ਕਈ ਵਾਰ ਦਿਮਾਗ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਕੁਝ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵੀ ਬੁਢਾਪੇ ਵਿੱਚ ਭੁੱਲਣ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਰ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕ ਉਮਰ-ਸਬੰਧਤ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਦੀ ਘਾਟ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਕਾਰਨ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦੇ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਕਈ ਵਾਰ ਪੀੜਤ ਦੇ ਇਲਾਜ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਭੁੱਲਣਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਆਮ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਦਕਿ ਉਮਰ-ਸਬੰਧਤ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਵੀ ਆਮ ਹੈ। ਪਰ ਕਈ ਵਾਰ ਵਧਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦਿਮਾਗ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕੁਝ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵੀ ਭੁੱਲਣ, ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਦੀ ਕਮੀ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸਬੰਧਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਲੱਛਣ ਜਿਆਦਾਤਰ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਇਹ ਜਾਣਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਹਨ ਕੀ ਉਮਰ-ਸਬੰਧਤ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਮਰੀਜ਼ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਵੱਧ ਰਹੇ ਐਮਨੀਸ਼ੀਆ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ ਜਾਂ ਕੀ ਇਹ ਕਿਸੇ ਬਿਮਾਰੀ ਜਿਵੇਂ ਡਿਮੇਨਸ਼ੀਆ, ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਜਾਂ ਪਾਰਕਿੰਸਨ'ਸ ਰੋਗ ਕਾਰਨ ਹੈ।
ਦਿੱਲੀ ਸਥਿਤ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ:ਰੀਨਾ ਦੱਤਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਕੁਝ ਚੀਜ਼ਾਂ ਯਾਦ ਰੱਖਣ 'ਚ ਦਿੱਕਤ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਚਾਬੀਆਂ ਕਿੱਥੇ ਰੱਖੀਆਂ ਹਨ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਦਾ ਨਾਂ। ਪਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ, ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਵੱਡੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਭੁੱਲਣਾ ਜਾਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਇੱਕ ਬਿਮਾਰੀ ਬਣਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਉਮਰ-ਸਬੰਧਤ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹਮੇਸ਼ਾ ਐਮਨੀਸ਼ੀਆ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਦਿਮਾਗ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕੁਝ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਡਿਮੇਨਸ਼ੀਆ, ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਜਾਂ ਪਾਰਕਿੰਸਨ'ਸ ਕਾਰਨ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।-ਦਿੱਲੀ ਸਥਿਤ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ: ਰੀਨਾ ਦੱਤਾ
ਉਮਰ-ਸਬੰਧਤ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਣ ਦੇ ਲੱਛਣ
ਉਮਰ-ਸਬੰਧਤ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ:-
- ਆਮ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਭੁੱਲਣਾ
- ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਦਾ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣਾ
- ਫੈਸਲਾ ਲੈਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਿੱਚ ਕਮੀ।
ਡਿਮੇਨਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਪਾਰਕਿੰਸਨ'ਸ ਕੀ ਹੈ?
ਡਿਮੇਨਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਪਾਰਕਿੰਸਨ'ਸ ਦੋਵੇਂ ਦਿਮਾਗ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਰੋਗ ਹਨ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਹੈ। ਡਿਮੇਨਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਦਾ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣਾ, ਸੋਚਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਅਤੇ ਫੈਸਲਾ ਲੈਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ, ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਜਾਣਾ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਅਸਥਿਰਤਾ ਵਰਗੇ ਲੱਛਣ ਦੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਦਕਿ ਪਾਰਕਿੰਸਨ'ਸ 'ਚ ਦਿਮਾਗ ਦੀਆਂ ਨਸਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਹੱਥ-ਪੈਰ ਕੰਬਦੇ ਹਨ, ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ 'ਚ ਅਕੜਾਅ ਅਤੇ ਤੁਰਨ-ਫਿਰਨ 'ਚ ਦਿੱਕਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਵੀ ਦਿਮਾਗੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਹੈ ਜਦਕਿ ਮਲਟੀਪਲ ਸਕਲੇਰੋਸਿਸ ਅਤੇ ਹੰਟਿੰਗਟਨ ਵਰਗੀਆਂ ਹੋਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵੀ ਤੰਤੂ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਜਾਂ ਸਮਾਨ ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ।
ਭੁੱਲਣ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਗੰਭੀਰ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਕਿਵੇਂ ਪਛਾਣਿਆ ਜਾਵੇ?
ਕੁਝ ਅਜਿਹੇ ਸੰਕੇਤ ਅਤੇ ਗੱਲਾਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਇਹ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਪੀੜਤ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਐਮਨੇਸ਼ੀਆ ਇੱਕ ਆਮ ਆਦਤ ਜਾਂ ਵਿਵਹਾਰ ਹੈ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ।
ਸਧਾਰਣ ਐਮਨੇਸ਼ੀਆ: ਜੇਕਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਹੀ ਕੁਝ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਦਾ ਬਾਕੀ ਹਿੱਸਾ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਆਮ ਗੱਲ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਦਾ ਨਾਮ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹੋ ਪਰ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਯਾਦ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਡਿਮੈਂਸ਼ੀਆ ਦੇ ਲੱਛਣ
- ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਬਾਰੇ ਭੁੱਲ ਜਾਣਾ
- ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਰੱਖ ਕੇ ਭੁੱਲ ਜਾਣਾ
- ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਚਿੜਚਿੜਾਪਨ ਅਤੇ ਉਦਾਸੀ ਡਿਮੈਂਸ਼ੀਆ ਦੇ ਲੱਛਣ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
- ਦਿਮਾਗੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ
- ਸੋਚਣ ਅਤੇ ਸਮਝਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣਾ
ਪਾਰਕਿੰਸਨ'ਸ ਦੀਆਂ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ
- ਭੁੱਲਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮਰੀਜ਼ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕੰਬਣੀ
- ਚੱਲਣ ਵਿੱਚ ਦਿੱਕਤ
- ਬੋਲਣ ਵਿੱਚ ਤਕਲੀਫ਼ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵੀ ਪਾਰਕਿੰਸਨ'ਸ ਵਿੱਚ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ।
ਕਿਵੇਂ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨੀ ਹੈ?
ਡਾ: ਰੀਨਾ ਦੱਤਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਹੀ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਗੱਲਾਂ ਅਤੇ ਵਿਵਹਾਰ ਅਪਣਾ ਲਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਮਰ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਭੁੱਲਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਦਿਮਾਗ਼ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਵੀ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:-
- ਮਾਨਸਿਕ ਕਸਰਤ ਕਰੋ। ਆਪਣੇ ਮਨ ਨੂੰ ਸਰਗਰਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਪੜ੍ਹਾਈ, ਖੇਡਾਂ, ਪਹੇਲੀਆਂ ਸੁਲਝਾਉਣ ਜਾਂ ਸੰਗੀਤ ਵਰਗੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਕਰੋ। ਇਸ ਨਾਲ ਦਿਮਾਗੀ ਸ਼ਕਤੀ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਵਧਦੀ ਹੈ।
- ਸਿਹਤਮੰਦ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਅਪਣਾਓ। ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਓਮੇਗਾ-3 ਫੈਟੀ ਐਸਿਡ, ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ ਅਤੇ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟਸ ਵਰਗੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰੋ। ਇਹ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੱਖਣ 'ਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
- ਸਰੀਰਕ ਕਸਰਤ ਕਰੋ। ਨਿਯਮਤ ਕਸਰਤ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਖੂਨ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਵੀ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- ਕਾਫ਼ੀ ਨੀਂਦ ਲੈਣਾ ਦਿਮਾਗ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਲੋੜੀਂਦੀ ਨੀਂਦ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਤਰੋਤਾਜ਼ਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰੋ
ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਭੁੱਲਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਤੁਹਾਡੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਨਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲਓ। ਉਚਿਤ ਡਾਕਟਰੀ ਇਲਾਜ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸੁਝਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:-
- ਉਮਰ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨਾ ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ? ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੀਣਾ ਕਿਸੇ ਖਤਰੇ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ!
- ਨਹਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕਿਹੜੇ ਹਿੱਸੇ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਨੇ ਲੋਕ? ਜਾਣੋ ਕਿਹੜੇ ਅੰਗ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਸਭ ਤੋਂ ਗੰਦਾ!
- ਇਨ੍ਹਾਂ 5 ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਖਾਣ ਨਾਲ ਵੱਧ ਸਕਦੀ ਹੈ ਸ਼ੂਗਰ, ਜਾਣੋ ਕਿਹੜੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨਾ ਹੈ ਬਿਹਤਰ?
