ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ : ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ਰਦ ਪਵਾਰ ਨੇ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿਆਸੀ 'ਬਗਾਵਤ' ਕੀਤੀ ਸੀ, ਅੱਜ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵਿਧਾਇਕ ਅਜੀਤ ਪਵਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਗਏ ਸਨ। ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਅਜੀਤ ਪਵਾਰ ਵੀ ਇਹੀ ਦਾਅਵਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਸ਼ਰਦ ਪਵਾਰ ਨੇ 1978 ਵਿੱਚ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਵਿਰੁੱਧ ਬਗਾਵਤ ਕੀਤੀ। ਫਿਰ ਪਵਾਰ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਬੰਸਤਰਾਓ ਪਾਟਿਲ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਡੇਗ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਵਾਰ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ। ਸਿਆਸਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਦ ਪਵਾਰ ਦਾ ਇਹ ਪਹਿਲਾ ‘ਬਾਗ਼ੀ’ ਕਦਮ ਸੀ। ਇਹ ਸਾਲ 1978 ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਸ਼ਰਦ ਪਵਾਰ ਨੇ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਈ ਸੀ। ਉਹ ਮਹਿਜ਼ 38 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇ ਸੂਬੇ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ ਸਨ। ਜ਼ਾਹਰ ਤੌਰ 'ਤੇ, 1980 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਆਈ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਦ ਪਵਾਰ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਬਰਖਾਸਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਡਿੱਗਣ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਸ਼ਰਦ ਪਵਾਰ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਬਣਾਈ। ਸ਼ਰਦ ਪਵਾਰ ਉਦੋਂ ਬਾਰਾਮਤੀ ਤੋਂ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਸਨ। 1985 ਦੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਮੁੜ ਸੂਬੇ ਦੀ ਸਿਆਸਤ ਵਿੱਚ ਪਰਤੇ। ਉਹ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਬਣੇ।1987 ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਦ ਪਵਾਰ ਅਤੇ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੇੜੇ ਆਏ ਅਤੇ ਪਵਾਰ ਨੂੰ ਮੁੜ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 1988 ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੰਕਰ ਰਾਓ ਚਵਾਨ ਦੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਚਵਾਨ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਮੰਤਰੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। 1990 ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਦ ਪਵਾਰ ਨੇ 12 ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਨਾਲ ਤੀਜੀ ਵਾਰ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਈ।
1991 ਵਿੱਚ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਕਮਾਨ ਕਿਸ ਨੂੰ ਸੌਂਪੀ ਜਾਵੇ, ਇਸ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਸ਼ਰਦ ਪਵਾਰ ਦਾ ਨਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਦੋ ਹੋਰ ਨਾਮ ਪੀਵੀ ਨਰਸਿਮਹਾ ਰਾਓ ਅਤੇ ਨਰਾਇਣ ਦੱਤ ਤਿਵਾਰੀ ਦੇ ਸਨ। ਅਜਿਹਾ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਸ਼ਰਦ ਪਵਾਰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਐਨਡੀ ਤਿਵਾਰੀ ਗਾਂਧੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਪਸੰਦ ਸਨ ਪਰ ਤਿਵਾਰ ਚੋਣ ਹਾਰ ਗਏ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਸ਼ਰਦ ਪਵਾਰ ਦੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ ਵਧ ਗਈਆਂ ਸਨ ਪਰ ਨਰਸਿਮਹਾ ਰਾਓ ਨੇ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਨਰਸਿਮਹਾ ਰਾਓ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ। ਸ਼ਰਦ ਪਵਾਰ ਦੁਖੀ ਹੋ ਗਏ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਗਾਂਧੀ ਪਰਿਵਾਰ ਨਰਸਿਮਹਾ ਰਾਓ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ 'ਤੇ ਚਲਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਵਾਰ ਨੂੰ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ।
1993 ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਦ ਪਵਾਰ ਫਿਰ ਚੌਥੀ ਵਾਰ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਵੱਲੋਂ ਮੁੰਬਈ ਦੰਗਿਆਂ ਕਾਰਨ ਸੁਧਰਾਵ ਨਾਇਕ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 1996 ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਹਾਰ ਗਈ ਸੀ। 1998 ਵਿੱਚ ਮੱਧਕਾਲੀ ਚੋਣਾਂ ਹੋਈਆਂ। ਸ਼ਰਦ ਪਵਾਰ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਬਣੇ। ਅੱਗੇ ਫਿਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਹੋਈਆਂ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਦੀ ਗੱਲ ਆਈ ਤਾਂ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਨਾਂ ਅੱਗੇ ਆਉਣ ਲੱਗਾ।
ਇਸ ਸਮੇਂ ਸ਼ਰਦ ਪਵਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੋ ਸੀਨੀਅਰ ਸਾਥੀਆਂ ਸਮੇਤ ਬਗਾਵਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਤਾਰਿਕ ਅਨਵਰ ਅਤੇ ਪੀਐਮ ਸੰਗਮਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਨ। ਤਿੰਨਾਂ ਨੇ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਮੂਲ 'ਤੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਏ। ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਬੋਲਣ ਕਾਰਨ ਤਿੰਨੋਂ ਆਗੂਆਂ ਨੂੰ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸੇ ਸਾਲ ਪਵਾਰ ਨੇ ਨੈਸ਼ਨਲਿਸਟ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਬਣਾਈ। ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਪਵਾਰ ਆਪਣੀ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਲੈ ਕੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਪਵਾਰ ਨੇ 1999 'ਚ ਹੀ ਕਾਂਗਰਸ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸਮਰਥਨ ਦੇਣ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਸੀ ਕਿ ਜਦੋਂ 2004 ਵਿੱਚ ਯੂਪੀਏ ਸਰਕਾਰ ਬਣੀ ਤਾਂ ਉਹ ਉਸ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਉਹ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ।
ਸ਼ਰਦ ਪਵਾਰ ਦਾ ਜਨਮ ਬਾਰਾਮਤੀ, ਪੁਣੇ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਸਹਿਕਾਰੀ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਸਨ। ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਨੇਤਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਪਵਾਰ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਸਾਬਕਾ ਕ੍ਰਿਕਟਰ ਸਦਾਸ਼ਿਵ ਸ਼ਿੰਦੇ ਦੀ ਬੇਟੀ ਹੈ। 1958 ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਦ ਪਵਾਰ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਯੂਥ ਵਿੰਗ ਦੇ ਆਗੂ ਬਣੇ।
