ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪੂਰਵੀ ਲੱਦਾਖ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਨਾਲ ਹੋਏ ਤਣਾਅ ਬਾਰੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸਥਾਰਪੂਰਵਕ ਬਿਆਨ ਦਿੱਤਾ। ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚੀਨ ਨਾਲ ਮੌਜੂਦਾ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਕੇ ਹੱਲ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੇ ਚੀਨ ਨਾਲ ਕੂਟਨੀਤਕ ਅਤੇ ਸੈਨਿਕ ਗੱਲਬਾਤ ਬਣਾਈ ਰੱਖੀ ਹੈ। ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤਿੰਨ ਸਿਧਾਂਤ ਸਾਡੀ ਪਹੁੰਚ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਪਹਿਲਾਂ, ਐਲਏਸੀ ਦਾ ਸਨਮਾਨ, ਤੇ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਿਰ ਨੂੰ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਦੋਵਾਂ ਪੱਖਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਸਾਰੇ ਸਮਝੌਤੇ ਅਤੇ ਸਮਝ ਦੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਚੀਨ ਦਾ ਪੱਖ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸੰਭਾਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੁਵੱਲੇ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਨਾਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸਥਿਰਤਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਚੀਨ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ, ਉਸ ਦੇ ਕਹਿਣ ਤੇ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਸਾਫ਼ ਝਲਕਦਾ ਹੈ। ਚੀਨ ਵੱਲੋਂ ਭੜਕਾਉਣ ਵਾਲੀ ਫ਼ੌਜੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਪੈਂਗੌਂਗ ਤਸੋ ਵਿਚ, ਚੀਨ ਵੱਲੋਂ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਭਾਰਤ ਵੱਲੋਂ ਕਦੇ ਵੀ ਕੋਈ ਭੜਕਾਊ ਕਾਰਵਾਈ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ।
ਚੀਨ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਸਾਡੇ ਦੁਵੱਲੇ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਚੀਨ ਵੱਲੋਂ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਫ਼ੌਜਾਂ ਦੀ ਤਾਇਨਾਤੀ 1993 ਅਤੇ 1996 ਦੇ ਸਮਝੌਤੇ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਹੈ।
ਐਲਏਸੀ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਨਾ, ਇਸ ਦਾ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ ਪਾਲਣ ਕਰਨਾ, ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸਦਭਾਵਨਾ ਦਾ ਅਧਾਰ ਹੈ। ਇਹ 1993 ਅਤੇ 1996 ਵਿਚ ਵੀ ਸਵੀਕਾਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
- ਸਾਡੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਸਮਝੌਤੇ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਇਸ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਚੀਨ ਵੱਲੋਂ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ।
- ਸਮਝੌਤੇ ਵਿੱਚ ਗਤੀਰੋਧ ਤੋਂ ਨਿਪਟਣ ਲਈ ਕਈ ਮਾਨਕ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।
- ਇਸ ਸਾਲ ਹਾਲ ਹੀ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਪੱਖ ਦੀ ਹਮਲਾਵਰ ਅਤੇ ਹਿੰਸਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਸਾਰੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਹੈ।
- ਚੀਨ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ, ਸਾਡੀ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੈਨਾਵਾਂ ਨੇ ਢੁੱਕਵੀਂ ਜਵਾਨ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕੇ।
- ਸਦਨ ਨੂੰ ਭਰੋਸਾ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੀਆਂ ਤਾਕਤਾਂ ਇਸ ਚੁਣੌਤੀ ਦਾ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਗੀਆਂ। ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਤਾਕਤਾਂ 'ਤੇ ਮਾਣ ਹੈ।
- ਮੌਜੂਦਾ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਆਪਰੇਸ਼ਨਲ ਮੁੱਦੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਵੇਰਵੇ ਜ਼ਾਹਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ। ਸਦਨ ਇਸ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਸਮਝੇਗਾ, ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਯਕੀਨ ਹੈ।
- ਕੋਰੋਨਾ ਸੰਕਟ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਸਾਡੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬਲਾਂ ਅਤੇ ਆਈਟੀਬੀਪੀ ਦੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਤਾਇਨਾਤੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।
- ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਵੀ ਸੰਭਵ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਢਾਂਚਾਗਤ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
- ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਵੱਖ ਵੱਖ ਖੁਫੀਆ ਏਜੰਸੀਆਂ ਵਿਚਾਲੇ ਤਾਲਮੇਲ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
- ਅਪ੍ਰੈਲ ਮਹੀਨੇ ਤੋਂ ਪੂਰਵੀ ਲੱਦਾਖ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਨੇ ਫ਼ੌਜਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧਾਈ ਹੈ।
- ਗਲਵਾਨ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਗਸ਼ਤ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ ਪਾਇਆ।
- ਮਈ ਦੇ ਅੱਧ ਵਿਚ, ਚੀਨੀ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਪੱਛਮੀ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਘੁਸਪੈਠ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ।
- ਸਾਡੀ ਫੌਜ ਨੇ ਚੀਨ ਦੀ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਦਾ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ।
- ਚੀਨ ਨੇ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ।
- ਸੈਨਿਕ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ 6 ਜੂਨ ਨੂੰ ਐਲ.ਏ.ਸੀ. ਦੇ ਚਲ ਰਹੇ ਰੁਕਾਵਟ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਇੱਕ ਬੈਠਕ ਕੀਤੀ।
- ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਸਹਿਮਤੀ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾਵੇਗਾ।
- 15 ਜੂਨ ਨੂੰ ਗੈਲਵਾਨ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੀ ਤਰਫ਼ੋਂ ਇੱਕ ਹਿੰਸਕ ਟਕਰਾਅ ਹੋਇਆ ਸੀ।
- ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਹਾਦਰ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੇ ਚੀਨੀ ਪੱਖ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ, ਸਰਹੱਦ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਵਿਚ ਵੀ ਕਾਮਯਾਬ ਰਹੇ।
- ਜਿੱਥੇ ਸੰਜਮ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਸੀ, ਫੌਜ ਨੇ ਸੰਜਮ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਲੋੜ ਪੈਣ ਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਵੀ ਦਿਖਾਈ।
- ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿਚ ਰਵਾਇਤੀ ਅਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਸਰਹੱਦ।
- ਭੂਗੋਲਿਕ ਸਿਧਾਂਤ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਸੀਮਾਵਾਂ।
- ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਹਨ।
- ਇਸ ਉੱਤੇ 1950 ਅਤੇ 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਪਰ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਲੱਭ ਸਕਿਆ।
- ਭਾਰਤ ਦੇ 38 ਹਜ਼ਾਰ ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ 'ਤੇ ਚੀਨ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਹੈ।
- ਚੀਨ ਅਰੁਣਾਚਲ ਵਿੱਚ 90 ਹਜ਼ਾਰ ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਖੇਤਰ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।
