਨੀ ਕਮਲਾ ਨਹਿਰੂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਭੇਟ ਕਰਨ ਲਈ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। 'ਕਮਲਾ' ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਲਕਸ਼ਮੀ (ਦੇਵੀ) ਅਤੇ 'ਰਾਜੀਵ' ਕਮਲ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਸ਼ਬਦ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੇਵਤਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਉਹ ਫ਼ਲਾਈਂਗ ਕਲੱਬ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸਨ। ਇਥੋਂ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਉਡਾਣ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਸੀ।
- ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ 1970 ਵਿੱਚ ਏਅਰ ਇੰਡੀਆ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਅਤੇ 1980 ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਤੱਕ ਏਅਰ ਇੰਡੀਆ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹੇ।
- ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਕੰਪਿਊਟਰ ਅਤੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਸਮਾਨ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਸੀ। ਸੂਚਨਾ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਡਿਜੀਟਾਈਜੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ।
- ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਸਾਲ 1981 ਵਿੱਚ ਯੂਥ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਚੁਣੇ ਗਏ ਸਨ।
- ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਜੇ ਵੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 40 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਇਹ ਅਹੁਦਾ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ।
- ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਕੁੱਲ 542 ਸੀਟਾਂ ਵਿਚੋਂ ਰਿਕਾਰਡ 411 ਸੀਟਾਂ ਨਾਲ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਬਹੁਮਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ।
- ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਲੜਾਈ ਕਾਰਨ ‘ਮਿਸਟਰ ਕਲੀਨ’ ਉਪਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
- 21 ਮਈ 1991 ਨੂੰ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਬਿਨਾਂ ਤੈਅ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਤਮਿਲਨਾਡੂ ਦੇ ਸ੍ਰੀਪੇਰੁੰਬਦੂਰ ਵਿਖੇ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਤੇ ਮਾਲਾ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਲਈ ਰੁਕੇ ਸਨ।
- ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੇ ਵੱਖਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨ ਐਲਟੀਟੀਈ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਦਭਾਵਨਾ ਅਵਾਰਡ:
1992 ਵਿੱਚ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਦਭਾਵਨਾ ਅਵਾਰਡ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਹਰ ਸਾਲ, ਇਹ ਪੁਰਸਕਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਮਾਜਿਕ ਸਦਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਨਾਮ ਵਜੋਂ 10 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨਕਦ ਇਨਾਮ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਪੱਤਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਦਭਾਵਨਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ:
ਜਗਨ ਨਾਥ ਕੌਲ, ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ, ਸੁਨੀਲ ਦੱਤ, ਕਪਿਲਾ ਵਾਤਸਿਆਯਨ, ਐਸ.ਐਨ. ਸੁਬਾ ਰਾਓ, ਸਵਾਮੀ ਅਗਨੀਵੇਸ਼, ਨਿਰਮਲਾ ਦੇਸ਼ਪਾਂਡੇ, ਹੇਮ ਦੱਤਾ, ਐਨ. ਰਾਧਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ, ਗੌਤਮ ਭਾਈ, ਵਹੀਦੂਦੀਨ ਖਾਨ, ਸੋਸਾਇਟੀ ਫਾਰ ਪ੍ਰਮੋਸ਼ਨ ਆਫ ਇੰਡੀਅਨ ਕਲਾਸੀਕਲ ਮਿਊਜ਼ਿਕ ਐਂਡ ਕਲਚਰ ਇਨ ਯੂਥ (SPIC MACAY), ਡੀ ਆਰ ਮਹਿਤਾ, ਅਮਜਦ ਅਲੀ ਖਾਨ, ਮੁਜ਼ੱਫਰ ਅਲੀ, ਸ਼ੁਭਾ ਮੁਦਗਲ, ਮੁਹੰਮਦ ਅਜ਼ਹਰੂਦੀਨ, ਐਮ. ਗੋਪਾਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਗੋਪਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਗਾਂਧੀ।
ਸਦਭਾਵਨਾ ਦਿਵਸ ਦੀ ਸਹੁੰ:
'ਮੈਂ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਜਾਤੀ, ਖੇਤਰ, ਧਰਮ ਜਾਂ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਸਦਭਾਵਨਾ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਾਂਗਾ। ਮੈਂ ਫਿਰ ਵਾਅਦਾ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲਏ ਬਗੈਰ ਗੱਲਬਾਤ ਅਤੇ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਾਰੇ ਮਤਭੇਦਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਾਂਗਾ।
