ETV Bharat / international

ਗਾਜ਼ਾ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅਲੇਪੋ ਤੱਕ, ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਤਬਾਹ ਹੋਏ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ - DEVASTATED CITIES

ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਯੁੱਧਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਖੰਡਰ ਬਣ ਗਏ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਜ਼ਾ, ਰੱਕਾ ਅਤੇ ਅਲੇਪੋ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

DEVASTATED CITIES
ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਹਮਲੇ ਕਾਰਨ ਹੋਈ ਤਬਾਹੀ (AP)
author img

By ETV Bharat Punjabi Team

Published : Jan 30, 2025, 3:56 PM IST

ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਯੁੱਧਾਂ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਮਲਬੇ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਏ ਹਨ, ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਸੀਰੀਆ ਦਾ ਅਲੇਪੋ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਫਿਲਸਤੀਨ ਦਾ ਗਾਜ਼ਾ ਸ਼ਹਿਰ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਯੂਕਰੇਨ-ਰੂਸ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ ਕਈ ਸ਼ਹਿਰ ਵੀ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦਾ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਾਲ ਲੱਗ ਗਏ, ਮਲਬੇ ਵਿੱਚ ਸਿਮਟ ਗਿਆ ਹੈ। ਲੱਖਾਂ ਲੋਕ ਬੇਘਰ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਮਾਰੇ ਗਏ ਹਨ। ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ 'ਤੇ ਇੱਕ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰਨ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜੋ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ ਹਨ।

ਅਲੇਪੋ (2012–2016)

ਅਲੇਪੋ ਕਦੇ ਸੀਰੀਆ ਦਾ ਆਰਥਿਕ ਕੇਂਦਰ ਸੀ, ਜੋ 5 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਘਰੇਲੂ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਖੰਡਰ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। 2010 ਵਿੱਚ ਅਲੇਪੋ ਦੀ ਜੰਗ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਲਗਭਗ 30 ਲੱਖ 78 ਹਜ਼ਾਰ ਸੀ, ਜੋ 2015 ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਕੇ 10 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਰਹਿ ਗਈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ 30,000 ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਚਲੀ ਗਈ। ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਲਗਭਗ $8 ਬਿਲੀਅਨ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਰੱਕਾ

ਰੱਕਾ ਨੂੰ 2013 ਵਿੱਚ ਸੀਰੀਆਈ ਵਿਰੋਧੀ ਬਲਾਂ ਨੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਜਨਵਰੀ 2014 ਵਿੱਚ ਆਈਐਸਆਈਐਸ ਦੁਆਰਾ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਘਰੇਲੂ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਉਲਝ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਮੂਹ ਵੱਲੋਂ ਅਖੌਤੀ 'ਖਲੀਫ਼ਤ' ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਰੱਕਾ ਨੂੰ 2017 ਵਿੱਚ ISIS ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਭੂਤ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਅਮਰੀਕੀ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਤੇ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਗਠਜੋੜ ਬਲਾਂ ਨੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਹਵਾਈ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਬਲਾਂ ਨੇ ਰੱਕਾ 'ਤੇ ਹਮਲੇ ਦੌਰਾਨ 30,000 ਗੋਲੇ ਦਾਗਣੇ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ 11,000 ਇਮਾਰਤਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਿਆ ਜਾਂ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਸਪਤਾਲ, ਮਸਜਿਦਾਂ, ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਹੋਮਜ਼

ਸੀਰੀਆ ਦਾ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ, 1 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਪੂਰਵ-ਯੁੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਚੱਲੀ ਘਰੇਲੂ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਇੰਨੀ ਤਬਾਹੀ ਦੇਖੀ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਪਛਾਣਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਖੋਜ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਸੰਸਥਾ (UNITAR) ਨੇ 2019 ਵਿੱਚ ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ 13,778 ਇਮਾਰਤਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਿਆ ਹੈ। 3,082 ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ, 5,570 ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਨਾਲ ਨੁਕਸਾਨੇ ਗਏ ਅਤੇ 4,946 ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨੁਕਸਾਨੇ ਗਏ।

ਰੂਸੀ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਤਬਾਹ ਹੋਏ ਯੂਕਰੇਨੀ ਸ਼ਹਿਰ

ਰੂਸੀ ਫ਼ੌਜਾਂ ਦੇ ਹਮਲੇ ਕਾਰਨ ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ 6 ਸ਼ਹਿਰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਡੋਨੇਟਸਕ ਅਤੇ ਲੁਹਾਨਸਕ ਓਬਲਾਸਟ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਮਾਰੀਉਪੋਲ, ਵੋਲਨੋਵਾਖਾ, ਰੁਬੇਜ਼ਨੇ, ਪੋਪਾਸਨਾ, ਲੀਮਨ ਅਤੇ ਸਿਵੀਏਰੋਡੋਨੇਤਸਕ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ ਸਨ।

ਮਾਰੀਉਪੋਲ

ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ਜੋ ਯੁੱਧ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਅੱਗ ਦੀ ਲਪੇਟ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਜੰਗ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਭਿਆਨਕ ਪਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮਾਰੀਉਪੋਲ ਡਰਾਮਾ ਥੀਏਟਰ ਦਾ ਖੂਨੀ ਬੰਬਾਰੀ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਲੋਕ ਗੋਲਾਬਾਰੀ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਲੁਕ ਗਏ ਸਨ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਰੋਤਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਡਰਾਮਾ ਥੀਏਟਰ 'ਤੇ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਸਮੇਤ 300 ਤੋਂ 600 ਨਾਗਰਿਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ।

ਬਖਮੁਤ

ਬਖਮੁਤ ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ ਡੋਨਬਾਸ ਖੇਤਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸੁੰਦਰ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਹੁਣ ਉੱਥੇ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵੋਲੋਦੀਮੀਰ ਜ਼ੇਲੇਂਸਕੀ ਨੇ ਮਈ 2023 ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜੋਅ ਬਿਡੇਨ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, "ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਸਭ ਕੁਝ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਹੁਣ ਕੋਈ ਇਮਾਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਦੁੱਖ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ, ਇਹ ਇੱਕ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਅੱਜ ਲਈ, ਬਖਮੁਤ ਸਿਰਫ਼ ਸਾਡੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਚਸੀਵ ਵਾਰ

ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਰੂਸੀ ਹਮਲਿਆਂ ਨੇ ਪੂਰਬੀ ਯੂਕਰੇਨ ਵਿੱਚ ਰਣਨੀਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਸਬੇ ਚਾਸੀਵ ਵਾਰ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਇਸਦੇ 12,000 ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਭੱਜਣ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਮਾਰਿੰਕਾ, ਡੋਨੇਟਸਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਸਬਾ

2023 ਵਿੱਚ, ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਫੋਟੋਆਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕਰਨ ਲਈ ਟਵਿੱਟਰ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ। ਡਰੋਨ ਦੁਆਰਾ ਲਏ ਗਏ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਡੋਨੇਟਸਕ ਦਾ ਇੱਕ ਕਸਬਾ ਮਾਰਿੰਕਾ, ਜੋ ਕਿ ਲਗਭਗ 10,000 ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਘਰ ਸੀ, ਨੂੰ ਖੰਡਰ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਵਾਰ-ਵਾਰ ਹਮਲਿਆਂ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਘਰਾਂ ਦੇ ਬਚੇ ਹੋਏ ਹਿੱਸੇ ਹੁਣ ਮਲਬੇ ਨਾਲ ਘਿਰ ਗਏ ਹਨ।

ਯਮਨ ਦਾ ਪੁਰਾਣਾ ਸ਼ਹਿਰ ਸਨਾ ਘਰੇਲੂ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਤਬਾਹ

ਯੂਨੈਸਕੋ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੈ ਕਿ 2014 ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੱਸੇ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਉੱਤਰੀ ਪ੍ਰਾਂਤਾਂ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਯਮਨ ਸਮਰਥਕ ਯੇਮਨੀ ਬਲਾਂ ਅਤੇ ਹੂਤੀ ਵਿਦਰੋਹੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਘਰੇਲੂ ਯੁੱਧ ਵਿਚ ਲਗਭਗ 10,000 ਇਮਾਰਤਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਿਆ ਸੀ। ਪੁਰਾਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ 2015 ਤੋਂ 'ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ' ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਵੱਲੋਂ ਯਮਨ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਢਹਿਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਇੱਕ ਫੌਜੀ ਦਖਲ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ।

ਬੇਰੂਤ ਅਤੇ ਗਾਜ਼ਾ 2024 ਵਿੱਚ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਬੰਬਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ

ਬੇਰੂਤ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਉਪਨਗਰ ਹਿਜ਼ਬੁੱਲਾ ਵਿਰੁੱਧ ਮੁਹਿੰਮ ਦੌਰਾਨ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਹਮਲਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਮਲਬੇ ਵਿੱਚ ਘਟਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ 15 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾਈ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨੇ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪੁਨਰ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ 15 ਸਾਲ ਲੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ $50 ਬਿਲੀਅਨ ਤੱਕ ਦੀ ਲਾਗਤ ਆਵੇਗੀ। ਇਸ ਤਬਾਹੀ ਕਾਰਨ ਗਾਜ਼ਾ ਪੱਟੀ ਵਿੱਚ ਅੰਦਾਜ਼ਨ 42 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ਮਲਬਾ ਇਕੱਠਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।

ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਸੈਂਟਰ (UNOSAT) ਦੁਆਰਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 1 ਦਸੰਬਰ, 2024 ਤੱਕ, ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 69 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਇਮਾਰਤਾਂ ਤਬਾਹ ਜਾਂ ਨੁਕਸਾਨੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਖੇਤਰ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਗਾਜ਼ਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 600,000 ਲੋਕ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦਾ ਤਕਰੀਬਨ ਤਿੰਨ ਚੌਥਾਈ ਹਿੱਸਾ (74.2 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ) ਨੁਕਸਾਨਿਆ ਜਾਂ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ 15 ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 46,707 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 18,000 ਬੱਚੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਰਾਫਾ ਸ਼ਹਿਰ ਅੱਧਾ ਹੋਇਆ ਤਬਾਹ

ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਫੌਜ ਨੇ ਮਈ 2024 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ, ਮਿਸਰ ਦੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਗਾਜ਼ਾ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਸ਼ਹਿਰ ਰਫਾਹ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜ਼ਮੀਨੀ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਰਫਾਹ 'ਚ ਵੀ ਦਸੰਬਰ 2024 ਤੱਕ ਲਗਭਗ 48.7 ਫੀਸਦੀ ਇਮਾਰਤਾਂ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ।

ਗ੍ਰੋਜ਼ਨੀ ਸਿਟੀ (ਪਹਿਲੀ ਚੇਚਨ ਜੰਗ)

ਪਹਿਲੇ ਚੇਚਨ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ, ਗਰੋਜ਼ਨੀ ਦਸੰਬਰ 1994 ਤੋਂ ਫਰਵਰੀ 1995 ਤੱਕ ਚੱਲੀ ਤੀਬਰ ਲੜਾਈ ਦਾ ਸਥਾਨ ਸੀ। .ਇਸ ਲੜਾਈ ਦਾ ਅੰਤ ਰੂਸੀ ਫੌਜ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹਿਰ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹੋਇਆ। ਰੂਸੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਬੰਬਾਰੀ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਹਿੱਸਾ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਦਸੰਬਰ 1999 ਵਿੱਚ, ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਪੁਤਿਨ ਨੇ ਭਾਰੀ ਤੋਪਖਾਨੇ ਅਤੇ ਕਈ ਰਾਕੇਟ ਲਾਂਚਰਾਂ ਨਾਲ ਗ੍ਰੋਜ਼ਨੀ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹਮਲਾ ਕਰਕੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਹੋਰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਕੇ ਦੂਜੀ ਜੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ।

ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਯੁੱਧਾਂ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਮਲਬੇ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਏ ਹਨ, ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਸੀਰੀਆ ਦਾ ਅਲੇਪੋ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਫਿਲਸਤੀਨ ਦਾ ਗਾਜ਼ਾ ਸ਼ਹਿਰ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਯੂਕਰੇਨ-ਰੂਸ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ ਕਈ ਸ਼ਹਿਰ ਵੀ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦਾ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਾਲ ਲੱਗ ਗਏ, ਮਲਬੇ ਵਿੱਚ ਸਿਮਟ ਗਿਆ ਹੈ। ਲੱਖਾਂ ਲੋਕ ਬੇਘਰ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਮਾਰੇ ਗਏ ਹਨ। ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ 'ਤੇ ਇੱਕ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰਨ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜੋ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ ਹਨ।

ਅਲੇਪੋ (2012–2016)

ਅਲੇਪੋ ਕਦੇ ਸੀਰੀਆ ਦਾ ਆਰਥਿਕ ਕੇਂਦਰ ਸੀ, ਜੋ 5 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਘਰੇਲੂ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਖੰਡਰ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। 2010 ਵਿੱਚ ਅਲੇਪੋ ਦੀ ਜੰਗ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਲਗਭਗ 30 ਲੱਖ 78 ਹਜ਼ਾਰ ਸੀ, ਜੋ 2015 ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਕੇ 10 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਰਹਿ ਗਈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ 30,000 ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਚਲੀ ਗਈ। ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਲਗਭਗ $8 ਬਿਲੀਅਨ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਰੱਕਾ

ਰੱਕਾ ਨੂੰ 2013 ਵਿੱਚ ਸੀਰੀਆਈ ਵਿਰੋਧੀ ਬਲਾਂ ਨੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਜਨਵਰੀ 2014 ਵਿੱਚ ਆਈਐਸਆਈਐਸ ਦੁਆਰਾ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਘਰੇਲੂ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਉਲਝ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਮੂਹ ਵੱਲੋਂ ਅਖੌਤੀ 'ਖਲੀਫ਼ਤ' ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਰੱਕਾ ਨੂੰ 2017 ਵਿੱਚ ISIS ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਭੂਤ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਅਮਰੀਕੀ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਤੇ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਗਠਜੋੜ ਬਲਾਂ ਨੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਹਵਾਈ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਬਲਾਂ ਨੇ ਰੱਕਾ 'ਤੇ ਹਮਲੇ ਦੌਰਾਨ 30,000 ਗੋਲੇ ਦਾਗਣੇ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ 11,000 ਇਮਾਰਤਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਿਆ ਜਾਂ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਸਪਤਾਲ, ਮਸਜਿਦਾਂ, ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਹੋਮਜ਼

ਸੀਰੀਆ ਦਾ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ, 1 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਪੂਰਵ-ਯੁੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਚੱਲੀ ਘਰੇਲੂ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਇੰਨੀ ਤਬਾਹੀ ਦੇਖੀ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਪਛਾਣਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਖੋਜ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਸੰਸਥਾ (UNITAR) ਨੇ 2019 ਵਿੱਚ ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ 13,778 ਇਮਾਰਤਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਿਆ ਹੈ। 3,082 ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ, 5,570 ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਨਾਲ ਨੁਕਸਾਨੇ ਗਏ ਅਤੇ 4,946 ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨੁਕਸਾਨੇ ਗਏ।

ਰੂਸੀ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਤਬਾਹ ਹੋਏ ਯੂਕਰੇਨੀ ਸ਼ਹਿਰ

ਰੂਸੀ ਫ਼ੌਜਾਂ ਦੇ ਹਮਲੇ ਕਾਰਨ ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ 6 ਸ਼ਹਿਰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਡੋਨੇਟਸਕ ਅਤੇ ਲੁਹਾਨਸਕ ਓਬਲਾਸਟ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਮਾਰੀਉਪੋਲ, ਵੋਲਨੋਵਾਖਾ, ਰੁਬੇਜ਼ਨੇ, ਪੋਪਾਸਨਾ, ਲੀਮਨ ਅਤੇ ਸਿਵੀਏਰੋਡੋਨੇਤਸਕ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ ਸਨ।

ਮਾਰੀਉਪੋਲ

ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ਜੋ ਯੁੱਧ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਅੱਗ ਦੀ ਲਪੇਟ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਜੰਗ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਭਿਆਨਕ ਪਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮਾਰੀਉਪੋਲ ਡਰਾਮਾ ਥੀਏਟਰ ਦਾ ਖੂਨੀ ਬੰਬਾਰੀ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਲੋਕ ਗੋਲਾਬਾਰੀ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਲੁਕ ਗਏ ਸਨ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਰੋਤਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਡਰਾਮਾ ਥੀਏਟਰ 'ਤੇ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਸਮੇਤ 300 ਤੋਂ 600 ਨਾਗਰਿਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ।

ਬਖਮੁਤ

ਬਖਮੁਤ ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ ਡੋਨਬਾਸ ਖੇਤਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸੁੰਦਰ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਹੁਣ ਉੱਥੇ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵੋਲੋਦੀਮੀਰ ਜ਼ੇਲੇਂਸਕੀ ਨੇ ਮਈ 2023 ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜੋਅ ਬਿਡੇਨ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, "ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਸਭ ਕੁਝ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਹੁਣ ਕੋਈ ਇਮਾਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਦੁੱਖ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ, ਇਹ ਇੱਕ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਅੱਜ ਲਈ, ਬਖਮੁਤ ਸਿਰਫ਼ ਸਾਡੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਚਸੀਵ ਵਾਰ

ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਰੂਸੀ ਹਮਲਿਆਂ ਨੇ ਪੂਰਬੀ ਯੂਕਰੇਨ ਵਿੱਚ ਰਣਨੀਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਸਬੇ ਚਾਸੀਵ ਵਾਰ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਇਸਦੇ 12,000 ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਭੱਜਣ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਮਾਰਿੰਕਾ, ਡੋਨੇਟਸਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਸਬਾ

2023 ਵਿੱਚ, ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਫੋਟੋਆਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕਰਨ ਲਈ ਟਵਿੱਟਰ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ। ਡਰੋਨ ਦੁਆਰਾ ਲਏ ਗਏ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਡੋਨੇਟਸਕ ਦਾ ਇੱਕ ਕਸਬਾ ਮਾਰਿੰਕਾ, ਜੋ ਕਿ ਲਗਭਗ 10,000 ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਘਰ ਸੀ, ਨੂੰ ਖੰਡਰ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਵਾਰ-ਵਾਰ ਹਮਲਿਆਂ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਘਰਾਂ ਦੇ ਬਚੇ ਹੋਏ ਹਿੱਸੇ ਹੁਣ ਮਲਬੇ ਨਾਲ ਘਿਰ ਗਏ ਹਨ।

ਯਮਨ ਦਾ ਪੁਰਾਣਾ ਸ਼ਹਿਰ ਸਨਾ ਘਰੇਲੂ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਤਬਾਹ

ਯੂਨੈਸਕੋ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੈ ਕਿ 2014 ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੱਸੇ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਉੱਤਰੀ ਪ੍ਰਾਂਤਾਂ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਯਮਨ ਸਮਰਥਕ ਯੇਮਨੀ ਬਲਾਂ ਅਤੇ ਹੂਤੀ ਵਿਦਰੋਹੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਘਰੇਲੂ ਯੁੱਧ ਵਿਚ ਲਗਭਗ 10,000 ਇਮਾਰਤਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਿਆ ਸੀ। ਪੁਰਾਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ 2015 ਤੋਂ 'ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ' ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਵੱਲੋਂ ਯਮਨ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਢਹਿਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਇੱਕ ਫੌਜੀ ਦਖਲ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ।

ਬੇਰੂਤ ਅਤੇ ਗਾਜ਼ਾ 2024 ਵਿੱਚ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਬੰਬਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ

ਬੇਰੂਤ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਉਪਨਗਰ ਹਿਜ਼ਬੁੱਲਾ ਵਿਰੁੱਧ ਮੁਹਿੰਮ ਦੌਰਾਨ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਹਮਲਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਮਲਬੇ ਵਿੱਚ ਘਟਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ 15 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾਈ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨੇ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪੁਨਰ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ 15 ਸਾਲ ਲੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ $50 ਬਿਲੀਅਨ ਤੱਕ ਦੀ ਲਾਗਤ ਆਵੇਗੀ। ਇਸ ਤਬਾਹੀ ਕਾਰਨ ਗਾਜ਼ਾ ਪੱਟੀ ਵਿੱਚ ਅੰਦਾਜ਼ਨ 42 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ਮਲਬਾ ਇਕੱਠਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।

ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਸੈਂਟਰ (UNOSAT) ਦੁਆਰਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 1 ਦਸੰਬਰ, 2024 ਤੱਕ, ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 69 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਇਮਾਰਤਾਂ ਤਬਾਹ ਜਾਂ ਨੁਕਸਾਨੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਖੇਤਰ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਗਾਜ਼ਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 600,000 ਲੋਕ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦਾ ਤਕਰੀਬਨ ਤਿੰਨ ਚੌਥਾਈ ਹਿੱਸਾ (74.2 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ) ਨੁਕਸਾਨਿਆ ਜਾਂ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ 15 ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 46,707 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 18,000 ਬੱਚੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਰਾਫਾ ਸ਼ਹਿਰ ਅੱਧਾ ਹੋਇਆ ਤਬਾਹ

ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਫੌਜ ਨੇ ਮਈ 2024 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ, ਮਿਸਰ ਦੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਗਾਜ਼ਾ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਸ਼ਹਿਰ ਰਫਾਹ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜ਼ਮੀਨੀ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਰਫਾਹ 'ਚ ਵੀ ਦਸੰਬਰ 2024 ਤੱਕ ਲਗਭਗ 48.7 ਫੀਸਦੀ ਇਮਾਰਤਾਂ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ।

ਗ੍ਰੋਜ਼ਨੀ ਸਿਟੀ (ਪਹਿਲੀ ਚੇਚਨ ਜੰਗ)

ਪਹਿਲੇ ਚੇਚਨ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ, ਗਰੋਜ਼ਨੀ ਦਸੰਬਰ 1994 ਤੋਂ ਫਰਵਰੀ 1995 ਤੱਕ ਚੱਲੀ ਤੀਬਰ ਲੜਾਈ ਦਾ ਸਥਾਨ ਸੀ। .ਇਸ ਲੜਾਈ ਦਾ ਅੰਤ ਰੂਸੀ ਫੌਜ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹਿਰ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹੋਇਆ। ਰੂਸੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਬੰਬਾਰੀ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਹਿੱਸਾ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਦਸੰਬਰ 1999 ਵਿੱਚ, ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਪੁਤਿਨ ਨੇ ਭਾਰੀ ਤੋਪਖਾਨੇ ਅਤੇ ਕਈ ਰਾਕੇਟ ਲਾਂਚਰਾਂ ਨਾਲ ਗ੍ਰੋਜ਼ਨੀ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹਮਲਾ ਕਰਕੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਹੋਰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਕੇ ਦੂਜੀ ਜੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ।

ETV Bharat Logo

Copyright © 2025 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.