ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਭੂਟਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ੇਰਿੰਗ ਤੋਬਗੇ ਨੇ ਇਸ ਸਾਲ ਅਕਤੂਬਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਦੂਤ ਸੁਧਾਕਰ ਦਲੇਲਾ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ ਭੂਟਾਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੁਆਰਾ ਫੰਡ ਪ੍ਰਾਪਤ 1,020 ਮੈਗਾਵਾਟ ਪੁਨਤਸਾਂਗਚੂ-2 ਹਾਈਡ੍ਰੋਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਭੰਡਾਰ ਭਰਨ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਪੀਐਸਯੂ ਕਨੈਕਟ ਨਿਊਜ਼ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੋਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਭੂਟਾਨ ਦੇ ਊਰਜਾ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੋਤ ਮੰਤਰੀ ਜੇਮ ਸ਼ੇਰਿੰਗ ਅਤੇ ਪੁਨਤਸਾਂਗਚੂ ਹਾਈਡ੍ਰੋ ਪਾਵਰ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਅਥਾਰਟੀ (ਪੀਐਚਪੀਏ) ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਟੈਂਡਿਨ ਵਾਂਗਚੱਕ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
ਜਲ-ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਦੇ ਅੰਤਮ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਜਲ ਭੰਡਾਰ ਭਰਨਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗਤੀਵਿਧੀ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਦੀ ਡਾਇਵਰਸ਼ਨ ਸਕੀਮ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਰੂਪ ਦੇਣਾ, ਡਿਸਚਾਰਜ ਢਾਂਚੇ ਦੀ ਕਾਰਜਕੁਸ਼ਲਤਾ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ ਦੇ ਸੰਚਾਲਨ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਸ ਕੰਮ ਦਾ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਪੂਰਾ ਹੋਣਾ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਪਲਾਂਟ ਦੇ ਅੰਦਰ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਪੁਨਤਸੰਗਚੂ II ਭੂਟਾਨ ਦੇ ਵਾਂਗਡੂ ਫੋਡਰਾਂਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਨ-ਆਫ-ਦ-ਰਿਵਰ ਹਾਈਡ੍ਰੋਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਪਾਵਰ ਉਤਪਾਦਨ ਸਹੂਲਤ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਭੂਟਾਨ ਦੀ ਸ਼ਾਹੀ ਸਰਕਾਰ ਦਰਮਿਆਨ ਇੱਕ ਅੰਤਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਤਹਿਤ ਪੁਨਾਟਸੈਂਗਚੂ II ਹਾਈਡ੍ਰੋ ਪਾਵਰ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਅਥਾਰਟੀ (PHPA II) ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
PHPA-II ਵੈਬਸਾਈਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨੂੰ 990 ਮੈਗਾਵਾਟ (ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 1,020 ਮੈਗਾਵਾਟ ਵਿੱਚ ਸੋਧਿਆ ਗਿਆ) ਦੀ ਸਥਾਪਿਤ ਸਮਰੱਥਾ ਦੇ ਨਾਲ 37,778 ਮਿਲੀਅਨ ਰੁਪਏ (ਨਿਰਮਾਣ ਦੌਰਾਨ ਵਿਆਜ ਅਤੇ ਮਾਰਚ 2009 ਕੀਮਤ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਅਧਾਰ ਲਾਗਤ) ਦੀ ਲਾਗਤ ਨਾਲ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਫੰਡ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ - 30 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਗ੍ਰਾਂਟ ਅਤੇ 70 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਕਰਜ਼ੇ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ 10 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸਾਲਾਨਾ ਵਿਆਜ 'ਤੇ ਹੈ।
ਵਾਟਰ ਐਂਡ ਪਾਵਰ ਕੰਸਲਟੈਂਸੀ ਸਰਵਿਸਿਜ਼ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ (WAPCOS) ਨੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਅਧਿਐਨ ਪੜਾਅ ਦੌਰਾਨ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਅਤੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਸਲਾਹਕਾਰ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀਆਂ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਨੈਸ਼ਨਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਰੌਕ ਮਕੈਨਿਕਸ (NIRM) ਮਾਡਲਿੰਗ ਅਤੇ ਭੂ-ਤਕਨੀਕੀ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ ਰੁੱਝਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਦਸੰਬਰ 2010 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਭਿਲਾਸ਼ੀ ਸੱਤ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਕਾਰਜਕ੍ਰਮ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਵਿਕਾਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਹ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕੀ ਅਤੇ 2022 ਦੇ ਅੰਤ ਦੀ ਦੂਜੀ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਦੂਜੀ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ ਵੀ ਖੁੰਝ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨੂੰ ਚਾਲੂ ਕਰਨ ਦੀ ਅੰਤਿਮ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ ਹੁਣ ਅਕਤੂਬਰ 2024 ਰੱਖੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵੈਂਗਡੂ-ਸਿਰੰਗ ਹਾਈਵੇਅ ਦੇ ਨਾਲ ਪੁਨਤਸਾਂਗਚੂ ਨਦੀ ਦੇ ਸੱਜੇ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਵੈਂਗਡੂ ਬ੍ਰਿਜ ਤੋਂ 20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ 35 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੇਠਾਂ ਸਥਿਤ ਹੈ।
ਡੈਮ ਸਾਈਟ ਹਾਈਵੇਅ ਦੇ ਨਾਲ ਥਿੰਫੂ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 94 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਪਾਰੋ, ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ, ਲਗਭਗ 125 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਸਰਹੱਦੀ ਰੇਲਵੇ ਦੀ ਸਿਲੀਗੁੜੀ-ਅਲੀਪੁਰਦੁਆਰ ਬ੍ਰੌਡ ਗੇਜ ਲਾਈਨ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹਾਸੀਮਾਰਾ ਵਿਖੇ ਹੈ।
ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਖੇਤਰ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਸਿਲੀਗੁੜੀ ਨੇੜੇ ਬਾਗਡੋਗਰਾ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਤੋਂ ਅਤੇ ਫੂਏਨਸ਼ੋਲਿੰਗ-ਸੇਮਟੋਖਾ (ਥਿੰਫੂ ਦੇ ਨੇੜੇ)-ਡੋਚੁਲਾ (ਲਗਭਗ 440 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਰਾਹੀਂ ਵੀ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਹੈ। ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਭੂਟਾਨ ਦੀ ਦੱਖਣੀ ਕੇਂਦਰੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਗੇਲੇਫੂ ਸਮਾਰਟ ਸਿਟੀ ਨਾਲ ਵੀ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਪੁਨਾਤਸੰਗਚੂ ਨਦੀ ਪੁਨਾਖਾ ਵਿੱਚ ਫੋਚੂ ਅਤੇ ਮੋਚੂ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਗਮ ਤੋਂ ਸਮੁੰਦਰ ਤਲ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 1,200 ਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ। ਪੁਨਤਸਾਂਗਚੂ ਨਦੀ ਫਿਰ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਵਗਦੀ ਹੈ, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਮੈਦਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਵਿੱਚ ਜਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਰਨ-ਆਫ-ਦ-ਰਿਵਰ ਪੁਨਤਸਾਂਗਛੂ-II ਹਾਈਡ੍ਰੋਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦਾ ਡਾਇਵਰਸ਼ਨ ਡੈਮ ਵੈਂਗਡੂਫੋਡ੍ਰਾਂਗ ਬ੍ਰਿਜ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੇਠਾਂ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਹੋਰ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਭਾਗ ਸੱਜੇ ਕਿਨਾਰੇ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹਨ। ਇਸਦਾ ਭੂਮੀਗਤ ਪਾਵਰ ਹਾਊਸ ਕਾਮੇਚੂ, ਡਾਗਰ ਗੇਵੋਗ (ਭੂਟਾਨ ਦੇ ਇੱਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਇਕਾਈ) ਦੇ ਡੈਮ ਤੋਂ 15 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੇਠਾਂ ਹੈ।
ਪੁਨਤਸੰਗਚੂ II ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵਿੱਚ 91 ਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ ਅਤੇ 223.8 ਮੀਟਰ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਵਾਲੇ ਕੰਕਰੀਟ ਗਰੈਵਿਟੀ ਡੈਮ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਸ ਵਿੱਚ 12 ਮੀਟਰ ਵਿਆਸ ਵਾਲੀ 877.46 ਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਡਾਇਵਰਸ਼ਨ ਸੁਰੰਗ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਜੋ ਪ੍ਰਤੀ ਸਕਿੰਟ 1,118 ਕਿਊਬਿਕ ਮੀਟਰ ਪਾਣੀ ਛੱਡਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ।
ਇਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵਿੱਚ 168.75 ਮੀਟਰ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਅਤੇ 22 ਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ ਵਾਲੇ ਉੱਪਰਲੇ ਕੋਫਰਡੈਮ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਨਾਲ ਹੀ 102.02 ਮੀਟਰ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਅਤੇ 13.5 ਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ ਦੇ ਇੱਕ ਡਾਊਨਸਟ੍ਰੀਮ ਕੋਫਰਡੈਮ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਡੈਮ ਸੱਤ ਸਲੂਇਸ ਗੇਟਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਹੋਵੇਗਾ, ਹਰ ਇੱਕ 8 ਮੀਟਰ ਚੌੜਾ ਅਤੇ 13.20 ਮੀਟਰ ਉੱਚਾ ਹੋਵੇਗਾ।
ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭੂਮੀਗਤ ਪਾਵਰ ਹਾਊਸ ਹੋਵੇਗਾ, ਜੋ ਕਿ 240.7 ਮੀਟਰ ਲੰਬਾ, 23 ਮੀਟਰ ਚੌੜਾ ਅਤੇ 51 ਮੀਟਰ ਉੱਚਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਵਿੱਚ 170 ਮੈਗਾਵਾਟ ਦੇ ਛੇ ਯੂਨਿਟ ਹੋਣਗੇ। PHPA-II ਦੇ ਮੈਨੇਜਿੰਗ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਰਮੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਚੰਦੇਲ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹਨਾਂ ਛੇ ਯੂਨਿਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਦੋ ਅਕਤੂਬਰ 2024 ਤੱਕ ਸੰਚਾਲਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਣਗੇ।
ਚੰਦੇਲ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਅਗਸਤ ਵਿੱਚ ਭੂਟਾਨ ਦੇ ਕੁਏਨਸੇਲ ਅਖਬਾਰ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਬਾਕੀ ਚਾਰ ਇਸ ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਚਾਲੂ ਹੋ ਜਾਣਗੇ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਾਲੂ ਹੋਣ 'ਤੇ, ਪੁਨਤਸਾਂਗਛੂ II ਹਾਈਡ੍ਰੋਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਸਾਲਾਨਾ 4,357 ਮਿਲੀਅਨ ਯੂਨਿਟ ਬਿਜਲੀ ਪੈਦਾ ਕਰੇਗਾ। ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਸਾਰੀ ਵਾਧੂ ਬਿਜਲੀ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਨਿਰਯਾਤ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
