FOOD CONSUMPTION: ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਸਰਕਾਰੀ ਰਿਪੋਰਟ (ਖਪਤ ਖਰਚਿਆਂ ਦੇ ਪੈਟਰਨਾਂ 'ਤੇ ਘਰੇਲੂ ਖਪਤ ਖਰਚ ਸਰਵੇਖਣ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਚਿਤਾਵਨੀ ਹੈ - ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖਰਚ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮੋਟਾਪਾ, ਸ਼ੂਗਰ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। 27 ਦਸੰਬਰ, 2024 ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਘਰੇਲੂ ਖਪਤ ਖਰਚ ਸਰਵੇਖਣ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਕਿ ਪੇਂਡੂ ਭਾਰਤ ਨੇ 2023-24 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਮਾਸਿਕ ਬਜਟ ਦਾ 9.84 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਭੋਜਨਾਂ ਉੱਤੇ ਖਰਚ ਕੀਤਾ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸ਼ਹਿਰੀ ਭਾਰਤ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮਾਸਿਕ ਬਜਟ ਦਾ 11.09 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਖਰਚ ਕੀਤਾ।
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰੁਝਾਨ 2022-23 ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਖਰਚੇ ਦਾ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 9.62 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਅਤੇ 10.64 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਖਰਚ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਖਪਤ 'ਤੇ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਬਜਟ 10 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦੇ ਅੰਕੜੇ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਗਿਆ ਹੈ। ਖਪਤ ਸਰਵੇਖਣ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਗੈਰ-ਸੰਚਾਰੀ ਬਿਮਾਰੀਆਂ (ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਜੋ ਛੂਤ ਵਾਲੇ ਵਾਇਰਸਾਂ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਫੈਲਦੀਆਂ) ਦੇ ਵਧਣ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਫੂਡ ਕੈਲੋਰੀ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਖੰਡ, ਨਮਕ ਅਤੇ ਟ੍ਰਾਂਸ-ਚਰਬੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਧੇਰੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
2023-24 ਲਈ ਸਰਵੇਖਣ 2.61 ਲੱਖ ਪਰਿਵਾਰਾਂ 'ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 1.54 ਲੱਖ ਪੇਂਡੂ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ 1.07 ਲੱਖ ਸ਼ਹਿਰੀ ਪਰਿਵਾਰ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। HCES (ਘਰੇਲੂ ਖਪਤ ਖਰਚ ਸਰਵੇਖਣ) ਨੂੰ ਘਰਾਂ ਦੀ ਖਪਤ ਅਤੇ ਵਸਤੂਆਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ 'ਤੇ ਖਰਚੇ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਰਵੇਖਣ ਆਰਥਿਕ ਕਲਿਆਣ ਵਿੱਚ ਰੁਝਾਨਾਂ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਨ ਅਤੇ ਖਪਤਕਾਰ ਵਸਤੂਆਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਟੋਕਰੀ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਅਪਡੇਟ ਕਰਨ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦਾ ਡੇਟਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਪਭੋਗਤਾ ਕੀਮਤ ਸੂਚਕਾਂਕ ਦੀ ਗਣਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਵਜ਼ਨ। HCES ਦੁਆਰਾ ਇਕੱਤਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਡੇਟਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਗਰੀਬੀ, ਅਸਮਾਨਤਾ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਬੇਦਖਲੀ ਨੂੰ ਮਾਪਣ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। HCES ਤੋਂ ਸੰਕਲਿਤ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਖਪਤ ਖਰਚਾ (MPCE) ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣਾਤਮਕ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸੂਚਕ ਹੈ।
ਭੋਜਨ 'ਤੇ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਖਰਚਾ
ਸਰਵੇਖਣ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੇਂਡੂ ਭਾਰਤ ਆਪਣੇ ਮਾਸਿਕ ਖਰਚੇ ਦਾ 47 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਭੋਜਨ 'ਤੇ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚੋਂ ਲਗਭਗ 10 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ 'ਤੇ ਖਰਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਫਲ (3.85 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ), ਸਬਜ਼ੀਆਂ (6.03 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ), ਅਨਾਜ (4.99 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ) ਅਤੇ ਅੰਡੇ, ਮੱਛੀ ਅਤੇ ਮੀਟ (4.92 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ) ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਸ਼ਹਿਰੀ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਆਹਾਰ ਦੀ ਥਾਂ ਅਲਟਰਾ ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਟਸ ਅਤੇ ਖੰਡ-ਮਿੱਠੇ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਹੈ।
ਇਹ ਇਹਨਾਂ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਝੂਠੀ ਪ੍ਰਚਾਰਿਤ ਅਭਿਲਾਸ਼ੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਦੀ ਹਨ। (ਘੱਟ ਆਮਦਨ ਵਾਲੇ ਪਰਿਵਾਰ ਉੱਚ ਆਮਦਨ ਵਾਲੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਜੋ ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਭੋਜਨਾਂ 'ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਰਚ ਕਰਦੇ ਹਨ)।
ਦੋ ਦਹਾਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਜੰਕ ਫੂਡ 'ਤੇ ਖਰਚ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ
ਦੋ ਦਹਾਕੇ ਪਹਿਲਾਂ, ਪੇਂਡੂ ਭਾਰਤ ਅਜਿਹੇ ਜੰਕ ਫੂਡ 'ਤੇ ਸਿਰਫ 4 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ 6.35 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸੀ। 2004-05 ਅਤੇ 2009-10 ਦਰਮਿਆਨ ਇਸ ਪੈਟਰਨ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਛਾਲ ਲੱਗੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਇਹ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਡਿਸਪੋਸੇਬਲ ਆਮਦਨ ਖਤਮ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਖੁਰਾਕ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਖਤਮ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਬਲਿਕ ਹੈਲਥ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਕੇ ਸ਼੍ਰੀਨਾਥ ਰੈੱਡੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਿਹਤ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਘਾਤਕ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਸ਼ੂਗਰ, ਮੋਟਾਪਾ ਅਤੇ ਕੈਂਸਰ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਰਕਾਰੀ ਨੀਤੀ ਨੂੰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਕਾਰਗਰ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।
ਜਦੋਂ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਖਪਤ ਖਰਚ ਸਰਵੇਖਣਾਂ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਜ਼ੇ ਸਰਵੇਖਣ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਖਪਤ ਦੇ ਪੈਟਰਨ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਪੱਧਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਪਾੜਾ ਸਾਲ ਦਰ ਸਾਲ ਲਗਾਤਾਰ ਘਟਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
