ETV Bharat / state

ਰਾਧਾ ਸੁਆਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਦਾ ਭੋਟਾ ਹਸਪਤਾਲ 1 ਦਸੰਬਰ ਤੋਂ ਬੰਦ, ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕੀਤਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ - RADHA SWAMI CHARITABLE HOSPITAL

ਰਾਧਾਸੁਆਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਦੇ ਭੋਟਾ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਗੇਟ 'ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਹਸਪਤਾਲ ਬੰਦ ਹੋਣ ਦਾ ਨੋਟਿਸ ਦੇਖਿਆ। ਜਾਣੋ ਕੀ ਹੈ ਮਾਮਲਾ... ..

RADHA SWAMI CHARITABLE HOSPITAL
ਰਾਧਾ ਸੁਆਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਦਾ ਭੋਟਾ ਹਸਪਤਾਲ 1 ਦਸੰਬਰ ਤੋਂ ਬੰਦ (ETV Bharat)
author img

By ETV Bharat Punjabi Team

Published : Nov 25, 2024, 11:05 PM IST

ਸ਼ਿਮਲਾ: ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੁੱਖੂ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਰਾਧਾਸਵਾਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਦੇ ਭੋਟਾ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਹਸਪਤਾਲ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਇਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਿਆਸ ਦੇ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਆਮ ਲੋਕ ਰਾਧਾਸਵਾਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੂਬਾ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਇਸ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਹਸਪਤਾਲ ਨੂੰ ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ ਦੀ ਭੈਣ ਮਹਾਰਾਜ ਜਗਤ ਸਿੰਘ ਮੈਡੀਕਲ ਰਿਲੀਫ ਸੁਸਾਇਟੀ ਨੂੰ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਦਾ ਤਰਕ ਹੈ ਕਿ ਭੋਟਾ ਹਸਪਤਾਲ ਨੂੰ ਅਪਗ੍ਰੇਡ ਕਰਨ ਲਈ ਆਧੁਨਿਕ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਾਮਾਨ ਖਰੀਦਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖਰੀਦ 'ਤੇ ਭਾਰੀ GST ਅਦਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।

ਸੀ.ਐਮ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੁੱਖੂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਕਾਂਗਰਸ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ ਦੇ ਇਸ ਮੰਗ ਪੱਤਰ 'ਤੇ ਅਗਲੇਰੀ ਕਾਰਵਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਮੀਡੀਆ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਦੌਰਾਨ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਸਰਦ ਰੁੱਤ ਸੈਸ਼ਨ 'ਚ ਇਸ ਲਈ ਆਰਡੀਨੈਂਸ ਲਿਆਵੇਗੀ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਸਭ ਕੁਝ ਠੀਕ-ਠਾਕ ਹੈ, ਪਰ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਲਈ ਭੋਟਾ ਹਸਪਤਾਲ ਨੂੰ ਮਹਾਰਾਜ ਜਗਤ ਸਿੰਘ ਮੈਡੀਕਲ ਰਿਲੀਫ ਸੁਸਾਇਟੀ ਨੂੰ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨਾ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਲੈਂਡ ਸੀਲੰਿਗ ਐਕਟ ਦੀਆਂ ਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਸਖ਼ਤ ਅਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਆਰਡੀਨੈਂਸ ਦਾ ਖਰੜਾ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਭਾਗ ਨੂੰ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਥੋਂ ਵੀ ਕੁਝ ਇਤਰਾਜ਼ ਆਏ ਹਨ, ਫਿਰ ਕੈਬਨਿਟ 'ਚ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੇਕਰ ਬਿੱਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ 'ਚ ਪਾਸ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਕੋਲ ਵੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਲਈ ਜਾਵੇਗਾ।

CHARITABLE HOSPITAL BHOTA CASE
ਰਾਧਾ ਸੁਆਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਦਾ ਭੋਟਾ ਹਸਪਤਾਲ 1 ਦਸੰਬਰ ਤੋਂ ਬੰਦ ((ETV Bharat))

ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੰਮਾ ਕਾਨੂੰਨੀ ਰਸਤਾ ਅਤੇ ਕਈ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਹਨ।

ਕੀ ਰਾਧਾਸੁਆਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨਾ ਆਸਾਨ ਹੋਵੇਗਾ?

ਕੀ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਭਾਗ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਪਾਸ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਰਡੀਨੈਂਸ ਦੇ ਖਰੜੇ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰੇਗਾ?

ਕੀ ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਤੋਂ ਪਾਸ ਕਰਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਭਵਨ ਤੋਂ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਮਿਲ ਸਕੇਗੀ?

ਇਹਨਾਂ ਸਾਰੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।

ਭੋਟਾ ਹਸਪਤਾਲ ਦਾ ਪਿਛੋਕੜ ਕੀ ਹੈ?

ਰਾਧਾਸਵਾਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਿਆਸ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਜੈਮਲ ਨਾਮ ਦੇ ਇੱਕ ਸੰਤ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1890 ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਬਾਬਾ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਬਿਆਸ ਦਰਿਆ ਦੇ ਕੰਢੇ ਇੱਕ ਝੌਂਪੜੀ ਬਣਾਈ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਇਹ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਕੈਂਪ ਬਣ ਗਿਆ। ਬਾਬਾ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ 1903 ਵਿੱਚ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣਾ ਕਰ ਗਏ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਾਬਾ ਸਾਵਣ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗੱਦੀ ਸੰਭਾਲੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਭੋਟਾ ਵਿੱਚ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਾਬਾ ਸਾਵਨ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਾਬਾ ਜਗਤ ਸਿੰਘ ਗੁਰੂ ਬਣੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਮਹਾਰਾਜ ਚਰਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ ਦੀ ਗੱਦੀ ਸੰਭਾਲੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੁਰੂ ਗੱਦੀ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਭੋਟਾ ਹਸਪਤਾਲ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮੁਫਤ ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਹਫੇ ਵਜੋਂ ਦਿੱਤੀ। ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਤਿਸੰਗ ਭਵਨ ਅਤੇ ਹਸਪਤਾਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।ਇੱਥੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ, ਬਿਲਾਸਪੁਰ, ਊਨਾ, ਮੰਡੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੀਆਂ ਪੰਚਾਇਤਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਵੀ ਇੱਥੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।

CHARITABLE HOSPITAL BHOTA CASE
ਰਾਧਾ ਸੁਆਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਦਾ ਭੋਟਾ ਹਸਪਤਾਲ 1 ਦਸੰਬਰ ਤੋਂ ਬੰਦ ((ETV Bharat))

ਐਕਟ ਵਿੱਚ ਸੋਧ ਕਰਨ ਲਈ ਬਿੱਲ ਜ਼ਰੂਰੀ

ਜੇਕਰ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੈਂਡ ਸੀਲੰਿਗ ਐਕਟ ਵਿੱਚ ਸੋਧ ਕਰਨੀ ਹੈ ਤਾਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਬਿੱਲ ਲਿਆਉਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੈਬਨਿਟ ਮੀਟਿੰਗ 'ਚ ਚਰਚਾ ਲਈ ਆਰਡੀਨੈਂਸ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਮਲਾ ਮਾਲ ਵਿਭਾਗ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਲ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਆਰਡੀਨੈਂਸ ਦਾ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਖਰੜਾ ਤਿਆਰ ਕਰਕੇ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਭਾਗ ਨੂੰ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਧਿਆਨ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੈਂਡ ਸੀਲੰਿਗ ਐਕਟ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਭਾਵ ਹਿਮਾਚਲ ਦਾ ਲੈਂਡ ਸੀਲੰਿਗ ਐਕਟ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੁਆਰਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਸਾਲ 2014 'ਚ ਵੀਰਭੱਦਰ ਸਿੰਘ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ 'ਚ ਰਾਧਾਸਵਾਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਸੀਲੰਿਗ ਐਕਟ 'ਚ ਛੋਟ ਮਿਲੀ ਸੀ। ਰਾਧਾਸੁਆਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਨੂੰ ਲੋਕ ਭਲਾਈ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ਲੱਗੀ ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਸਥਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਛੋਟ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਯਾਨੀ ਕਿ ਰਾਧਾਸੁਆਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਸਥਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਹਿਮਾਚਲ ਵਿੱਚ ਲੈਂਡ ਸੀਲੰਿਗ ਐਕਟ ਵਿੱਚ ਨਿਰਧਾਰਤ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜ਼ਮੀਨ ਰੱਖਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਹੈ ਪਰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਰੇਡ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਰਾਈਡਰ ਅਨੁਸਾਰ ਜੋ ਵੀ ਜ਼ਮੀਨ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਸੀ, ਉਸ ਨੂੰ ਨਾ ਤਾਂ ਵੇਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ, ਨਾ ਹੀ ਲੀਜ਼ 'ਤੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਤੋਹਫ਼ੇ, ਵਸੀਅਤ, ਗਿਰਵੀ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਰੂਪ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਹੁਣ ਰਾਧਾਸਵਾਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਢਿੱਲ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਹਸਪਤਾਲ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਇੱਕ ਸੁਸਾਇਟੀ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।

CHARITABLE HOSPITAL BHOTA CASE
ਰਾਧਾ ਸੁਆਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਦਾ ਭੋਟਾ ਹਸਪਤਾਲ 1 ਦਸੰਬਰ ਤੋਂ ਬੰਦ ((ETV Bharat))

ਐਕਟ 'ਚ ਅਜਿਹੀ ਸੋਧ ਦਾ ਇਰਾਦਾ

ਰਾਧਾਸੁਆਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਦੀ ਬੇਨਤੀ 'ਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਸੀਲੰਿਗ ਐਕਟ 'ਚ ਸੋਧ 'ਤੇ ਢਿੱਲ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਸੂਬਾ ਸਰਕਾਰ ਇੱਕ ਆਰਡੀਨੈਂਸ ਰਾਹੀਂ ਭੋਟਾ ਵਿੱਚ ਹਸਪਤਾਲ ਸਮੇਤ ਤੀਹ ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇਵੇਗੀ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਇਕ ਵਾਰ ਦੀ ਛੋਟ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਤਬਾਦਲੇ ਦੀ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਫੀਸ ਵੀ ਬਿਆਸ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਤੋਂ ਲਈ ਜਾਵੇਗੀ। ਅਗਲੀ ਰੁਕਾਵਟ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਭਵਨ ਰਾਹੀਂ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਸੀਐਮ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੁੱਖੂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਰਾਧਾਸਵਾਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਨੇ ਭੋਟਾ ਹਸਪਤਾਲ ਨੂੰ ਮਹਾਰਾਜ ਜਗਤ ਸਿੰਘ ਮੈਡੀਕਲ ਰਿਲੀਫ ਸੁਸਾਇਟੀ ਨੂੰ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਸੂਬਾ ਸਰਕਾਰ ਸਾਰੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਪਹਿਲੂਆਂ ਦੀ ਘੋਖ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੱਗੇ ਵਧੇਗੀ ਅਤੇ ਸਰਦ ਰੁੱਤ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਆਰਡੀਨੈਂਸ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾਵੇਗਾ।

ਭੋਟਾ ਹਸਪਤਾਲ ਬਾਹਰ ਨੋਟਿਸ ਲਗਾਇਆ

ਰਾਧਾਸਵਾਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਦੁਆਰਾ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਭੋਟਾ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਬਾਹਰ ਇੱਕ ਨੋਟਿਸ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹਸਪਤਾਲ 31 ਦਸੰਬਰ, 2024 ਨੂੰ ਬੰਦ ਰਹੇਗਾ। ਇਸ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਬਾਹਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵੀ ਕੀਤਾ।ਇੱਥੇ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਨ ਯੋਗ ਇੱਕ ਹੋਰ ਤੱਥ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਰਾਧਾਸਵਾਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਦੇ ਹਿਮਾਚਲ ਵਿੱਚ ਅੰਦਾਜ਼ਨ ਇੱਕ ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੈਰੋਕਾਰ ਹਨ। ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ ਦਾ ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ 'ਤੇ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ। ਭਾਜਪਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਕਾਂਗਰਸ, ਦੋਵਾਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਆਗੂ ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ ਦੀ ਗੱਦੀ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰੀ ਲਗਾਉਂਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਖੁਦ ਵੀ ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ ਦੇ ਗੁਰੂ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਦੇਖਣਾ ਇਹ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ 'ਚ ਇਸ ਮਾਮਲੇ 'ਚ ਕੀ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।

ਸ਼ਿਮਲਾ: ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੁੱਖੂ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਰਾਧਾਸਵਾਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਦੇ ਭੋਟਾ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਹਸਪਤਾਲ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਇਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਿਆਸ ਦੇ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਆਮ ਲੋਕ ਰਾਧਾਸਵਾਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੂਬਾ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਇਸ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਹਸਪਤਾਲ ਨੂੰ ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ ਦੀ ਭੈਣ ਮਹਾਰਾਜ ਜਗਤ ਸਿੰਘ ਮੈਡੀਕਲ ਰਿਲੀਫ ਸੁਸਾਇਟੀ ਨੂੰ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਦਾ ਤਰਕ ਹੈ ਕਿ ਭੋਟਾ ਹਸਪਤਾਲ ਨੂੰ ਅਪਗ੍ਰੇਡ ਕਰਨ ਲਈ ਆਧੁਨਿਕ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਾਮਾਨ ਖਰੀਦਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖਰੀਦ 'ਤੇ ਭਾਰੀ GST ਅਦਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।

ਸੀ.ਐਮ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੁੱਖੂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਕਾਂਗਰਸ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ ਦੇ ਇਸ ਮੰਗ ਪੱਤਰ 'ਤੇ ਅਗਲੇਰੀ ਕਾਰਵਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਮੀਡੀਆ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਦੌਰਾਨ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਸਰਦ ਰੁੱਤ ਸੈਸ਼ਨ 'ਚ ਇਸ ਲਈ ਆਰਡੀਨੈਂਸ ਲਿਆਵੇਗੀ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਸਭ ਕੁਝ ਠੀਕ-ਠਾਕ ਹੈ, ਪਰ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਲਈ ਭੋਟਾ ਹਸਪਤਾਲ ਨੂੰ ਮਹਾਰਾਜ ਜਗਤ ਸਿੰਘ ਮੈਡੀਕਲ ਰਿਲੀਫ ਸੁਸਾਇਟੀ ਨੂੰ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨਾ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਲੈਂਡ ਸੀਲੰਿਗ ਐਕਟ ਦੀਆਂ ਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਸਖ਼ਤ ਅਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਆਰਡੀਨੈਂਸ ਦਾ ਖਰੜਾ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਭਾਗ ਨੂੰ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਥੋਂ ਵੀ ਕੁਝ ਇਤਰਾਜ਼ ਆਏ ਹਨ, ਫਿਰ ਕੈਬਨਿਟ 'ਚ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੇਕਰ ਬਿੱਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ 'ਚ ਪਾਸ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਕੋਲ ਵੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਲਈ ਜਾਵੇਗਾ।

CHARITABLE HOSPITAL BHOTA CASE
ਰਾਧਾ ਸੁਆਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਦਾ ਭੋਟਾ ਹਸਪਤਾਲ 1 ਦਸੰਬਰ ਤੋਂ ਬੰਦ ((ETV Bharat))

ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੰਮਾ ਕਾਨੂੰਨੀ ਰਸਤਾ ਅਤੇ ਕਈ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਹਨ।

ਕੀ ਰਾਧਾਸੁਆਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨਾ ਆਸਾਨ ਹੋਵੇਗਾ?

ਕੀ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਭਾਗ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਪਾਸ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਰਡੀਨੈਂਸ ਦੇ ਖਰੜੇ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰੇਗਾ?

ਕੀ ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਤੋਂ ਪਾਸ ਕਰਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਭਵਨ ਤੋਂ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਮਿਲ ਸਕੇਗੀ?

ਇਹਨਾਂ ਸਾਰੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।

ਭੋਟਾ ਹਸਪਤਾਲ ਦਾ ਪਿਛੋਕੜ ਕੀ ਹੈ?

ਰਾਧਾਸਵਾਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਿਆਸ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਜੈਮਲ ਨਾਮ ਦੇ ਇੱਕ ਸੰਤ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1890 ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਬਾਬਾ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਬਿਆਸ ਦਰਿਆ ਦੇ ਕੰਢੇ ਇੱਕ ਝੌਂਪੜੀ ਬਣਾਈ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਇਹ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਕੈਂਪ ਬਣ ਗਿਆ। ਬਾਬਾ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ 1903 ਵਿੱਚ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣਾ ਕਰ ਗਏ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਾਬਾ ਸਾਵਣ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗੱਦੀ ਸੰਭਾਲੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਭੋਟਾ ਵਿੱਚ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਾਬਾ ਸਾਵਨ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਾਬਾ ਜਗਤ ਸਿੰਘ ਗੁਰੂ ਬਣੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਮਹਾਰਾਜ ਚਰਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ ਦੀ ਗੱਦੀ ਸੰਭਾਲੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੁਰੂ ਗੱਦੀ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਭੋਟਾ ਹਸਪਤਾਲ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮੁਫਤ ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਹਫੇ ਵਜੋਂ ਦਿੱਤੀ। ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਤਿਸੰਗ ਭਵਨ ਅਤੇ ਹਸਪਤਾਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।ਇੱਥੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ, ਬਿਲਾਸਪੁਰ, ਊਨਾ, ਮੰਡੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੀਆਂ ਪੰਚਾਇਤਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਵੀ ਇੱਥੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।

CHARITABLE HOSPITAL BHOTA CASE
ਰਾਧਾ ਸੁਆਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਦਾ ਭੋਟਾ ਹਸਪਤਾਲ 1 ਦਸੰਬਰ ਤੋਂ ਬੰਦ ((ETV Bharat))

ਐਕਟ ਵਿੱਚ ਸੋਧ ਕਰਨ ਲਈ ਬਿੱਲ ਜ਼ਰੂਰੀ

ਜੇਕਰ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੈਂਡ ਸੀਲੰਿਗ ਐਕਟ ਵਿੱਚ ਸੋਧ ਕਰਨੀ ਹੈ ਤਾਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਬਿੱਲ ਲਿਆਉਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੈਬਨਿਟ ਮੀਟਿੰਗ 'ਚ ਚਰਚਾ ਲਈ ਆਰਡੀਨੈਂਸ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਮਲਾ ਮਾਲ ਵਿਭਾਗ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਲ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਆਰਡੀਨੈਂਸ ਦਾ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਖਰੜਾ ਤਿਆਰ ਕਰਕੇ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਭਾਗ ਨੂੰ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਧਿਆਨ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੈਂਡ ਸੀਲੰਿਗ ਐਕਟ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਭਾਵ ਹਿਮਾਚਲ ਦਾ ਲੈਂਡ ਸੀਲੰਿਗ ਐਕਟ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੁਆਰਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਸਾਲ 2014 'ਚ ਵੀਰਭੱਦਰ ਸਿੰਘ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ 'ਚ ਰਾਧਾਸਵਾਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਸੀਲੰਿਗ ਐਕਟ 'ਚ ਛੋਟ ਮਿਲੀ ਸੀ। ਰਾਧਾਸੁਆਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਨੂੰ ਲੋਕ ਭਲਾਈ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ਲੱਗੀ ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਸਥਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਛੋਟ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਯਾਨੀ ਕਿ ਰਾਧਾਸੁਆਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਸਥਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਹਿਮਾਚਲ ਵਿੱਚ ਲੈਂਡ ਸੀਲੰਿਗ ਐਕਟ ਵਿੱਚ ਨਿਰਧਾਰਤ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜ਼ਮੀਨ ਰੱਖਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਹੈ ਪਰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਰੇਡ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਰਾਈਡਰ ਅਨੁਸਾਰ ਜੋ ਵੀ ਜ਼ਮੀਨ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਸੀ, ਉਸ ਨੂੰ ਨਾ ਤਾਂ ਵੇਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ, ਨਾ ਹੀ ਲੀਜ਼ 'ਤੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਤੋਹਫ਼ੇ, ਵਸੀਅਤ, ਗਿਰਵੀ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਰੂਪ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਹੁਣ ਰਾਧਾਸਵਾਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਢਿੱਲ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਹਸਪਤਾਲ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਇੱਕ ਸੁਸਾਇਟੀ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।

CHARITABLE HOSPITAL BHOTA CASE
ਰਾਧਾ ਸੁਆਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਦਾ ਭੋਟਾ ਹਸਪਤਾਲ 1 ਦਸੰਬਰ ਤੋਂ ਬੰਦ ((ETV Bharat))

ਐਕਟ 'ਚ ਅਜਿਹੀ ਸੋਧ ਦਾ ਇਰਾਦਾ

ਰਾਧਾਸੁਆਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਦੀ ਬੇਨਤੀ 'ਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਸੀਲੰਿਗ ਐਕਟ 'ਚ ਸੋਧ 'ਤੇ ਢਿੱਲ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਸੂਬਾ ਸਰਕਾਰ ਇੱਕ ਆਰਡੀਨੈਂਸ ਰਾਹੀਂ ਭੋਟਾ ਵਿੱਚ ਹਸਪਤਾਲ ਸਮੇਤ ਤੀਹ ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇਵੇਗੀ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਇਕ ਵਾਰ ਦੀ ਛੋਟ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਤਬਾਦਲੇ ਦੀ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਫੀਸ ਵੀ ਬਿਆਸ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਤੋਂ ਲਈ ਜਾਵੇਗੀ। ਅਗਲੀ ਰੁਕਾਵਟ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਭਵਨ ਰਾਹੀਂ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਸੀਐਮ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੁੱਖੂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਰਾਧਾਸਵਾਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਨੇ ਭੋਟਾ ਹਸਪਤਾਲ ਨੂੰ ਮਹਾਰਾਜ ਜਗਤ ਸਿੰਘ ਮੈਡੀਕਲ ਰਿਲੀਫ ਸੁਸਾਇਟੀ ਨੂੰ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਸੂਬਾ ਸਰਕਾਰ ਸਾਰੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਪਹਿਲੂਆਂ ਦੀ ਘੋਖ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੱਗੇ ਵਧੇਗੀ ਅਤੇ ਸਰਦ ਰੁੱਤ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਆਰਡੀਨੈਂਸ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾਵੇਗਾ।

ਭੋਟਾ ਹਸਪਤਾਲ ਬਾਹਰ ਨੋਟਿਸ ਲਗਾਇਆ

ਰਾਧਾਸਵਾਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਦੁਆਰਾ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਭੋਟਾ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਬਾਹਰ ਇੱਕ ਨੋਟਿਸ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹਸਪਤਾਲ 31 ਦਸੰਬਰ, 2024 ਨੂੰ ਬੰਦ ਰਹੇਗਾ। ਇਸ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਬਾਹਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵੀ ਕੀਤਾ।ਇੱਥੇ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਨ ਯੋਗ ਇੱਕ ਹੋਰ ਤੱਥ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਰਾਧਾਸਵਾਮੀ ਸਤਿਸੰਗ ਬਿਆਸ ਦੇ ਹਿਮਾਚਲ ਵਿੱਚ ਅੰਦਾਜ਼ਨ ਇੱਕ ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੈਰੋਕਾਰ ਹਨ। ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ ਦਾ ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ 'ਤੇ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ। ਭਾਜਪਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਕਾਂਗਰਸ, ਦੋਵਾਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਆਗੂ ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ ਦੀ ਗੱਦੀ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰੀ ਲਗਾਉਂਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਖੁਦ ਵੀ ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ ਦੇ ਗੁਰੂ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਦੇਖਣਾ ਇਹ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ 'ਚ ਇਸ ਮਾਮਲੇ 'ਚ ਕੀ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.