ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸਮਿਤਾ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਚੀਨੀ ਮਸਲਿਆਂ ਦੇ ਮਾਹਰ ਜੈਦੇਵ ਰਾਨਾਡੇ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸਲ ਕੰਟਰੋਲ ਰੇਖਾ (ਐਲਏਸੀ) ਉੱਤੇ ਤਾਇਨਾਤ ਪੀਪਲਜ਼ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਆਰਮੀ (ਪੀਐਲਏ) ਦੇ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਰੁਕਾਵਟ ਉੱਚ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਦੀ ਸਹਿਮਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੀ ਹੈ।
ਰਾਨਾਡੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚੀਨੀ ਫੌਜ ਦੀ ਪੱਛਮੀ ਸੈਨਾ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਵੀ ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸ਼ੀ ਜਿਨਪਿੰਗ ਨੇ ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਫੈਲਣ ਦੀ ਬਹਿਸ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਆਪਣੇ ਅਧਿਕਾਰ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਰੁਕਾਵਟ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਅਪਣਾਈ ਹੈ। ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਭਟਕਾਉਣ ਲਈ ਇਕ ਰਣਨੀਤੀ ਹੈ।
ਸਾਲ 2008 ਵਿੱਚ ਕੈਬਿਨੇਟ ਸਕੱਤਰੇਤ ਵਿੱਚ ਵਧੀਕ ਸਕੱਤਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਏ ਰਾਨਾਡੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸਲਾਹਕਾਰ ਬੋਰਡ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨਿਭਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਚੀਨ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਤਣਾਅ ਬਾਰੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਵਿਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕੋਈ ਬੇਮਿਸਾਲ ਘਟਨਾ ਵਾਪਰੀ ਹੈ।
ਰਾਨਾਡੇ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਚੀਨ ਵਿਚ ਲੋਕ ਜਨਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ੀ ਜਿਨਪਿੰਗ ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕ 2049 ਤਕ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਪਛਾੜਨ ਵਾਲੇ ਆਪਣੇ ਸੁਪਨੇ ਅਤੇ ਸ਼ੀ ਜਿਨਪਿੰਗ ਨੂੰ ਅਸਫਲ ਹੁੰਦੇ ਦੇਖ ਰਹੇ ਹਨ।"
ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਰਾਨਾਡੇ ਨੇ ਚੀਨ ਅਤੇ ਤਿੱਬਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ-ਬੀਜਿੰਗ ਸਬੰਧ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਤਾਈਵਾਨ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਵਪਾਰਕ ਸਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਾਧਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਲੱਦਾਖ ਵਿਚ ਐਲਏਸੀ ਉੱਤੇ ਰੋਕ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਅਤੇ ਲੱਦਾਖ ਨੂੰ ਦੋ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸੰਗਠਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਾਲੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਰਣਨੀਤਕ ਨਿਵੇਸ਼ ਵੱਖਰਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਸਵਾਲ: ਕੀ ਬੀਜਿੰਗ ਦੇ ਬਿਆਨ ਤੋਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਮੇਲ-ਮਿਲਾਪ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਜਵਾਬ: ਜੇ ਬੀਜਿੰਗ ਮੇਲ-ਮਿਲਾਪ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਘੁਸਪੈਠ ਨਾ ਹੁੰਦੀ। ਮੈਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਭਰੋਸਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਚੀਨੀ ਕਹਿੰਦੇ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਹਨ, ਕਰਦੇ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਹਨ। ਜੇ ਉਹ ਅਜਿਹਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਘੁਸਪੈਠ ਹੁੰਦੀ ਹੀ ਨਹੀਂ।
ਸਵਾਲ: ਟਰੰਪ ਵੱਲੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਵਿਚੋਲਗੀ ਬਾਰੇ ਕੀ ਕਹਿਣਾ ਹੈ?
ਜਵਾਬ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਤੀਤ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿਚੋਲਗੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਬੀਜਿੰਗ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਉਹ ਅਜਿਹੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਗੱਲਬਾਤ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੋਣਗੇ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਅਸੀਂ ਅਜਿਹਾ ਕਰਾਂਗੇ।
ਸਵਾਲ: ਕੀ ਚੀਨ ਵੱਲੋਂ ਫ਼ੌਜ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰਨ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਇੱਕ ਸੰਭਾਵਨਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਹ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਜਦ ਯੂਰਪ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੈ?
ਜਵਾਬ: ਜੇ ਚੀਨੀ ਕੁੱਝ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਬਲਾਂ ਵੱਲੋਂ ਜਵਾਬੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਵੈਸੇ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਲੜਾਈ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ। ਅਸੀਂ ਸਮਾਨ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਮੁੜਣ ਦੇ ਲਈ ਕੂਟਨੀਤਿਕ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਾਂਗੇ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜਿਥੇ ਸਨ, ਉਥੇ ਹੀ ਵਾਪਸ ਚਲੇ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਉਥੇ ਹੀ ਆ ਜਾਵਾਂਗੇ, ਜਿਥੇ ਅਸੀਂ ਸੀ।
ਅੱਜ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਚੀਨ ਵਿਰੋਧੀ ਭਾਵਨਾ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਚੀਨ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਗੁਪਤ ਬਿਊਰੋ ਥਿੰਕ ਟੈਂਕ ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਵਿਰੋਧੀ ਜਿੰਨੀਆਂ ਵੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਫੈਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਅਮਰੀਕਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਚਿੰਤਿਤ ਹੈ।
ਸਵਾਲ: ਸ਼ੀ ਜਿਨਪਿੰਗ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਅਤੇ ਬਾਹਰੀ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦੇ ਲਈ ਐੱਲਏਸੀ ਸਟੈਂਡ-ਆਫ਼ ਡਾਇਵਰਜ਼ਨ ਰਣਨੀਤੀ ਕੀ ਹੈ?
ਜਵਾਬ: ਸ਼ੀ ਜਿਨਪਿੰਗ ਕਾਫ਼ੀ ਦਬਾਅ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਅਤੇ ਸ਼ੀ ਜਿਨਪਿੰਗ ਦੇ ਨਾਂਅ ਦੇ ਉੱਤੇ ਲੋਕ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਹੁਦੇ ਛੱਡਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਹ ਅਸਾਧਾਰਣ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ 20 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਅਜਿਹਾ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਨੇਤਾ ਨੂੰ ਆਲੋਚਨਾ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਹੈ।
ਸਵਾਲ: ਕੀ ਕਿਸੇ ਗ਼ੈਰ-ਰਸਮੀ ਗੱਲਬਾਤ ਲਈ ਨਵੇਂ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ? ਕੀ ਮੌਜੂਦਾ ਸੀਮਾ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਉਪਯੋਗੀ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ?
ਜਵਾਬ: ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਇਹ ਤੰਤਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਜੇ ਕੋਈ ਇੱਕ ਪਾਰਟੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ਤਾਂ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ। ਅਸੀਂ ਫ਼ਿਰ ਵੀ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਦੇ ਨਾਲ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਕੁੱਝ ਨਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹੈ ਕੁੱਝ ਹੋਣਾ।
ਸਵਾਲ: ਕੀ ਭਾਰਤ ਵੱਲੋਂ ਤਾਇਵਾਨ, ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਤਿੱਬਤ ਤੋਂ ਲਾਭ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਜਵਾਬ: BRI (ਬੈਲਟ ਐਂਡ ਰੋਡ ਇਨਸ਼ਿਏਟਿਵ) ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਚੀਨ ਦਾ ਖ਼ੁਦ ਵੀ ਤਾਇਵਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਅਤੇ ਵਪਾਰ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਆਰਥਿਕ ਮੌਕਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਅਸੀਂ ਅਨੁਕੂਲਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਫ਼ਲ ਰਹੇ ਹਾਂ।
ਸਵਾਲ: ਐਲਓਸੀ, ਘਾਟੀ ਅਤੇ ਐਲਏਸੀ ਦੇ ਹਲਾਤ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਲਈ ਕਿੰਨੇ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਣ ਹਨ?
ਜਵਾਬ: ਇੱਕ ਨਾਗਰਿਕ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਇਹ ਸੁਭਾਵਿਕ ਰੂਪ ਤੋਂ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸੂਬੇ ਨੂੰ ਖ਼ੁਦ ਹੀ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਅਤੇ ਸਥਿਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦੇਵੇਗਾ। ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣਗੇ। ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰਾਂਗੇ, ਜਿਥੇ ਚੀਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਦੇ ਨਾਲ ਮੁਦਰਾ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਸੀਂ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਤਿਆਰ ਹਾਂ।
