ETV Bharat / sukhibhava

H3N2 Scare: ଭୟଭୀତ ନହୋଇ ଏହି ନିୟମ ମାନିବାକୁ ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ପରାମର୍ଶ

H3N2 ଇନ୍‌ଫ୍ଲୁଏଞ୍ଜା ଭୂତାଣୁ ସଂକ୍ରମଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରେ ଲାଗିଛି । ପାଗରେ ହଠାତ୍ ପରିବର୍ତ୍ତନ କାରଣରୁ ଡାକ୍ତରଖାନାରେ ମଧ୍ୟ ରୋଗୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ବଢୁଛି । ଏସବୁ ମଧ୍ୟରେ ଭୟଭୀତ ନ ହୋଇ କିପରି ସତର୍କ ଓ ସଚେତନ ରହିବେ ସେନେଇ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ବିଶେଷଜ୍ଞ କଣ କହୁଛନ୍ତି ଜାଣନ୍ତୁ

H3N2
H3N2
author img

By

Published : Mar 20, 2023, 12:46 PM IST

ହାଇଦ୍ରାବାଦ: ଦେଶର ଅନେକ ରାଜ୍ୟରେ H3N2 ଇନ୍‌ଫ୍ଲୁଏଞ୍ଜା ଭୂତାଣୁ ସଂକ୍ରମଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରେ ଲାଗିଛି । ପାଗରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏହାର ପ୍ରମୁଖ କାରଣ ହୋଇପାରେ । ସଂକ୍ରମଣ ଯେତେ ଗମ୍ଭୀର ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ନିୟମ ପାଳନ ଓ କଟକଣାକୁ ଗୁରୁତ୍ବର ସହ ନେଲେ ଏହାକୁ ରୋକାଯାଇ ପାରିବ ବୋଲି ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ପରାମର୍ଶ ଦେଉଛନ୍ତି । ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ, ଭୂତାଣୁକୁ ଭୟ ନକରି ସତର୍କ ରହିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଇଛି ।

ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ବିଷୟ ହେଉଛି, H3N2 ଇନଫ୍ଲୁଏଞ୍ଜା, କୋଭିଡ୍ ଏବଂ ସାଧାରଣ ଭାଇରାଲ୍ ସଂକ୍ରମଣର ଲକ୍ଷଣ ପରି । ଏହାର ଅନେକ ଉପପ୍ରକାର ମଣିଷ ତଥା ପକ୍ଷୀ ଏବଂ ପ୍ରାଣୀ ଯେପରିକି ଏଭିଆନ୍, ଘୁଷୁରି ଆଦି ସଂକ୍ରମିତ ହୋଇଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ବିସ୍ତାର କରୁଥିବା ଜୀବାଣୁ H3N2 ଭାବରେ 'ଇନ୍‌ଫ୍ଲୁଏଞ୍ଜା-ଏ'ର ଉପ-ପ୍ରକାର ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଇଛି । ବିଶ୍ୱ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସଂଗଠନ ଅନୁଯାୟୀ, H3N2 ଇନ୍‌ଫ୍ଲୁଏଞ୍ଜା ଭୂତାଣୁ ମାନବର ଶ୍ୱାସକ୍ରିୟା ସଂକ୍ରମଣ କରିଥାଏ । ଏହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ସଂକ୍ରାମକ ଭୂତାଣୁ, ଯାହା ଦ୍ରୁତଗତିରେ ବ୍ୟାପିଥାଏ । ତେଣୁ ଏହାର ଲକ୍ଷଣ ଏବଂ କିପରି ସତର୍କତା ଅବଲମ୍ବନ କରିବେ, ଜାଣନ୍ତୁ

H3N2 ଲକ୍ଷଣ ଏବଂ ପ୍ରଭାବ

H3N2 ଇନ୍‌ଫ୍ଲୁଏଞ୍ଜା ଭୂତାଣୁ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ବିଶ୍ୱ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସଂଗଠନର ଏକ ରିପୋର୍ଟରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ, ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଛିଙ୍କିବା, କାଶିବା ଏବଂ କଥା କହିବା ସମୟରେ ପାଟି କିମ୍ବା ନାକରୁ ବାହାରୁଥିବା ତରଳ ପଦାର୍ଥ ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ଭୂତାଣୁ ବ୍ୟାପିଥାଏ । ଏହି ତରଳ ପଦାର୍ଥ ସହ ସିଧାସଳଖ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିବା କିମ୍ବା ସେମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ଯେକୌଣସି ସ୍ଥାନ କିମ୍ବା ବସ୍ତୁକୁ ଛୁଇଁବା, ମୁହଁ କିମ୍ବା ନାକକୁ ଧୋଇ ନଥିବା କିମ୍ବା ଖାଦ୍ୟ ଦ୍ୱାରା ଏହି ସଂକ୍ରମଣ ବିସ୍ତାର ହୋଇପାରେ ।

ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ଏହି ଭୂତାଣୁ ଦ୍ବାରା ହୋଇଥିବା ସଂକ୍ରମଣରେ ପୀଡିତଙ୍କୁ 2-3 ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଉଚ୍ଚ ଜ୍ୱର ହୋଇଥାଏ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଶରୀରର ଯନ୍ତ୍ରଣା, ମୁଣ୍ଡବିନ୍ଧା, କମ୍ପନ, ନାକ ସମସ୍ୟା, ଛିଙ୍କ, ବାନ୍ତି, ଗଳା ଯନ୍ତ୍ରଣା, ଜ୍ୱଳନ, ମାଂସପେଶୀ ଏବଂ ଶରୀର ଯନ୍ତ୍ରଣା, କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁଇ ସପ୍ତାହ କିମ୍ବା ଅଧିକ ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହିସବୁ ଲକ୍ଷଣ ଲାଗି ରହିଥାଏ ।

କ'ଣ କୁହନ୍ତି ଡାକ୍ତର ?

ଭୋପାଳର ଜେନେରାଲ୍ ଫିଜିସିଆନ୍ ଡକ୍ଟର ରାଜେଶ ଶର୍ମା କହିଛନ୍ତି ଯେ, ସାଧାରଣତଃ ଯେତେବେଳେ ପାଗ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ, ବିଶେଷକରି ହୋଲି ସମୟରେ ଫ୍ଲୁ ଏବଂ ସଂକ୍ରମଣ ରୋଗ ବଢିଥାଏ, ଏହି କାରଣରୁ ଫ୍ଲୁ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ ଏବଂ ଏହା ମଧ୍ୟ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ଧରି ରହିଥାଏ । ତଥାପି, ସଠିକ୍ ସମୟରେ ଚିକିତ୍ସା କରାନଗଲେ ଏବଂ ଗୁରୁତର ଶ୍ବାସକ୍ରିୟା ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ସେଥିପାଇଁ କେତେକ ନିୟମ ମାନିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି ଡାକ୍ତର ରାଜେଶ । ସେଗୁଡିକ ନିମ୍ନରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି...

ଏହା ମଧ୍ୟ ପଢନ୍ତୁ:- World Oral Health Day: ସ୍ବଚ୍ଛ ରହିଲେ ମୁଖଗହ୍ବର ସୁସ୍ଥ ରହିବ ସମଗ୍ର ଶରୀର

  • ଜନଗହଳି ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନରେ ମାସ୍କ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତୁ ।
  • ଯଦି ପରିବାର ସଦସ୍ୟଙ୍କର ସଂକ୍ରମଣର ଲକ୍ଷଣ ରହିଛି, ତେବେ ସେମାନଙ୍କୁ ମାସ୍କ ପିନ୍ଧିବାକୁ କୁହନ୍ତୁ, ସେମାନଙ୍କ ଚାରିପାଖରେ ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନତାର ଯତ୍ନ ନିଅନ୍ତୁ ଏବଂ ଯଥାସମ୍ଭବ ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ଶାରୀରିକ ଦୂରତା ବଜାୟ ରଖନ୍ତୁ ।
  • ଖାଦ୍ୟର ବିଶେଷ ଯତ୍ନ ନିଅନ୍ତୁ । ସଠିକ୍ ସମୟରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିବା ଖାଦ୍ୟ ଖାଆନ୍ତୁ ।
  • ଡାଏଟ୍ ରୁଟିନ୍‌ରେ ଫଳର ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି କରନ୍ତୁ ।
  • ଯଥାସମ୍ଭବ ଥଣ୍ଡା ପାନୀୟରୁ ଦୂରେଇ ରୁହନ୍ତୁ ।
  • ସତେଜ ଫଳ ଜୁସ୍, ଲେମ୍ବୁ ପାଣି, ନଡ଼ିଆ ପାଣି ପିଅନ୍ତୁ । ଯଦି ସଂକ୍ରମଣର ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଦିଏ, ତେବେ ଡାକ୍ତରଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ପରେ କଦଳୀ, ଦହି କିମ୍ବା ବଟରମିଲ୍କ ଇତ୍ୟାଦି ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତୁ ।
  • ବୃଦ୍ଧ, ଶିଶୁ ଏବଂ ଘରେ ଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କର ବିଶେଷ ଯତ୍ନ ନିଅନ୍ତୁ ଯେଉଁମାନେ ପୂର୍ବରୁ ମଧୁମେହ, ହୃଦ୍‌ରୋଗ, ଉଚ୍ଚ ରକ୍ତଚାପ, କ୍ରନିକ ଶ୍ବାସକ୍ରିୟା କିମ୍ବା କିଡନୀ ଜନିତ ସମସ୍ୟାରେ ପୀଡିତ ଏବଂ ଯେଉଁମାନେ ନିକଟରେ ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର କରିଛନ୍ତି ସେମାନଙ୍କର ମଧ୍ୟ ଯତ୍ନ ନିଅନ୍ତୁ ।
  • ଘରର ଚତୁର୍ପାର୍ଶକୁ ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନ ରଖନ୍ତୁ ।
  • କାଶ କିମ୍ବା ଛିଙ୍କିବା ସମୟରେ ନାକ ଏବଂ ପାଟିକୁ ସଠିକ୍ ଭାବରେ ଘୋଡାନ୍ତୁ ।
  • ବାରମ୍ବାର ହାତ ଧୁଅନ୍ତୁ ।
  • ନିୟମିତ ଶାରୀରିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ କରନ୍ତୁ, ନଚେତ୍ ବ୍ୟାୟାମ କରନ୍ତୁ ।
  • ରୋଗ ପ୍ରତିରୋଧକ ଶକ୍ତି ବୃଦ୍ଧିକାରକ ଖାଦ୍ୟ ଖାଆନ୍ତୁ ।

ହାଇଦ୍ରାବାଦ: ଦେଶର ଅନେକ ରାଜ୍ୟରେ H3N2 ଇନ୍‌ଫ୍ଲୁଏଞ୍ଜା ଭୂତାଣୁ ସଂକ୍ରମଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରେ ଲାଗିଛି । ପାଗରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏହାର ପ୍ରମୁଖ କାରଣ ହୋଇପାରେ । ସଂକ୍ରମଣ ଯେତେ ଗମ୍ଭୀର ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ନିୟମ ପାଳନ ଓ କଟକଣାକୁ ଗୁରୁତ୍ବର ସହ ନେଲେ ଏହାକୁ ରୋକାଯାଇ ପାରିବ ବୋଲି ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ପରାମର୍ଶ ଦେଉଛନ୍ତି । ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ, ଭୂତାଣୁକୁ ଭୟ ନକରି ସତର୍କ ରହିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଇଛି ।

ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ବିଷୟ ହେଉଛି, H3N2 ଇନଫ୍ଲୁଏଞ୍ଜା, କୋଭିଡ୍ ଏବଂ ସାଧାରଣ ଭାଇରାଲ୍ ସଂକ୍ରମଣର ଲକ୍ଷଣ ପରି । ଏହାର ଅନେକ ଉପପ୍ରକାର ମଣିଷ ତଥା ପକ୍ଷୀ ଏବଂ ପ୍ରାଣୀ ଯେପରିକି ଏଭିଆନ୍, ଘୁଷୁରି ଆଦି ସଂକ୍ରମିତ ହୋଇଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ବିସ୍ତାର କରୁଥିବା ଜୀବାଣୁ H3N2 ଭାବରେ 'ଇନ୍‌ଫ୍ଲୁଏଞ୍ଜା-ଏ'ର ଉପ-ପ୍ରକାର ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଇଛି । ବିଶ୍ୱ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସଂଗଠନ ଅନୁଯାୟୀ, H3N2 ଇନ୍‌ଫ୍ଲୁଏଞ୍ଜା ଭୂତାଣୁ ମାନବର ଶ୍ୱାସକ୍ରିୟା ସଂକ୍ରମଣ କରିଥାଏ । ଏହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ସଂକ୍ରାମକ ଭୂତାଣୁ, ଯାହା ଦ୍ରୁତଗତିରେ ବ୍ୟାପିଥାଏ । ତେଣୁ ଏହାର ଲକ୍ଷଣ ଏବଂ କିପରି ସତର୍କତା ଅବଲମ୍ବନ କରିବେ, ଜାଣନ୍ତୁ

H3N2 ଲକ୍ଷଣ ଏବଂ ପ୍ରଭାବ

H3N2 ଇନ୍‌ଫ୍ଲୁଏଞ୍ଜା ଭୂତାଣୁ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ବିଶ୍ୱ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସଂଗଠନର ଏକ ରିପୋର୍ଟରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ, ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଛିଙ୍କିବା, କାଶିବା ଏବଂ କଥା କହିବା ସମୟରେ ପାଟି କିମ୍ବା ନାକରୁ ବାହାରୁଥିବା ତରଳ ପଦାର୍ଥ ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ଭୂତାଣୁ ବ୍ୟାପିଥାଏ । ଏହି ତରଳ ପଦାର୍ଥ ସହ ସିଧାସଳଖ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିବା କିମ୍ବା ସେମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ଯେକୌଣସି ସ୍ଥାନ କିମ୍ବା ବସ୍ତୁକୁ ଛୁଇଁବା, ମୁହଁ କିମ୍ବା ନାକକୁ ଧୋଇ ନଥିବା କିମ୍ବା ଖାଦ୍ୟ ଦ୍ୱାରା ଏହି ସଂକ୍ରମଣ ବିସ୍ତାର ହୋଇପାରେ ।

ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ଏହି ଭୂତାଣୁ ଦ୍ବାରା ହୋଇଥିବା ସଂକ୍ରମଣରେ ପୀଡିତଙ୍କୁ 2-3 ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଉଚ୍ଚ ଜ୍ୱର ହୋଇଥାଏ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଶରୀରର ଯନ୍ତ୍ରଣା, ମୁଣ୍ଡବିନ୍ଧା, କମ୍ପନ, ନାକ ସମସ୍ୟା, ଛିଙ୍କ, ବାନ୍ତି, ଗଳା ଯନ୍ତ୍ରଣା, ଜ୍ୱଳନ, ମାଂସପେଶୀ ଏବଂ ଶରୀର ଯନ୍ତ୍ରଣା, କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁଇ ସପ୍ତାହ କିମ୍ବା ଅଧିକ ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହିସବୁ ଲକ୍ଷଣ ଲାଗି ରହିଥାଏ ।

କ'ଣ କୁହନ୍ତି ଡାକ୍ତର ?

ଭୋପାଳର ଜେନେରାଲ୍ ଫିଜିସିଆନ୍ ଡକ୍ଟର ରାଜେଶ ଶର୍ମା କହିଛନ୍ତି ଯେ, ସାଧାରଣତଃ ଯେତେବେଳେ ପାଗ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ, ବିଶେଷକରି ହୋଲି ସମୟରେ ଫ୍ଲୁ ଏବଂ ସଂକ୍ରମଣ ରୋଗ ବଢିଥାଏ, ଏହି କାରଣରୁ ଫ୍ଲୁ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ ଏବଂ ଏହା ମଧ୍ୟ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ଧରି ରହିଥାଏ । ତଥାପି, ସଠିକ୍ ସମୟରେ ଚିକିତ୍ସା କରାନଗଲେ ଏବଂ ଗୁରୁତର ଶ୍ବାସକ୍ରିୟା ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ସେଥିପାଇଁ କେତେକ ନିୟମ ମାନିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି ଡାକ୍ତର ରାଜେଶ । ସେଗୁଡିକ ନିମ୍ନରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି...

ଏହା ମଧ୍ୟ ପଢନ୍ତୁ:- World Oral Health Day: ସ୍ବଚ୍ଛ ରହିଲେ ମୁଖଗହ୍ବର ସୁସ୍ଥ ରହିବ ସମଗ୍ର ଶରୀର

  • ଜନଗହଳି ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନରେ ମାସ୍କ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତୁ ।
  • ଯଦି ପରିବାର ସଦସ୍ୟଙ୍କର ସଂକ୍ରମଣର ଲକ୍ଷଣ ରହିଛି, ତେବେ ସେମାନଙ୍କୁ ମାସ୍କ ପିନ୍ଧିବାକୁ କୁହନ୍ତୁ, ସେମାନଙ୍କ ଚାରିପାଖରେ ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନତାର ଯତ୍ନ ନିଅନ୍ତୁ ଏବଂ ଯଥାସମ୍ଭବ ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ଶାରୀରିକ ଦୂରତା ବଜାୟ ରଖନ୍ତୁ ।
  • ଖାଦ୍ୟର ବିଶେଷ ଯତ୍ନ ନିଅନ୍ତୁ । ସଠିକ୍ ସମୟରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିବା ଖାଦ୍ୟ ଖାଆନ୍ତୁ ।
  • ଡାଏଟ୍ ରୁଟିନ୍‌ରେ ଫଳର ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି କରନ୍ତୁ ।
  • ଯଥାସମ୍ଭବ ଥଣ୍ଡା ପାନୀୟରୁ ଦୂରେଇ ରୁହନ୍ତୁ ।
  • ସତେଜ ଫଳ ଜୁସ୍, ଲେମ୍ବୁ ପାଣି, ନଡ଼ିଆ ପାଣି ପିଅନ୍ତୁ । ଯଦି ସଂକ୍ରମଣର ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଦିଏ, ତେବେ ଡାକ୍ତରଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ପରେ କଦଳୀ, ଦହି କିମ୍ବା ବଟରମିଲ୍କ ଇତ୍ୟାଦି ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତୁ ।
  • ବୃଦ୍ଧ, ଶିଶୁ ଏବଂ ଘରେ ଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କର ବିଶେଷ ଯତ୍ନ ନିଅନ୍ତୁ ଯେଉଁମାନେ ପୂର୍ବରୁ ମଧୁମେହ, ହୃଦ୍‌ରୋଗ, ଉଚ୍ଚ ରକ୍ତଚାପ, କ୍ରନିକ ଶ୍ବାସକ୍ରିୟା କିମ୍ବା କିଡନୀ ଜନିତ ସମସ୍ୟାରେ ପୀଡିତ ଏବଂ ଯେଉଁମାନେ ନିକଟରେ ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର କରିଛନ୍ତି ସେମାନଙ୍କର ମଧ୍ୟ ଯତ୍ନ ନିଅନ୍ତୁ ।
  • ଘରର ଚତୁର୍ପାର୍ଶକୁ ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନ ରଖନ୍ତୁ ।
  • କାଶ କିମ୍ବା ଛିଙ୍କିବା ସମୟରେ ନାକ ଏବଂ ପାଟିକୁ ସଠିକ୍ ଭାବରେ ଘୋଡାନ୍ତୁ ।
  • ବାରମ୍ବାର ହାତ ଧୁଅନ୍ତୁ ।
  • ନିୟମିତ ଶାରୀରିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ କରନ୍ତୁ, ନଚେତ୍ ବ୍ୟାୟାମ କରନ୍ତୁ ।
  • ରୋଗ ପ୍ରତିରୋଧକ ଶକ୍ତି ବୃଦ୍ଧିକାରକ ଖାଦ୍ୟ ଖାଆନ୍ତୁ ।
ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.