ହାଇଦ୍ରାବାଦ: ଛୋଟ ପିଲାମାନଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପଢିବା ଏବଂ ଲେଖିବାରେ ଅସୁବିଧା ଏକ ସାଧାରଣ ସମସ୍ୟା । କେତେକ ପିଲାଙ୍କ ଠାରେ ଏହି ସମସ୍ୟା କମ୍ ଥିବାବେଳେ ଅନ୍ୟ କେତେକଙ୍କ ଠାରେ ଅଧିକ ଥାଏ । ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ପିଲାମାନଙ୍କର ପଢିବା ଏବଂ ଲେଖିବା କ୍ଷମତାକୁ ସେମାନଙ୍କର ବୁଦ୍ଧି ସହିତ ଜଡିତ କରିଥାନ୍ତି, ଯାହା ଠିକ୍ ନୁହେଁ । ବେଳେବେଳେ, ପିଲାମାନଙ୍କ ପଢିବା ଏବଂ ଲେଖିବାରେ ସମସ୍ୟା ମଧ୍ୟ ଶିକ୍ଷଣ ଅକ୍ଷମତା ନାମକ ମାନସିକ ରୋଗ ଡିସ୍ଲେକ୍ସିଆର କାରଣ ହୋଇପାରେ ।
ତେଣୁ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ମୂର୍ଖ ବା ବୁଦ୍ଧୁ ବୋଲି ବିବେଚନା କରିବା ଭୁଲ୍ । ଏହି ସଚେତନତା ବାର୍ତ୍ତା ପ୍ରତି ଅଭିଭାବକ, ପିତାମାତାଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚାଇବା ପାଇଁ ବିଶ୍ବ ଡିସ୍ଲେକ୍ସିଆ ସଚେତନତା ସପ୍ତାହ(World Dyslexia Awareness Week) ପାଳନ କରାଯାଉଛି । ଡିସ୍ଲେକ୍ସିଆ ହେଉଛି ଏକ ସାଧାରଣ ଶିକ୍ଷଣ ଅକ୍ଷମତା ଯାହାକି ବିଶ୍ବର ଅଧିକାଂଶ ପିଲାମାନଙ୍କଠାରେ ଦେଖାଯାଏ । ପରିସଂଖ୍ୟାନ ଅନୁଯାୟୀ, ଏହି ସମସ୍ୟା ପ୍ରତି ୧୦ ଜଣ ପିଲାଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ପିଲାଙ୍କର ଥାଏ ।
କିନ୍ତୁ ଏହା ସତ୍ତ୍ୱେ ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ଏହାର କାରଣ, ପ୍ରଭାବ ଏବଂ ଏହାକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ବିଷୟରେ ସଚେତନ ନୁହଁନ୍ତି । ବିଶ୍ବର ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ଶିକ୍ଷଣ ଅକ୍ଷମତା ବିଷୟରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଅକ୍ଟୋବର ପ୍ରଥମ ସପ୍ତାହରେ, ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଡିସ୍ଲେକ୍ସିଆ ଆସୋସିଏସନ୍ ଦ୍ୱାରା 'ଡିସ୍ଲେକ୍ସିଆ ସଚେତନତା ସପ୍ତାହ' ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ପାଳନ କରାଯାଏ, ଯାହା ଏହି ଶିକ୍ଷା ଅକ୍ଷମତା ବିଷୟରେ ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଏହି ବର୍ଷ ଏହି ସପ୍ତାହ ୩ ଅକ୍ଟୋବରରୁ ୯ ଅକ୍ଟୋବର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ "Breaking Through Barrier Theme"ରେ ପାଳନ କରାଯାଏ ।
ଇତିହାସ
ଡିସ୍ଲେକ୍ସିଆ ପ୍ରଥମେ ୧୮୮୧ ମସିହାରେ ଜର୍ମାନ ଚିକିତ୍ସକ ଓସୱାଲ୍ଡ ବର୍ଖାନଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଚିହ୍ନଟ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ରୋଗ ଚିହ୍ନଟ ହେବାର ଛଅ ବର୍ଷ ପରେ ଚକ୍ଷୁ ବିଶେଷଜ୍ଞ ରୁଡଲ୍ଫ ବର୍ଲିନ୍ ଏହାର ନାମ 'ଡିସ୍ଲେକ୍ସିଆ' ରଖିଥିଲେ । ସଠିକ୍ ପଢିବା ଏବଂ ଲେଖିବା ଶିଖିବାରେ ବହୁ ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥିବା ଏକ ଛୋଟ ବାଳକର ସମସ୍ୟା ବାବଦରେ ଚିକିତ୍ସା କରୁଥିବାବେଳେ ବର୍ଖାନ୍ ଏହି ବ୍ୟାଧିର ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲେ ।
ସୂଚନାଯୋଗ୍ୟ ଯେ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ମାସ ଅକ୍ଟୋବର ପ୍ରଥମ ଗୁରୁବାର "ବିଶ୍ୱ ଡିସ୍ଲେକ୍ସିଆ ସଚେତନତା ଦିବସ ଭାବେ ପାଳନ କରାଯାଏ । ସେଥିପାଇଁ ଏହି ବର୍ଷ ଆସନ୍ତା ଗୁରୁବାର ୬ ଅକ୍ଟୋବରରେ ପାଳନ କରାଯିବ । ଏହି ବର୍ଷ ଇଉରୋପୀୟ ଡିସ୍ଲେକ୍ସିଆ ଆସୋସିଏସନ #EDAdyslexiaday ହ୍ୟାସଟ୍ୟାଗ ବ୍ୟବହାର କରି ଏହି ଅବସରରେ ଡିସ୍ଲେକ୍ସିଆ ସଚେତନତାର ଧାରଣାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛି ।
ଡିସ୍ଲେକ୍ସିଆ କଣ
ପ୍ରକୃତରେ କେଉଁ ପ୍ରକାରର ମାନସିକ ବିକୃତି ଡିସ୍ଲେକ୍ସିଆ ଏବଂ ଏହାର ପ୍ରଭାବ କ’ଣ ହୋଇପାରେ ସେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଧିକ ଜାଣିବା ପାଇଁ ଡେରାଡୁନରୁ ସାଇକ୍ରେଟିସ(ମନୋବିଶେଷଜ୍ଞ) ବୀଣା କୃଷ୍ଣନ୍ ଅଧିକ ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି ।
ଡ. କୃଷ୍ଣନ୍ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଛନ୍ତି ଯେ, "ଡିସ୍ଲେକ୍ସିଆ ହେଉଛି ଏକ ମାନସିକ ଅବସ୍ଥା ଯେଉଁଥିରେ ପିଲା ସୂଚନା ଗ୍ରହଣ, ବୁଝିବା ଏବଂ ବ୍ୟବହାର କରିବାରେ ଅସମର୍ଥ । ଏହା ଏକ ଶିକ୍ଷଣ ବ୍ୟାଧି, ଯେଉଁଥିରେ ସାଧାରଣତ ପିଲାମାନେ ଦିଗକୁ ଚିହ୍ନିବା, ଅକ୍ଷର ଚିହ୍ନିବାରେ, ବାରମ୍ବାର ବ୍ୟବହୃତ ଶବ୍ଦର ବନାନ ପଢିବା ଏବଂ ଲେଖିବାରେ ସକ୍ଷମ ନୁହଁନ୍ତି, ସର୍ବଦା ଅକ୍ଷରଗୁଡ଼ିକୁ ସମାନ ଲେଖିବାରେ, ସିଧା କିମ୍ବା ଓଲଟା ବାକ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ କିମ୍ବା ଶବ୍ଦକୁ ସଠିକ୍ ଭାବରେ ଗଠନ କରିବା ଏବଂ ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକୁ ମନେ ରଖିବା କଷ୍ଟକର ହୋଇଯାଏ ।"
ଅନେକ ଥର ଡିସ୍ଲେକ୍ସିକ୍ ପିଲାମାନେ ବ୍ଲାକ୍ ବୋର୍ଡ କିମ୍ବା ବହିରୁ ପଢିବା ପରେ ମଧ୍ୟ କପିରେ ସଠିକ୍ ଲେଖିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ଏହି ପିଲାମାନେ ଜୋତା ପିନ୍ଧିବା କିମ୍ବା ସାର୍ଟ ବଟନ୍ ଲଗାଇବା ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟରେ ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୁଅନ୍ତି । ଏହି ସମସ୍ୟାରେ ପୀଡିତ ପିଲାମାନଙ୍କର କିଛି ଶିଖିବାର ଗତି ବହୁତ ଧୀର ଅଟେ ।
ସେ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଛନ୍ତି ଯେ, "ଏହା ପ୍ରକୃତରେ ସ୍ନାୟୁ ପ୍ରଣାଳୀ ସହିତ ଜଡିତ ଏକ ସ୍ନାୟୁଗତ ବ୍ୟାଧି, ଯେଉଁଥି ପାଇଁ ଜେନେଟିକ୍ କାରଣ ବେଳେବେଳେ ଦାୟୀ ହୋଇପାରେ । ସାଧାରଣତ ବହୁତ ଛୋଟ ପିଲାମାନଙ୍କଠାରେ ଏହାର ଲକ୍ଷଣ ଆରମ୍ଭରେ ବୁଝିବା କଷ୍ଟକର । କାରଣ ଏହା ଏକ ଶାରୀରିକ ରୋଗ ନୁହେଁ, ତେଣୁ ଏହାର ଲକ୍ଷଣ ଶିଶୁର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକୁ ଦେଖି ଚିହ୍ନଟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଯେତେବେଳେ ପିଲା ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ଯିବା ଆରମ୍ଭ କରେ, ଆରମ୍ଭରେ ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତ ପିଲାଙ୍କର ଶିକ୍ଷଣରେ ଅସୁବିଧା ହୁଏ ।"
ସାଧାରଣତଃ ପିଲାମାନେ ଯେତେବେଳେ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଭାଷା କିମ୍ବା ନୂତନ ଜିନିଷ ଶିଖିବାରେ କ୍ରମାଗତ ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୁଅନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ଏହାର ଲକ୍ଷଣ ପିଲାମାନଙ୍କଠାରେ ବୁଝାପଡିଥାଏ ।
ଲକ୍ଷଣ ଉପରେ ଆଧାର କରି ଏହି ଶିକ୍ଷଣ ବ୍ୟାଧିର ତିନୋଟି ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରକାର ଅଛି ବୋଲି ଡ. କୃଷ୍ଣ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଛନ୍ତି
ଡିସ୍ଲେକ୍ସିଆ- ଯେଉଁଥିରେ ପିଲା ଶବ୍ଦ ପଢିବାରେ ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୁଏ ।
ଡିସଗ୍ରାଫିଆ- ଯେଉଁଥିରେ ପିଲାଟିର ଲେଖାରେ ସମସ୍ୟା ଥାଏ ।
ଡିସ୍କେଲ୍କୁଲିଆ- ଯେଉଁଥିରେ ପିଲାମାନେ ଗଣିତ ବିଷୟରେ ଦୁର୍ବଳ ଥାଆନ୍ତି ।
ଡିସ୍ଲେକ୍ସିଆ ଏକ ମାନସିକ ରୋଗ ନୁହେଁ
ଡ. କୃଷ୍ଣନ୍ କହିଛନ୍ତି ଯେ, "ଡିସ୍ଲେକ୍ସିଆ ଏକ ମାନସିକ ରୋଗ ନୁହେଁ ଏବଂ ଏହି ସମସ୍ୟାରେ ପୀଡିତ ପିଲାମାନେ ଅବଶ୍ୟ ବୁଦ୍ଧିମାନ ନୁହଁନ୍ତି । ବେଳେବେଳେ ଡିସ୍ଲେକ୍ସିକ୍ ପିଲାମାନଙ୍କର ବୌଦ୍ଧିକ ଦକ୍ଷତା ହାରାହାରିରୁ ଅଧିକ ହୋଇପାରେ । ଏହି ପିଲାମାନେ ଚିତ୍ରକାର, ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ବକ୍ତା କିମ୍ବା ଗାୟକ ହୋଇପାରନ୍ତି ।"
ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ, "ଯଦିଓ ଲୋକମାନେ ପୂର୍ବ ଅପେକ୍ଷା ଏହି ସମସ୍ୟା ବିଷୟରେ ଅଧିକ ସଚେତନ ହେଉଛନ୍ତି, ତଥାପି ବହୁ ସଂଖ୍ୟକ ପିତାମାତା ଅଛନ୍ତି, ଯେଉଁମାନେ ଏହି ସମସ୍ୟାର ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଦେବା ସତ୍ତ୍ବେ ସେମାନଙ୍କ ପିଲାଙ୍କୁ ପରୀକ୍ଷା କରାଯିବା ଉଚିତ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ନାରାଜ ଥାଆନ୍ତି । ଶିକ୍ଷାଦାନ କିମ୍ବା ଅଧ୍ୟୟନରେ ସଠିକ୍ ପ୍ରଦର୍ଶନ ନକରିବା ପାଇଁ ଯେତେବେଳେ ଶିକ୍ଷକ ଏବଂ ଅଭିଭାବକମାନେ ସମସ୍ତଙ୍କ ଆଗରେ ସେମାନଙ୍କୁ ଗାଳି ଦିଅନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ସେମାନଙ୍କର ବନ୍ଧୁ ଏବଂ ସହପାଠୀମାନେ ସେମାନଙ୍କୁ ପରିହାସ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରନ୍ତି, ବେଳେବେଳେ କିଛି ପିଲା ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସ ହରାନ୍ତି, ଫଳରେ କିଛି ପିଲା ରାଗୀ ବା ଜିଦଖୋର ହୋଇଯିବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ । ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ପିଲାମାନେ ମାରପିଟ୍ ଗଣ୍ଡଗୋଳ ଆଦି କରିଥାନ୍ତି ।"
ଚିକିତ୍ସା
ଏହି ମାନସିକ ଅବସ୍ଥା ପାଇଁ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଚିକିତ୍ସା ନାହିଁ ବୋଲି ଡାକ୍ତର କୃଷ୍ଣନ୍ କହିଛନ୍ତି । ଯେତେବେଳେ ଜଣେ ଶିଶୁଠାରେ ଡିସ୍ଲେକ୍ସିଆର ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଯାଏ, ତେବେ ସାଇକୋଥେରାପିଷ୍ଟଙ୍କ ସହ ପରାମର୍ଶ କରିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ଯେହେତୁ ଏହି ପିଲାମାନଙ୍କର ଶିକ୍ଷାର ଗତି ଅପେକ୍ଷାକୃତ ମନ୍ଥର, କେବଳ ପିତାମାତା ନୁହଁନ୍ତି ସେମାନଙ୍କର ଶିକ୍ଷକମାନେ ମଧ୍ୟ ନିରନ୍ତର ଉଦ୍ୟମ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ସଠିକ୍ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରୟାସ ଏବଂ ଯତ୍ନ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିଶୁର ଦକ୍ଷତା ବହୁ ଉନ୍ନତ ହୋଇପାରିବ । ଏପରିକି ସେମାନଙ୍କର ଶିଖିବା, ଲେଖିବା ଏବଂ ମନେରଖିବା କ୍ଷମତା ଉନ୍ନତ ହୋଇପାରେ ।
ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ଏହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଯେ, ଶିଶୁର ମାନସିକ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟକୁ ଉନ୍ନତ ରଖିବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଉପରେ ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସ ବଢାଇବା ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କୁ ଏପରି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରାଯିବା ଉଚିତ, ଯାହାକି ସେମାନଙ୍କୁ ଚିତ୍ରାଙ୍କନ, ସଂଗୀତ, ଯେକୌଣସି ପ୍ରକାରର ଖେଳ ଆଦିରେ ଭଲ ପ୍ରଦର୍ଶନରେ ସହାୟକ ହେବ । ଏହା ସହ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭଲ ହବି ବିକାଶ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରୟାସ କରାଯିବା ଉଚିତ୍ । ଏହିପରି ପିଲାମାନଙ୍କ ସହିତ, ଉଭୟ ଶିକ୍ଷକ ଏବଂ ପିତାମାତା ଧୈର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ସଂଯମତା ସହିତ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ଯଦି ଡିସ୍ଲେକ୍ସିକ୍ ପିଲାମାନଙ୍କର ସଠିକ୍ ଚିକିତ୍ସା କରାଯାଏ, ତେବେ ସେମାନେ କ୍ୟାରିଅରରେ ସଫଳ ହୋଇପାରିବେ ବୋଲି ଡାକ୍ତର କହିଛନ୍ତି ।
