ETV Bharat / health

ਕੁੱਤੇ ਦੇ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੁਰੰਤ ਅਪਣਾਓ ਕੁਝ ਘਰੇਲੂ ਨੁਸਖ਼ੇ, ਜਾਣੋ ਕਿਹੜੀ ਗਲਤੀ ਲੈ ਸਕਦੀ ਹੈ ਤੁਹਾਡੀ ਜਾਨ - dog bite treatment guidelines

Dog Bite Treatment: ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਕੁੱਤੇ ਰੱਖਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਮਜ਼ਾ ਕਈ ਵਾਰ ਜਾਨਲੇਵਾ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਘਰ ਵਿੱਚ ਕੁੱਤਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਗਲੀ ਵਿੱਚ ਕੁੱਤਾ ਹੋਵੇ, ਬਹੁਤ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕੁੱਤਾ ਕੱਟ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਰੇਬੀਜ਼ ਹੋਣ ਦਾ ਖਤਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੇ ਕੱਟਣ 'ਤੇ ਕਿਹੜੀਆਂ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਵਰਤਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ? ਜਾਣੋ...।

dog bite treatment
dog bite treatment
author img

By ETV Bharat Health Team

Published : Mar 23, 2024, 12:48 PM IST

ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਘਰੇਲੂ ਕੁੱਤੇ ਹੋਣ ਜਾਂ ਆਵਾਰਾ ਕੁੱਤੇ, ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਉਹ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਸੁਣਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੁੱਤਾ ਵੱਢਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਨਾਭੀ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਟੀਕੇ ਲਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਕੁੱਤੇ ਦੇ ਕੱਟਣ ਲਈ ਪਹਿਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀ ਹੈ? ਕਿਹੜੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ? ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਵਰਤਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ।

ਕੁੱਤੇ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਅਧਾਰ ਉਤੇ ਤਿੰਨ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਖੂਨ ਵਹਿਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਖੁਰਚਣਾ ਜਾਂ ਕੱਟਣਾ, ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਖੂਨ ਵਗਣਾ, ਗੰਭੀਰ ਕੱਟ। ਪਹਿਲੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਕੁੱਤੇ ਦਾ ਕੱਟਣਾ ਬਹੁਤ ਖਤਰਨਾਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਾਵਧਾਨੀ ਵਰਤਣੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹੈ।

ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਾਲਤੂ ਕੁੱਤੇ ਖੁਰਚਦੇ ਜਾਂ ਕੱਟਦੇ ਹਨ। ਜਿੱਥੇ ਕੋਈ ਜ਼ਖਮ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਕੋਈ ਖ਼ਤਰਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਰੇਬੀਜ਼ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਪਾਲਤੂ ਕੁੱਤਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਟੀਕਾਕਰਨ ਕਰਨਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਪਾਲਤੂ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਬੀਜ਼ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਗਰਦਨ, ਚਿਹਰੇ, ਸਿਰ, ਹਥੇਲੀਆਂ ਅਤੇ ਉਂਗਲਾਂ 'ਤੇ ਕੱਟਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਰੇਬੀਜ਼ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਮੁਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਕੁੱਤੇ ਵੱਲੋਂ ਕੱਟੇ ਜਾਣ 'ਤੇ ਅਜਿਹਾ ਕਰੋ: ਕੁੱਤੇ ਵੱਲੋਂ ਕੱਟੇ ਜਾਣ 'ਤੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਨੂੰ 15 ਮਿੰਟਾਂ ਤੱਕ ਵਗਦੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਧੋਵੋ। ਇਹ ਕੁੱਤੇ ਦੀ ਲਾਰ ਨੂੰ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦਾ ਹੈ, ਰੇਬੀਜ਼ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਐਂਟੀਸੈਪਟਿਕ ਲੋਸ਼ਨ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰੋ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਨੂੰ ਡਾਕਟਰ ਕੋਲ ਲੈ ਜਾਓ ਅਤੇ ਟੀਕਾ ਲਗਵਾਓ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਕੁੱਤਾ ਕੱਟਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਜ਼ਖ਼ਮ ਨੂੰ ਛੂਹ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਬਿਲਕੁਲ ਵੀ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਜ਼ਖ਼ਮ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ ਨਾ ਛੂਹੋ ਅਤੇ ਦਸਤਾਨੇ ਪਹਿਨ ਕੇ ਹੱਥ ਲਾਓ। ਜੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਵੱਡਾ ਹੈ ਤਾਂ ਟਾਂਕਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ।

ਕੱਟੀ ਜਗ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਨਾ ਰੱਖੋ। ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਖੂਨ ਛੱਡ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕੁੱਤਾ ਵੱਢਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਟੈਟਨਸ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ ਟੀਟੀ ਟੀਕਾ ਲਗਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਖ਼ਮ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਲਈ ਐਂਟੀਬਾਇਓਟਿਕਸ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਐਂਟੀ-ਰੈਬੀਜ਼ ਵੈਕਸੀਨ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਤਿੰਨ ਜਾਂ ਪੰਜ ਖੁਰਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਅਨੁਸਾਰ ਖੁਰਾਕ ਸੰਬੰਧੀ ਕੁਝ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨੋਟ: ਇਸ ਵੈੱਬਸਾਈਟ 'ਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸਾਰੀ ਸਿਹਤ ਜਾਣਕਾਰੀ, ਮੈਡੀਕਲ ਸੁਝਾਅ ਸਿਰਫ਼ ਤੁਹਾਡੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਿਗਿਆਨਕ ਖੋਜ, ਅਧਿਐਨ, ਡਾਕਟਰੀ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਸਲਾਹ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਨਿੱਜੀ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲੈਣੀ ਬਿਹਤਰ ਹੈ।

ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਘਰੇਲੂ ਕੁੱਤੇ ਹੋਣ ਜਾਂ ਆਵਾਰਾ ਕੁੱਤੇ, ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਉਹ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਸੁਣਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੁੱਤਾ ਵੱਢਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਨਾਭੀ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਟੀਕੇ ਲਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਕੁੱਤੇ ਦੇ ਕੱਟਣ ਲਈ ਪਹਿਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀ ਹੈ? ਕਿਹੜੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ? ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਵਰਤਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ।

ਕੁੱਤੇ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਅਧਾਰ ਉਤੇ ਤਿੰਨ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਖੂਨ ਵਹਿਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਖੁਰਚਣਾ ਜਾਂ ਕੱਟਣਾ, ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਖੂਨ ਵਗਣਾ, ਗੰਭੀਰ ਕੱਟ। ਪਹਿਲੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਕੁੱਤੇ ਦਾ ਕੱਟਣਾ ਬਹੁਤ ਖਤਰਨਾਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਾਵਧਾਨੀ ਵਰਤਣੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹੈ।

ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਾਲਤੂ ਕੁੱਤੇ ਖੁਰਚਦੇ ਜਾਂ ਕੱਟਦੇ ਹਨ। ਜਿੱਥੇ ਕੋਈ ਜ਼ਖਮ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਕੋਈ ਖ਼ਤਰਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਰੇਬੀਜ਼ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਪਾਲਤੂ ਕੁੱਤਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਟੀਕਾਕਰਨ ਕਰਨਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਪਾਲਤੂ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਬੀਜ਼ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਗਰਦਨ, ਚਿਹਰੇ, ਸਿਰ, ਹਥੇਲੀਆਂ ਅਤੇ ਉਂਗਲਾਂ 'ਤੇ ਕੱਟਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਰੇਬੀਜ਼ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਮੁਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਕੁੱਤੇ ਵੱਲੋਂ ਕੱਟੇ ਜਾਣ 'ਤੇ ਅਜਿਹਾ ਕਰੋ: ਕੁੱਤੇ ਵੱਲੋਂ ਕੱਟੇ ਜਾਣ 'ਤੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਨੂੰ 15 ਮਿੰਟਾਂ ਤੱਕ ਵਗਦੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਧੋਵੋ। ਇਹ ਕੁੱਤੇ ਦੀ ਲਾਰ ਨੂੰ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦਾ ਹੈ, ਰੇਬੀਜ਼ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਐਂਟੀਸੈਪਟਿਕ ਲੋਸ਼ਨ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰੋ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਨੂੰ ਡਾਕਟਰ ਕੋਲ ਲੈ ਜਾਓ ਅਤੇ ਟੀਕਾ ਲਗਵਾਓ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਕੁੱਤਾ ਕੱਟਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਜ਼ਖ਼ਮ ਨੂੰ ਛੂਹ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਬਿਲਕੁਲ ਵੀ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਜ਼ਖ਼ਮ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ ਨਾ ਛੂਹੋ ਅਤੇ ਦਸਤਾਨੇ ਪਹਿਨ ਕੇ ਹੱਥ ਲਾਓ। ਜੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਵੱਡਾ ਹੈ ਤਾਂ ਟਾਂਕਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ।

ਕੱਟੀ ਜਗ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਨਾ ਰੱਖੋ। ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਖੂਨ ਛੱਡ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕੁੱਤਾ ਵੱਢਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਟੈਟਨਸ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ ਟੀਟੀ ਟੀਕਾ ਲਗਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਖ਼ਮ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਲਈ ਐਂਟੀਬਾਇਓਟਿਕਸ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਐਂਟੀ-ਰੈਬੀਜ਼ ਵੈਕਸੀਨ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਤਿੰਨ ਜਾਂ ਪੰਜ ਖੁਰਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਅਨੁਸਾਰ ਖੁਰਾਕ ਸੰਬੰਧੀ ਕੁਝ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨੋਟ: ਇਸ ਵੈੱਬਸਾਈਟ 'ਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸਾਰੀ ਸਿਹਤ ਜਾਣਕਾਰੀ, ਮੈਡੀਕਲ ਸੁਝਾਅ ਸਿਰਫ਼ ਤੁਹਾਡੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਿਗਿਆਨਕ ਖੋਜ, ਅਧਿਐਨ, ਡਾਕਟਰੀ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਸਲਾਹ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਨਿੱਜੀ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲੈਣੀ ਬਿਹਤਰ ਹੈ।

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.