ETV Bharat / opinion

ਹਿਜ਼ਬੁੱਲ੍ਹਾ ਮੁਖੀ ਨਸਰੱਲਾਹ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਗੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਨਾਲ ਸੰਘਰਸ਼ ਜਾਰੀ ਰੱਖੇਗਾ ਇਜ਼ਰਾਈਲ - Hasan Nasrullah - HASAN NASRULLAH

Hezbollah: ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਗੈਰ-ਰਾਜੀ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚੋਟੀ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਸ ਤੱਥ ਤੋਂ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣਾ ਪਏਗਾ, ਜਿਸ ਦਾ ਕੋਈ ਹੱਲ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ।

despite neutralising hezbollah
ਨੇਤਨਯਾਹੂ ਅਤੇ ਨਸਰੱਲਾਹ (AP)
author img

By ETV Bharat Punjabi Team

Published : Oct 2, 2024, 10:18 AM IST

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਹਮਾਸ ਨਾਲ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੌਰਾਨ ਹਿਜ਼ਬੁੱਲ੍ਹਾ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਜਨਰਲ ਹਸਨ ਨਸਰੱਲਾਹ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਨੂੰ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਜਿੱਤ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ਲੱਗਭਗ 42,000 ਫਲਸਤੀਨੀਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਈਰਾਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੈ, ਪਰ ਸੱਚਾਈ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਤੇਲ ਅਵੀਵ ਨੂੰ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਗੈਰ-ਰਾਜੀ ਤੱਤਾਂ ਨਾਲ ਲੜਨਾ ਪਏਗਾ।

ਪਿਛਲੇ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਬੇਰੂਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਹਵਾਈ ਹਮਲੇ ਦੌਰਾਨ ਨਸਰੱਲਾਹ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਈਰਾਨ ਸਮਰਥਿਤ ਲੇਬਨਾਨੀ ਸ਼ੀਆ ਇਸਲਾਮਿਸਟ ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਅਤੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਮੂਹ ਹਿਜ਼ਬੁੱਲ੍ਹਾ ਨੇ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਉਪ ਸਕੱਤਰ ਜਨਰਲ ਨਈਮ ਕਾਸਿਮ ਨੇ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਅੰਤਰਿਮ ਨੇਤਾ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲ ਲਿਆ ਹੈ।

ਕਾਸਿਮ ਨੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਦੀ ਸਹੁੰ ਖਾਧੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਮੂਹ ਆਪਣੀ ਚੋਟੀ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੰਬੇ ਯੁੱਧ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ 10 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਹਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਨਸਰੱਲਾਹ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਛੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਕਮਾਂਡਰ ਮਾਰੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਇਜ਼ਰਾਇਲੀ ਫੌਜ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਲੇਬਨਾਨ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸਿਆਂ 'ਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਅੱਤਵਾਦੀ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਸਿਹਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਲੇਬਨਾਨ ਵਿੱਚ 1,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਚੌਥਾਈ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਲੜਾਈ ਕਾਰਨ 10 ਲੱਖ ਲੋਕ ਬੇਘਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕਾਸਿਮ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨਿਆਂ 'ਚ ਹਿਜ਼ਬੁੱਲ੍ਹਾ ਦੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਫੌਜੀ ਕਮਾਂਡਰਾਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੰਗਠਨ ਹੁਣ ਨਵੇਂ ਕਮਾਂਡਰਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਇਸਰਾਈਲ ਸਾਡੀ (ਫੌਜੀ) ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੌਕੀ 'ਤੇ ਕਮਾਂਡਰ ਦੇ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਡਿਪਟੀ ਕਮਾਂਡਰ ਅਤੇ ਬਦਲੀਆਂ ਹਨ।" ਇਹ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ ਕਿ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਰਾਜੀ ਤੱਤ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਇਹ ਗੈਰ-ਰਾਜ ਅਭਿਨੇਤਾ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਰਾਜ ਅਦਾਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਅਕਸਰ ਰਸਮੀ ਰਾਜ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਕਸਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕੂਟਨੀਤਕ ਹੱਲਾਂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮੂਹਾਂ ਨਾਲ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਕਈ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਤੋਂ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਤਿਹਾਸਕ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ, ਕਮਜ਼ੋਰ ਰਾਜਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਸ਼ਕਤੀ ਖਲਾਅ, ਪ੍ਰੌਕਸੀ ਟਕਰਾਅ, ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਪ੍ਰੇਰਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਅਸਥਿਰਤਾ।

ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਗੈਰ-ਰਾਜੀ ਅਦਾਕਾਰਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਰਨ ਗੁਆਂਢੀ ਰਾਜਾਂ ਦੀ ਆਪਣੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ 'ਤੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਜਾਂ ਅਸਫਲਤਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਲੇਬਨਾਨ ਹਿਜ਼ਬੁੱਲ੍ਹਾ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਅਧਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਲੇਬਨਾਨੀ ਸਰਕਾਰ, ਸੰਪਰਦਾਇਕ ਵੰਡਾਂ ਅਤੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੇ ਘਰੇਲੂ ਯੁੱਧ ਦੁਆਰਾ ਕਮਜ਼ੋਰ, ਹਿਜ਼ਬੁੱਲ੍ਹਾ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਕਰਨ ਜਾਂ ਦੱਖਣੀ ਲੇਬਨਾਨ ਉੱਤੇ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਹਿਜ਼ਬੁੱਲ੍ਹਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰਾਜ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਰਾਜ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਹਿਜ਼ਬੁੱਲ੍ਹਾ ਦਾ ਲੇਬਨਾਨ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਿਆਂ 'ਤੇ ਨਿਯੰਤਰਣ, ਇਸਦੀ ਫੌਜੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਪ੍ਰਤੀ ਇਸਦੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ ਸਮੇਤ, ਇਸ ਨੂੰ ਲੇਬਨਾਨੀ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਸੁਤੰਤਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਅਰਬ ਅਮੀਰਾਤ (ਯੂ.ਏ.ਈ.) ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਰਾਜਦੂਤ ਤਲਮੀਜ਼ ਅਹਿਮਦ ਨੇ ਈਟੀਵੀ ਇੰਡੀਆ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ, "ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਰਵਾਇਤੀ ਫੌਜੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਪੂਰੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਗੈਰ-ਗਵਰਨਰ ਐਕਟਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।"

ਅਹਿਮਦ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵੱਲੋਂ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿਰੁੱਧ ਕੋਈ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਕਾਰਵਾਈ ਨਾ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ਇਹ ਆਪਣੇ ਸਮਝੇ ਜਾਂਦੇ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਲਗਾਤਾਰ ਹਮਲੇ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, "ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦਾ ਸਬੰਧ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਮੌਤ ਅਤੇ ਤਬਾਹੀ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਛੋਟ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਪਿਛਲੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੇ ਕਈ ਕ੍ਰਾਂਤੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਕ੍ਰਿਮੀਨਲ ਕੋਰਟ ਨੇ ਵੀ ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਇੱਕ ਵੀ ਸੰਸਥਾ ਦੁਆਰਾ ਕੋਈ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਕਾਰਵਾਈ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜੋ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕ ਸਕੇ।"

ਅਹਿਮਦ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੀ ਫੌਜੀ ਤਾਕਤ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਧੱਕਣ 'ਚ ਸਫਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਗੈਰ-ਰਾਜੀ ਅਦਾਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁੜ ਉਭਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਦੁਬਾਰਾ ਵਾਪਸ ਆਉਣਗੇ। ਉਹ ਪਿਛਲੇ 40 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਚੱਲੀ ਆ ਰਹੀ ਇਸ ਵਿਧੀ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਲੜਨਗੇ। ਜੋ ਅਸੀਂ ਦੇਖਿਆ ਹੈ, ਉਸ ਤੋਂ ਇਹ ਅਗਲੇ 40 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਹੇਗਾ। ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਇੱਕ ਉਦੇਸ਼ਪੂਰਨ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸਦਾ ਕੋਈ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ।"

ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਗੈਰ-ਰਾਜੀ ਤੱਤਾਂ ਨਾਲ ਲੜਨ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਾਰਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਇਰਾਨ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਫੌਜੀ ਦਬਦਬੇ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੌਕਸੀਜ਼ ਵਜੋਂ ਇਹਨਾਂ ਸਮੂਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੇ। ਈਰਾਨ ਹਿਜ਼ਬੁੱਲ੍ਹਾ, ਹਮਾਸ ਅਤੇ ਫਲਸਤੀਨੀ ਇਸਲਾਮਿਕ ਜੇਹਾਦ (PIJ) ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਵਿੱਤੀ, ਲੌਜਿਸਟਿਕਸ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਹਨਾਂ ਸਮੂਹਾਂ ਨੂੰ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਪੱਛਮ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਅਤੇ ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਾਧਨਾਂ ਵਜੋਂ ਵੇਖਦਾ ਹੈ।

ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅਹਿਮਦ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਜ਼ਰਾਈਲ, ਪਰਮਾਣੂ ਸ਼ਕਤੀ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਇਸ ਨਤੀਜੇ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਹਥਿਆਰ ਅਜਿਹੇ ਗੈਰ-ਰਾਜੀ ਐਕਟਰਾਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਕਾਫੀ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਗੈਰ-ਰਾਜੀ ਅਦਾਕਾਰਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿਚਕਾਰ ਫੌਜੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵਿੱਚ ਅਸਮਾਨਤਾ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੀ ਭਾਰੀ ਫੌਜੀ ਉੱਤਮਤਾ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ, ਹਿਜ਼ਬੁੱਲ੍ਹਾ ਅਤੇ ਹਮਾਸ ਵਰਗੇ ਸਮੂਹ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ (ਆਈਡੀਐਫ) ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਗੁਰੀਲਾ ਰਣਨੀਤੀਆਂ, ਅਸਮਿਤ ਯੁੱਧ ਅਤੇ ਅੱਤਵਾਦ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਰੇਗਾ ਇਸ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਗੈਰ-ਰਾਜੀ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਲੜਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣਾ ਹੈ।

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਹਮਾਸ ਨਾਲ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੌਰਾਨ ਹਿਜ਼ਬੁੱਲ੍ਹਾ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਜਨਰਲ ਹਸਨ ਨਸਰੱਲਾਹ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਨੂੰ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਜਿੱਤ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ਲੱਗਭਗ 42,000 ਫਲਸਤੀਨੀਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਈਰਾਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੈ, ਪਰ ਸੱਚਾਈ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਤੇਲ ਅਵੀਵ ਨੂੰ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਗੈਰ-ਰਾਜੀ ਤੱਤਾਂ ਨਾਲ ਲੜਨਾ ਪਏਗਾ।

ਪਿਛਲੇ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਬੇਰੂਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਹਵਾਈ ਹਮਲੇ ਦੌਰਾਨ ਨਸਰੱਲਾਹ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਈਰਾਨ ਸਮਰਥਿਤ ਲੇਬਨਾਨੀ ਸ਼ੀਆ ਇਸਲਾਮਿਸਟ ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਅਤੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਮੂਹ ਹਿਜ਼ਬੁੱਲ੍ਹਾ ਨੇ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਉਪ ਸਕੱਤਰ ਜਨਰਲ ਨਈਮ ਕਾਸਿਮ ਨੇ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਅੰਤਰਿਮ ਨੇਤਾ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲ ਲਿਆ ਹੈ।

ਕਾਸਿਮ ਨੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਦੀ ਸਹੁੰ ਖਾਧੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਮੂਹ ਆਪਣੀ ਚੋਟੀ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੰਬੇ ਯੁੱਧ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ 10 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਹਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਨਸਰੱਲਾਹ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਛੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਕਮਾਂਡਰ ਮਾਰੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਇਜ਼ਰਾਇਲੀ ਫੌਜ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਲੇਬਨਾਨ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸਿਆਂ 'ਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਅੱਤਵਾਦੀ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਸਿਹਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਲੇਬਨਾਨ ਵਿੱਚ 1,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਚੌਥਾਈ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਲੜਾਈ ਕਾਰਨ 10 ਲੱਖ ਲੋਕ ਬੇਘਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕਾਸਿਮ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨਿਆਂ 'ਚ ਹਿਜ਼ਬੁੱਲ੍ਹਾ ਦੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਫੌਜੀ ਕਮਾਂਡਰਾਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੰਗਠਨ ਹੁਣ ਨਵੇਂ ਕਮਾਂਡਰਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਇਸਰਾਈਲ ਸਾਡੀ (ਫੌਜੀ) ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੌਕੀ 'ਤੇ ਕਮਾਂਡਰ ਦੇ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਡਿਪਟੀ ਕਮਾਂਡਰ ਅਤੇ ਬਦਲੀਆਂ ਹਨ।" ਇਹ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ ਕਿ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਰਾਜੀ ਤੱਤ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਇਹ ਗੈਰ-ਰਾਜ ਅਭਿਨੇਤਾ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਰਾਜ ਅਦਾਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਅਕਸਰ ਰਸਮੀ ਰਾਜ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਕਸਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕੂਟਨੀਤਕ ਹੱਲਾਂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮੂਹਾਂ ਨਾਲ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਕਈ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਤੋਂ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਤਿਹਾਸਕ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ, ਕਮਜ਼ੋਰ ਰਾਜਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਸ਼ਕਤੀ ਖਲਾਅ, ਪ੍ਰੌਕਸੀ ਟਕਰਾਅ, ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਪ੍ਰੇਰਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਅਸਥਿਰਤਾ।

ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਗੈਰ-ਰਾਜੀ ਅਦਾਕਾਰਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਰਨ ਗੁਆਂਢੀ ਰਾਜਾਂ ਦੀ ਆਪਣੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ 'ਤੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਜਾਂ ਅਸਫਲਤਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਲੇਬਨਾਨ ਹਿਜ਼ਬੁੱਲ੍ਹਾ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਅਧਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਲੇਬਨਾਨੀ ਸਰਕਾਰ, ਸੰਪਰਦਾਇਕ ਵੰਡਾਂ ਅਤੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੇ ਘਰੇਲੂ ਯੁੱਧ ਦੁਆਰਾ ਕਮਜ਼ੋਰ, ਹਿਜ਼ਬੁੱਲ੍ਹਾ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਕਰਨ ਜਾਂ ਦੱਖਣੀ ਲੇਬਨਾਨ ਉੱਤੇ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਹਿਜ਼ਬੁੱਲ੍ਹਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰਾਜ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਰਾਜ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਹਿਜ਼ਬੁੱਲ੍ਹਾ ਦਾ ਲੇਬਨਾਨ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਿਆਂ 'ਤੇ ਨਿਯੰਤਰਣ, ਇਸਦੀ ਫੌਜੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਪ੍ਰਤੀ ਇਸਦੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ ਸਮੇਤ, ਇਸ ਨੂੰ ਲੇਬਨਾਨੀ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਸੁਤੰਤਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਅਰਬ ਅਮੀਰਾਤ (ਯੂ.ਏ.ਈ.) ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਰਾਜਦੂਤ ਤਲਮੀਜ਼ ਅਹਿਮਦ ਨੇ ਈਟੀਵੀ ਇੰਡੀਆ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ, "ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਰਵਾਇਤੀ ਫੌਜੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਪੂਰੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਗੈਰ-ਗਵਰਨਰ ਐਕਟਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।"

ਅਹਿਮਦ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵੱਲੋਂ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿਰੁੱਧ ਕੋਈ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਕਾਰਵਾਈ ਨਾ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ਇਹ ਆਪਣੇ ਸਮਝੇ ਜਾਂਦੇ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਲਗਾਤਾਰ ਹਮਲੇ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, "ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦਾ ਸਬੰਧ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਮੌਤ ਅਤੇ ਤਬਾਹੀ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਛੋਟ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਪਿਛਲੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੇ ਕਈ ਕ੍ਰਾਂਤੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਕ੍ਰਿਮੀਨਲ ਕੋਰਟ ਨੇ ਵੀ ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਇੱਕ ਵੀ ਸੰਸਥਾ ਦੁਆਰਾ ਕੋਈ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਕਾਰਵਾਈ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜੋ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕ ਸਕੇ।"

ਅਹਿਮਦ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੀ ਫੌਜੀ ਤਾਕਤ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਧੱਕਣ 'ਚ ਸਫਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਗੈਰ-ਰਾਜੀ ਅਦਾਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁੜ ਉਭਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਦੁਬਾਰਾ ਵਾਪਸ ਆਉਣਗੇ। ਉਹ ਪਿਛਲੇ 40 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਚੱਲੀ ਆ ਰਹੀ ਇਸ ਵਿਧੀ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਲੜਨਗੇ। ਜੋ ਅਸੀਂ ਦੇਖਿਆ ਹੈ, ਉਸ ਤੋਂ ਇਹ ਅਗਲੇ 40 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਹੇਗਾ। ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਇੱਕ ਉਦੇਸ਼ਪੂਰਨ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸਦਾ ਕੋਈ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ।"

ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਗੈਰ-ਰਾਜੀ ਤੱਤਾਂ ਨਾਲ ਲੜਨ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਾਰਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਇਰਾਨ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਫੌਜੀ ਦਬਦਬੇ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੌਕਸੀਜ਼ ਵਜੋਂ ਇਹਨਾਂ ਸਮੂਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੇ। ਈਰਾਨ ਹਿਜ਼ਬੁੱਲ੍ਹਾ, ਹਮਾਸ ਅਤੇ ਫਲਸਤੀਨੀ ਇਸਲਾਮਿਕ ਜੇਹਾਦ (PIJ) ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਵਿੱਤੀ, ਲੌਜਿਸਟਿਕਸ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਹਨਾਂ ਸਮੂਹਾਂ ਨੂੰ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਪੱਛਮ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਅਤੇ ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਾਧਨਾਂ ਵਜੋਂ ਵੇਖਦਾ ਹੈ।

ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅਹਿਮਦ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਜ਼ਰਾਈਲ, ਪਰਮਾਣੂ ਸ਼ਕਤੀ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਇਸ ਨਤੀਜੇ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਹਥਿਆਰ ਅਜਿਹੇ ਗੈਰ-ਰਾਜੀ ਐਕਟਰਾਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਕਾਫੀ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਗੈਰ-ਰਾਜੀ ਅਦਾਕਾਰਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿਚਕਾਰ ਫੌਜੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵਿੱਚ ਅਸਮਾਨਤਾ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੀ ਭਾਰੀ ਫੌਜੀ ਉੱਤਮਤਾ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ, ਹਿਜ਼ਬੁੱਲ੍ਹਾ ਅਤੇ ਹਮਾਸ ਵਰਗੇ ਸਮੂਹ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ (ਆਈਡੀਐਫ) ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਗੁਰੀਲਾ ਰਣਨੀਤੀਆਂ, ਅਸਮਿਤ ਯੁੱਧ ਅਤੇ ਅੱਤਵਾਦ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਰੇਗਾ ਇਸ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਗੈਰ-ਰਾਜੀ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਲੜਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣਾ ਹੈ।

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.