ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਪਣੇ ਕੰਮਾਂ ਤੋਂ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਆਪਣੀ ਯੋਗਤਾ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। 3 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸਕ੍ਰੀਨਾਂ 'ਤੇ ਲੱਗੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਇਸ ਗੱਲ ਨਾਲ ਵੱਖਰੀਆਂ ਨਹੀਂ ਸਨ ਜਦੋਂ ਪੀਐੱਮ ਮੋਦੀ ਦਾ ਜਹਾਜ਼ ਲੇਹ ਵਿੱਚ ਉਤਰਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ, ਬ੍ਰੀਫਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਤੇ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤਾ। ਪੂਰਬੀ ਲੱਦਾਖ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਫੌਜਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਤਣਾਅ ਦੇ ਪਿਛੋਕੜ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦੌਰਾ ਕਈ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਵਿਵਾਦ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦਾ ਦੌਰਾ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਮੌਜੂਦਾ ਸੰਕਟ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨੂੰ ਸਮਝ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਫੌਜੀ ਪੱਧਰੀ ਗੱਲਬਾਤ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਇੱਕ ਸਮਝੌਤਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਸ਼ਾਇਦ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। 15 ਜੂਨ ਨੂੰ ਇਹ ਉਮੀਦ ਗਲਵਾਨ ਵਿੱਚ ਹਿੰਸਕ ਝੜਪਾਂ ਕਾਰਨ ਟੁੱਟ ਗਈ।
ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਇੱਕ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸਮਝ ਬਣ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਚੀਨੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਪਿਛਲੇ ਤਣਾਅ ਨਾਲੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਵੱਖਰੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਹੜੀਆਂ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਦੀ ਆਪਸੀ ਸਮਝ ਅਤੇ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਵਕ ਹੱਲ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਚੀਨੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਛੇਤੀ ਤੋਂ ਛੇਤੀ ਤਣਾਅ ਖਤਮ ਕਰਨ ਅਤੇ ਅਮਨ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਹ ਗਾਲਵਾਨ ਘਾਟੀ 'ਤੇ ਬੇਯਕੀਨੀ ਦਾਅਵੇ ਕਰਨ ਤੋਂ ਸੰਕੋਚ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਫੌਜੀ ਅਹੁਦਿਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝੇ ਹੋਏ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਖੇਤਰ ਮੰਨਿਆ ਹੈ।
ਲੱਦਾਖ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੈ ਕਿ ਚੱਲ ਰਹੀ ਗੱਲਬਾਤ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਤਰੱਕੀ ਦੀ ਘਾਟ ਭਾਰਤੀ ਪੱਖ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਫੇਰੀ ‘ਤੇ ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਹੁੰਗਾਰਾ ਮਿਲੇਗਾ ਅਤੇ ਇਹ ਹੀ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਚੀਨੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਇੱਕ ਬੁਲਾਰੇ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਿਰ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਕੋਈ ਕਾਰਵਾਈ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਜੋ ਮੌਜੂਦਾ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰ ਸਕੇ।" ਇਸ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਕਰਨ ਨਾਲ ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸਲ ਕੰਟਰੋਲ ਰੇਖਾ (ਐਲਏਸੀ) 'ਤੇ ਤਣਾਅ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣਾ ਨਿਰਪੱਖ ਰਹਿਣ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ ਹੈ।
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦਾ ਭਾਸ਼ਣ ਸਿੱਧਾ ਅਤੇ ਕਠੋਰ ਸੀ। ਚੀਨ ਦੇ ਵਿਸਥਾਰਵਾਦ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕਰਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, "ਇਤਿਹਾਸ ਗਵਾਹ ਹੈ ਕਿ ਵਿਸਥਾਰਵਾਦੀ ਤਾਕਤਾਂ ਜਾਂ ਤਾਂ ਹਾਰ ਗਈਆਂ ਹਨ ਜਾਂ ਪਿੱਛੇ ਹਟਣ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ।" ਇਹ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਕਮਜ਼ੋਰ ਲੋਕ ਕਦੇ ਵੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ। ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਸੀ ਕਿ ਭਾਰਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਸਥਿਤੀ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗਾ।
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲ ਦੇਖਦੀ ਹੋਈ ਜਨਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸੁਚੇਤ ਸਨ। ਚੀਨੀ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਭਾਰਤੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਘੁਸਪੈਠ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਟਿੱਪਣੀਆਂ 'ਤੇ ਅਲੋਚਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਭਰੋਸਾ ਦਿਵਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਆਪਣੇ ਖੇਤਰ 'ਚ ਚੀਨੀ ਫੌਜੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਵਿਸਥਾਰ ਦਾ ਭਾਰਤ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਜਵਾਬ ਦੇਵੇਗਾ। ਇਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ, ਬਿਜਲੀ ਅਤੇ ਆਈਟੀ ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕਰਨ ਦੇ ਹਾਲੀਆ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਫੈਸਲਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਝਲਕਦਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਰਾਦਿਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਜਗ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਰਸਤਾ ਅਜੇ ਵੀ ਸੌਖਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ, ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਵਰਗਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਨਸਨੀਖੇਜ਼ ਸੁਰਖੀਆਂ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਵੇਚਣ ਦੀ ਦੌੜ 'ਚ ਅਸੀਂ ਚੀਨ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ 'ਤੇ ਬੁਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਆਪਣੀਆਂ ਟੁਕੜੀਆਂ ਤਿਆਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਚੀਨੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਨੂੰ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਕੈਥਲ ਜੇ ਨੋਲਨ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ ਦਿ ਆਲਯਰ ਆਫ਼ ਬੈਟਲ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ:-
'ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦਿਨ ਲੜਾਈ ਨੂੰ ਜਿੱਤਣਾ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਪੂਰੀ ਮੁਹਿੰਮ, ਫਿਰ ਸਾਲ, ਫਿਰ ਦਹਾਕੇ ਜਿੱਤਣਾ ਪਏਗਾ। ਵਿਜੇ ਨੂੰ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਥਿਰਤਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਨੀ ਪਏਗੀ। ਜੇ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਅਤੇ ਪੁਨਰ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਲੜਾਈ ਜਾਰੀ ਰਹੇਗੀ।
ਚੀਨੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਇਹ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੈਨਗੋਂਗ ਤਸੋ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਪਾਸੇ ਫਿੰਗਰ ਦੀ ਲੜਾਈ ਜਿੱਤੀ ਹੈ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਦੇ ਦੌਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੂਰੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
(ਰਿਟ.ਲੇ.ਜੇ.ਡੀਐਸ ਹੁੱਡਾ)
