ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ/ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ: ਸ਼ਾਰਦੀਆ ਨਵਰਾਤਰੀ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਭਗਵਤੀ ਦੇ ਨੌਂ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਭਗਤੀ ਅਤੇ ਨਿਯਮਾਂ ਨਾਲ ਨੌਂ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਨਵਰਾਤਰੀ ਵਿੱਚ ਕੰਜਕ ਪੂਜਨ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਦੁਰਗਾ ਪੂਜਾ ਦਾ ਦੂਜਾ ਦਿਨ ਮਹਾਅਸ਼ਟਮੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮਹਾਂ ਦੁਰਗਾਸ਼ਟਮੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਹਾਅਸ਼ਟਮੀ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਮਹਾਅਸ਼ਟਮੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸ਼ੋਡਸ਼ੋਪਚਾਰ ਪੂਜਾ ਅਤੇ ਮਹਾਸੰਨ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਧਾਰਮਿਕ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮਹਾ ਅਸ਼ਟਮੀ ਨੂੰ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਪਤਮੀ ਨੂੰ ਮਹਾ ਸਪਤਮੀ 'ਤੇ ਹੀ ਪ੍ਰਾਣ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਠਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਕਦੋਂ ਹੈ ਮਹਾਅਸ਼ਟਮੀ 10 ਜਾਂ 11 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ
ਦ੍ਰਿਕ ਪੰਚਾਂਗ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਅਸ਼ਟਮੀ ਤਰੀਕ 10 ਅਕਤੂਬਰ 2024 ਨੂੰ ਦੁਪਹਿਰ 12.31 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਸ਼ਟਮੀ ਸੰਪੂਰਮ 11 ਅਕਤੂਬਰ 2024 ਨੂੰ ਦੁਪਹਿਰ 12.06 ਵਜੇ ਸਮਾਪਤ ਹੋਵੇਗੀ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਨਵਮੀ ਤਰੀਕ 11 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ 12:06 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ 12 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ 10:58 ਵਜੇ ਸਮਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
10 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਅਸ਼ਟਮੀ ਦਾ ਵਰਤ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਸਪਤਮੀ ਦੇ ਨਾਲ ਅਸ਼ਟਮੀ ਦਾ ਵਰਤ ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਜਿਤ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਸ਼ਟਮੀ ਤਰੀਕ 11 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਦੁਪਹਿਰ ਤੱਕ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨੌਮੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਕਾਰਨ 2024 ਵਿੱਚ ਅਸ਼ਟਮੀ ਅਤੇ ਨਵਮੀ ਇੱਕੋ ਦਿਨ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਮਹਾਅਸ਼ਟਮੀ ਦਾ ਸਮਾਂ
- ਅਸ਼ਟਮੀ ਤਰੀਕ ਸ਼ੁਰੂ - 10 ਅਕਤੂਬਰ 2024 ਤੋਂ ਦੁਪਹਿਰ 12.31 ਵਜੇ ਤੋਂ
- ਅਸ਼ਟਮੀ ਤਰੀਕ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ - 11 ਅਕਤੂਬਰ 2024 ਦੁਪਹਿਰ 12.06 ਵਜੇ ਤੱਕ
ਕੰਜਕ ਪੂਜਨ ਲਈ ਸ਼ੁੱਭ ਸਮਾਂ - 11 ਅਕਤੂਬਰ 2024
- ਬ੍ਰਹਮਾ ਸ਼ੁੱਭ ਸਮਾਂ - ਸਵੇਰੇ 4:16 ਵਜੇ ਤੋਂ 5:05 ਵਜੇ ਤੱਕ
- ਸਵੇਰ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ - 4:41 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ 5:54 ਵਜੇ ਤੱਕ
- ਅਭਿਜੀਤ ਸ਼ੁੱਭ ਸਮਾਂ- 11:21 ਵਜੇ ਤੋਂ ਦੁਪਹਿਰ 12:08 ਵਜੇ ਤੱਕ
- ਵਿਜੇ ਸ਼ੁੱਭ ਸਮਾਂ - ਦੁਪਹਿਰ 1:41 ਵਜੇ ਤੋਂ 2:28 ਵਜੇ ਤੱਕ
- ਗੋਧੂਲ ਸ਼ੁੱਭ ਸਮਾਂ - ਸ਼ਾਮ 5:34 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸ਼ਾਮ 5:59 ਵਜੇ ਤੱਕ
- ਸਾਯਨਹ ਦੀ ਸ਼ਾਮ- ਸ਼ਾਮ 5.34 ਵਜੇ ਤੋਂ 6.48 ਵਜੇ ਤੱਕ
ਮਹਾਅਸ਼ਟਮੀ ਦੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਨੌਂ ਘੜੇ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦੇਵੀ ਦੇ ਨੌਂ ਸ਼ਕਤੀ ਰੂਪਾਂ ਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਦੇਵੀ ਮਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਨੌਂ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਹਾਅਸ਼ਟਮੀ ਦੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਕੰਜਕ ਪੂਜਨ/ਕੁਮਾਰੀ ਪੂਜਨ/ਕੰਨਿਆ ਪੂਜਨ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਕੁਆਰੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿਆਰੀ ਨਿਯਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ ਦੇ ਸਰੀਰਕ ਰੂਪ ਵਜੋਂ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਕਈ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੰਨਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕੱਪੜੇ, ਨਕਦੀ ਅਤੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦਾ ਸਮਾਨ ਦੇਣ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਕਈ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੌਰਾਨ ਲਗਾਤਾਰ ਨੌਂ ਦਿਨ ਲੜਕੀਆਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਮਹਾਸ਼ਟਮੀ ਦੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਕੰਜਕ ਪੂਜਨ ਕਰਨ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ।
ਮਹਾਅਸ਼ਟਮੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਪੌਰਾਣਿਕ ਸੰਧੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ। ਅਸ਼ਟਮੀ ਦੇ ਦਿਨ ਦੇ ਆਖਰੀ 24 ਮਿੰਟ ਅਤੇ ਨਵਮੀ ਦਿਨ ਦੇ ਪਹਿਲੇ 24 ਮਿੰਟਾਂ ਨੂੰ ਸੰਧੀ ਕਾਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੰਧੀ ਦਾ ਸਮਾਂ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਨੌਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਸਮਾਂ ਹੈ। ਸੰਧੀ ਸਮੇਂ ਸ਼ੁਭ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਪਸ਼ੂ ਬਲੀ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ। ਕਈ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਬਲੀਦਾਨ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਵੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਹਰੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
