ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: 18ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦਾ ਤੀਜਾ ਸੈਸ਼ਨ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਅਣਮਿੱਥੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਮੁਲਤਵੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਕੁੱਲ 20 ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਹੋਈਆਂ ਅਤੇ 62 ਘੰਟੇ ਚੱਲੀਆਂ। 25 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਸਰਦ ਰੁੱਤ ਸੈਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੋਂ ਹੀ ਪੂਰੇ ਸੈਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਹੰਗਾਮਾ ਹੋਇਆ। ਜਦੋਂ ਕਿ 18ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ 57.87 ਫੀਸਦੀ ਰਹੀ।
ਪੂਰੇ ਸੈਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਸਦਨ 'ਚ ਹੰਗਾਮੇ ਤੋਂ ਸਦਮੇ 'ਚ ਲੋਕ ਸਭਾ ਸਪੀਕਰ ਓਮ ਬਿਰਲਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਮਾਪਤੀ ਭਾਸ਼ਣ 'ਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਹਰ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ। ਬਿਰਲਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੰਸਦ ਦੇ ਗੇਟ ਅੱਗੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੰਗਾ ਸੰਕੇਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਸੰਸਦ ਦੀ ਮਾਣ-ਮਰਿਆਦਾ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕਰਦਿਆਂ ਬਿਰਲਾ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਸੰਸਦ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਰਿਆਦਾ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ।"
ਲੋਕ ਸਭਾ ਸਕੱਤਰੇਤ ਵੱਲੋਂ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ 18ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਸਰਕਾਰੀ ਬਿੱਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਤੇ ਚਾਰ ਬਿੱਲ ਪਾਸ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਸਿਫ਼ਰ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਜ਼ਰੂਰੀ ਜਨਤਕ ਮਹੱਤਵ ਦੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 182 ਮਾਮਲੇ ਉਠਾਏ ਗਏ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੂਰੇ ਸੈਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਨਿਯਮ 377 ਤਹਿਤ 397 ਮਾਮਲੇ ਉਠਾਏ ਗਏ। 61 ਤਾਰਾ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਮੌਖਿਕ ਜਵਾਬ ਵੀ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ 75 ਸਾਲ ਪੂਰੇ ਹੋਣ 'ਤੇ ਸਦਨ 'ਚ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਮੈਰਾਥਨ ਚਰਚਾ ਹੋਈ। ਇਹ ਚਰਚਾ 13 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਅਤੇ 14 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਸਮਾਪਤ ਹੋਈ।
18ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਨੇ 17 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸੈਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਅਰਮੇਨੀਆ ਦੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਸੈਂਬਲੀ ਦੇ ਸਪੀਕਰ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਟੀਮ ਦਾ ਵੀ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ। 28 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਦੋ ਨਵੇਂ ਚੁਣੇ ਗਏ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਵੀ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ। 18ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਤੀਜੇ ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹਫਤੇ ਵਾਂਗ ਪਿਛਲੇ 26 ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਹਫਤਿਆਂ 'ਚ ਸਦਨ 'ਚ ਹੰਗਾਮਾ ਹੋਇਆ। ਜਿੱਥੇ ਪਹਿਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਸਦਨ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਮੁਲਤਵੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ, ਇਸ ਕਾਰਨ ਲੋਕ ਸਭਾ 54 ਮਿੰਟ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਚੱਲੀ, ਜਦਕਿ ਰਾਜ ਸਭਾ ਸਿਰਫ਼ 75 ਮਿੰਟ ਹੀ ਚੱਲ ਸਕੀ।
ਸੈਸ਼ਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 'ਚ ਸੰਸਦੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਮੰਤਰੀ ਕਿਰਨ ਰਿਜਿਜੂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਸੈਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਵਿਧਾਨਕ ਕੰਮਾਂ ਦੇ 16 ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਕੰਮ ਦੇ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਸਦਨ ਵਿੱਚ ਹੰਗਾਮਾ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ’ਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਵੱਲੋਂ ਅਡਾਨੀ ਮੁੱਦੇ, ਮਣੀਪੁਰ ਮੁੱਦੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮੁੱਦਿਆਂ ’ਤੇ ਚਰਚਾ ਦੀ ਮੰਗ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰਵਾਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
18ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਤੀਜੇ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਉਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਜਗਦੀਪ ਧਨਖੜ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਵੀ ਬੇਭਰੋਸਗੀ ਮਤਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ 'ਚ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੇ ਧਨਖੜ 'ਤੇ ਪੱਖਪਾਤੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁਰਸੀ ਤੋਂ ਹਟਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਸਰਦ ਰੁੱਤ ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਆਖਰੀ ਦਿਨ ਸਪੀਕਰ 'ਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਸਾਧਦੇ ਹੋਏ ਤ੍ਰਿਣਮੂਲ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਡੇਰੇਕ ਓ ਬ੍ਰਾਇਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਪਰਲੇ ਸਦਨ 'ਚ 18 ਦਸੰਬਰ ਤੱਕ ਕੁੱਲ 43 ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਧਨਖੜ ਨੇ ਕਰੀਬ ਸਾਢੇ ਚਾਰ ਘੰਟੇ ਤੱਕ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤਾ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਭਾਰਤੀ ਵਿਧਾਨਿਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਬਾਰੇ ਦਿੱਲੀ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾ ਪੀਆਰਐਸ ਲੈਜਿਸਲੇਟਿਵ ਰਿਸਰਚ (ਪੀਆਰਐਸ) ਨੇ 18ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਤੀਜੇ ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪਾਇਆ ਕਿ ਸੰਸਦ ਆਪਣੇ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਅੱਧੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਹੀ ਚੱਲੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ, "ਲੋਕ ਸਭਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਸਮੇਂ ਦਾ 52 ਫੀਸਦੀ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਿਰਧਾਰਤ ਸਮੇਂ ਦਾ 39 ਫੀਸਦੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।"
ਪੀਆਰਐਸ ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕਾਲ ਦਾ ਕੰਮਕਾਜ ਕਾਫ਼ੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ। ਪੀਆਰਐਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿੱਚ 19 ਵਿੱਚੋਂ 15 ਦਿਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕਾਲ ਨਹੀਂ ਚੱਲਿਆ। ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ 20 ਵਿੱਚੋਂ 12 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕਾਲ 10 ਮਿੰਟਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਹੀਂ ਚੱਲਿਆ। ਮੈਂਬਰ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਜਵਾਬਦੇਹ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕਾਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ।
