ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼: ਉੱਜੈਨ ਦੇ ਕੰਘੀ ਮੁਹੱਲੇ ਦੀ ਹਨੇਰੀ ਗਲੀ ਵਿੱਚ ਵਸਿਆ ਛਗਨਲਾਲ ਦਾ ਘਰ ਕਾਫੀ ਵੱਖਰਾ ਹੈ। ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਦਾ ਘਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਹੈ, ਜੋ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਰਵਾਇਤੀ ਲੱਕੜੀ ਦੀ ਕੰਘੀਆਂ ਲੱਭਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਅਜਿਹੇ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਸੀ। 80 ਸਾਲਾ ਛਗਨਲਾਲ ਥੋੜੇ ਬਚੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਜੋ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਲੱਕੜ ਦੇ ਕੰਘੇ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖ ਰਹੇ ਹਨ।
ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਅਤੇ ਝੁਰੜੀਆਂ ਵਾਲੀਆਂ ਉਂਗਲਾਂ ਅਜੇ ਵੀ ਤੇਜ਼ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਸ਼ੀਸ਼ਮ ਦੀ ਲੜਕੀ ਉੱਤੇ ਸਫਾਈ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਕਿ ਲੱਕੜ ਦੇ ਕੰਘੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਨਾਲੋਂ ਕਾਫ਼ੀ ਚੰਗੇ ਹਨ, ਤੇ ਕਾਫ਼ੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਝੜਨ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਤੇ ਖੋਪੜੀ ਨੂੰ ਆਰਾਮਦਾਇਕ ਮਸਾਜ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਫੈਦ ਵਾਲਾਂ 'ਚ ਕੰਘੀ ਫੇਰਨ ਨੂੰ ਉਹ ਪਹਿਲਾ ਕਵਾਲਿਟੀ ਚੈੱਕ ਦਸਦੇ ਹਨ ਤੇ ਇਹ ਵਾਲਾਂ ਦਾ ਝੜਨਾ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਛਗਨਲਾਲ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਬਣੀਆਂ ਲੱਕੜ ਦੀਆਂ ਕੰਘੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਡਿਜ਼ਾਇਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਪੰਛੀਆਂ ਤੇ ਮੱਛੀਆਂ ਵਾਲੇ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਤੇ ਜਿਸਦੀ ਕੀਮਤ 50 ਤੋਂ 150 ਰੁਪਏ ਹੈ।
ਛਗਨਲਾਲ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਲਈ ਇੱਕ ਥਾਂ ਬਣਾਈ ਹੈ ਤੇ ਜਿਵੇਂ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਅੰਤਰਿਮ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਤੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਕਮਲ ਨਾਥ ਜਿਹੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਖ਼ਸ਼ੀਅਤਾਂ ਨੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਹੈ।
