ਵਾਰਾਣਸੀ/ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼: IMS-BHU ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਕੋਵੈਕਸੀਨ 'ਤੇ ਖੋਜ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਮੈਡੀਕਲ ਖੋਜ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਜਵਾਬ ਭੇਜਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ IMS-BHU ਨੇ ਖੋਜ ਨੂੰ ਗਲਤ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ ਖੋਜ 'ਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਮਾਮਲੇ 'ਤੇ ਅਫਸੋਸ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਇਹ ਖੋਜ ਜਨਤਕ ਹੋਈ ਤਾਂ IMS-BHU ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਜਾਂਚ ਲਈ ਇੱਕ ਟੀਮ ਬਣਾਈ। ਰਿਸਰਚ 'ਚ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਇਸ ਖੋਜ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ, ICMR ਦਾ ਨਾਮ ਲੈ ਕੇ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਪ੍ਰਤੀ ਧੰਨਵਾਦ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹੁਣ ICMR ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ IMS-BHU ਨੇ ਖੋਜ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਕੋਵੈਕਸੀਨ 'ਤੇ ਖੋਜ ਬਨਾਰਸ ਹਿੰਦੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਫਾਰਮਾਕੋਲੋਜੀ ਅਤੇ ਜੇਰੀਏਟ੍ਰਿਕਸ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਖੋਜ ਵਿੱਚ, 30 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਸ਼ੋਰਾਂ ਅਤੇ ਬਾਲਗਾਂ 'ਤੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਰਿਪੋਰਟ ਨੂੰ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਖੋਜਾਰਥੀਆਂ ਨੇ ਜਨਤਕ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੜਕੰਪ ਮਚ ਗਿਆ ਸੀ।
ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਇਹ ਰਿਪੋਰਟ ਆਈ, ਆਈਐਮਐਸ-ਬੀਐਚਯੂ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਐਸਐਨ ਸੰਖਵਾਰ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਜਾਂਚ ਲਈ ਇੱਕ ਟੀਮ ਬਣਾਈ ਸੀ। ਜਾਂਚ 'ਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਕਿ ਉਕਤ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਤੋਂ ਫੋਨ 'ਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਖੋਜ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦਾ ਕੋਈ ਟੈਸਟ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਇਹ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਹੈ।
ਕੋਵੈਕਸੀਨ ਬਾਰੇ ਖੋਜ 'ਤੇ ਚੁੱਕੇ ਗਏ ਇਹ ਸਵਾਲ :-
- ਖੋਜ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਕੋਈ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਟੀਕਾ ਲਗਵਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਹੀਂ ਲਗਾਇਆ ਹੈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਕੋਰੋਨਾ ਟੀਕਾਕਰਨ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ।
- ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਕੋਈ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਟੀਕਾ ਲਗਵਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਆਈ ਸੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਅਜਿਹੀ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਸੀ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਰਿਪੋਰਟ 'ਚ ਮੁੱਢਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਅਜੇ ਤੱਕ ਟੀਕਾਕਰਨ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀਕੂਲ ਘਟਨਾਵਾਂ (AESI) ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਢੰਗ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੇ।
- ਟੀਕਾਕਰਨ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਰਾਹੀਂ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਡਾਟਾ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਰਿਪੋਰਟ ਕਲੀਨਿਕਲ ਜਾਂ ਸਰੀਰਕ ਤਸਦੀਕ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਅਜਿਹਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਪੱਖਪਾਤ ਕਾਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ICMR ਨੂੰ ਭੇਜਿਆ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ: ICMR (ਇੰਡੀਅਨ ਕੌਂਸਲ ਆਫ ਮੈਡੀਕਲ ਰਿਸਰਚ) ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਨਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ 'ਤੇ ਕਈ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਡਾ: ਰਾਜੀਵ ਬਹਿਲ, ਜੇਰੀਆਟ੍ਰਿਕਸ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਮੁਖੀ ਪ੍ਰੋ. ਫਾਰਮਾਕੋਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਸ਼ੁਭ ਸ਼ੰਖ ਚੱਕਰਵਰਤੀ ਅਤੇ ਡਾ: ਉਪਿੰਦਰ ਕੌਰ ਨੂੰ ਨੋਟਿਸ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ, ਸਪ੍ਰਿੰਗਰ ਨੇਚਰ ਜਰਨਲ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪੱਤਰ ਲਿਖ ਕੇ ICMR ਦਾ ਨਾਮ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਡਾ. ਰਾਜੀਵ ਬਹਿਲ ਨੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਜਤਾਇਆ ਕਿ ਆਈ.ਸੀ.ਐੱਮ.ਆਰ. ਨੂੰ ਗਲਤ ਅਤੇ ਗੁੰਮਰਾਹਕੁੰਨ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਖੋਜ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੇ ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਜਵਾਬ IMS-BHU ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਨੂੰ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਮਿਆਰਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ: ਆਈਐਮਐਸ-ਬੀਐਚਯੂ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਪ੍ਰੋ. ਐਸਐਨ ਸੰਖਵਾਰ ਨੇ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ICMR ਨੂੰ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਖੋਜ ਸਬੰਧੀ ਮਿਲੇ ਹੁੰਗਾਰੇ ਅਤੇ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਆਈਸੀਐਮਆਰ ਵੱਲੋਂ ਭੇਜੇ ਗਏ ਜਵਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਕੋਵੈਕਸੀਨ ਖੋਜ ਸਬੰਧੀ ਜਾਂਚ ਪੂਰੀ ਕਰ ਲਈ ਹੈ।
ਟੀਮ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਆਈਐਮਐਸ-ਬੀਐਚਯੂ ਦੇ ਡੀਨ ਰਿਸਰਚ ਪ੍ਰੋ. ਗੋਪਾਲਨਾਥ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਮੈਂਬਰ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਕਮੇਟੀ ਨੇ 13 ਪੰਨਿਆਂ ਦੀ ਇਸ ਖੋਜ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਇਹ ਖੋਜ ਜਲਦਬਾਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਮਿਆਰਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਖੋਜ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ: IMS-BHU ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਵੀ ICMR ਦੁਆਰਾ ਉਠਾਏ ਗਏ ਸਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਮੰਨਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ IMS-BHU ਨੇ ਖੋਜ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਹੁਣ IMS-BHU ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਖੋਜ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇੱਕ ਕਮੇਟੀ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਸਾਰੇ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰੇਗੀ। ਜੇਕਰ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਅਧਿਐਨ ਸਹੀ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਹੀ ਇਸ ਨੂੰ ਖੋਜ ਜਰਨਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਡੀਨ ਰਿਸਰਚ ਇਸ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਹੋਣਗੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕੁੱਲ ਪੰਜ ਮੈਂਬਰ ਹੋਣਗੇ। ਇਹ ਕਮੇਟੀ ਖੋਜ ਪੱਤਰ ਦਾ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਖੋਜ ਪੱਤਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇਵੇਗੀ।
ਖੋਜ ਪੱਤਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਨਿਯਮ ਬਦਲੇ : ਪ੍ਰੋ. ਸੰਖਵਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਖੋਜ ਕਾਰਜਾਂ ਲਈ ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੂੰ ਨੈਤਿਕ ਕਮੇਟੀ ਤੋਂ ਇਜਾਜ਼ਤ ਲੈਣੀ ਪਵੇਗੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖੋਜ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਜਦੋਂ ਖੋਜ ਪੂਰੀ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ਤਾਂ ਸੰਸਥਾ ਵਿਚ ਬਣੀ ਕਮੇਟੀ ਇਸ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰੇਗੀ। ਸਾਰੇ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਆਦਿ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਜਦੋਂ ਸਭ ਕੁਝ ਸਹੀ ਪਾਇਆ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਇਸ ਖੋਜ ਪੱਤਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਲਈ ਭੇਜਣ ਲਈ ਅੰਤਿਮ ਮੋਹਰ ਲਗਾਈ ਜਾਵੇਗੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਖੋਜ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਲਈ ਸੰਸਥਾ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਵਿਵਾਦ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਪ੍ਰੋ. ਸੰਖਵਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਅਕਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਵੀ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਰਵੱਈਆ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੱਧੇ ਰਹਿ ਚੁੱਕੇ ਖੋਜ ਪੱਤਰ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ।
