ରାୟଗଡା: ଓଡ଼ିଆ ଘରେ ବାର ମାସରେ ତେର ପର୍ବ। କିନ୍ତୁ ରାୟଗଡା ଜିଲ୍ଲା କାଶିପୁରର ଆଦିବାସୀଙ୍କ ଟୋକି ମରା ପର୍ବ ସମସ୍ତ ପର୍ବ ଠାରୁ ନିଆରା । ଆଦିବାସୀମାନେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ପିତା ଏବଂ ଧରଣୀ ବା ମାଟି ମାକୁ ମାତା ଭାବରେ ମାନନ୍ତି ଏବଂ ଭଲ ଫସଲ ସାଙ୍ଗକୁ ଘରେ ସୁଖ ,ଶାନ୍ତି ଓ ଧନସମ୍ପତି ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ମାଙ୍କୁ ଖୁସି କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ବୋଲି ସେମାନଙ୍କର ଧାରଣା ରହିଛି । ତେବେ ମାଙ୍କୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବା ପାଇଁ ଏହି ଟୋକିମରା ପର୍ବ ପାଳନ କରିଥାନ୍ତି ଆଦିବାସୀମାନେ ।
ଆବହମାନ କାଳରୁ ପାରମ୍ପରିକ ରିତିନୀତି ଅନୁସାରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ପୌଷ ମାସର ଶେଷ ରବିବାର ଦିନ ଟୋକିମରା ପର୍ବ ପାଳନ ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରତି 3 ବର୍ଷରେ ଥରେ ଗୋଟିଏ ବିଶୀରେ ଏହି ପର୍ବ ଦିର୍ଘ ୬ ଦିନ ଧରି ପାଳିନ କରିଥାନ୍ତି ଆଦିବାସୀମାନେ । ଏହି ପର୍ବ ମୂଖ୍ୟତଃ ଅଞ୍ଚଳର ଝଡିଆ, ପରଜା, ପେଙ୍ଗୁ ଏବଂ କନ୍ଧ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଲୋକେ ପାଳନ କରିଥାନ୍ତି ।
ଇତିହାସ କୁହେ, ରାଜା ଶାସନ କାଳରୁ ରାୟଗଡା ଜିଲ୍ଲାର କାଶୀପୁର ଅଞ୍ଚଳକୁ 7ଟି ବିଶୀରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା । ପ୍ରତ୍ୟକ ବିଶୀରେ ଥିଲେ ପ୍ରାୟ ୧୫ଟି ଗାଁ । ତେବେ ଏହି 7 ବିଶୀର କେଉଁ ଗ୍ରାମରେ ଟୋକିମରା ପର୍ବ ପାଳନ କରାଯିବ ତାହା ଗ୍ରାମର ଦିସାରି, ଜାନି, ମୁଦୁଲି ଓ ଗାଉଁଟିଆ ମାନେ ଗାଁ ମୁଣ୍ଡରେ ଥିବା ନିଶାଣିମୁଣ୍ଡା ନିକଟରେ ପୂଜା ଅର୍ଚ୍ଚନା କରି ସମୟ ଏବଂ ତିଥି ନିର୍ଘଣ୍ଟ କରନ୍ତି । ପରେ ରାଜାଙ୍କୁ ସୂଚନା ଦେବାପାଇଁ ସମ୍ପୃକ୍ତ ବିଶୀର ମୂଖ୍ୟ ଭେଟିଧରି ଦଶହରାର ମହାଷ୍ଟମୀ ଦିନ ରାଜମହଲକୁ ଯାଇଥାନ୍ତି । ଏହାପରେ ରାଜା ସମ୍ମତି ଆକାରରେ ମୁଦଦିଆ ହାଣ୍ଡି ଉପରେ ନିଜ ହାତରେ ପିନ୍ଧିଥିବା ମୁଦିର ଚିହ୍ନ ବା ଛାପ ଦେଇଥାନ୍ତି । ଏହାପରଠାରୁ ଗ୍ରାମବାସୀ ମାନେ ରାଜାଙ୍କ ଆଦେଶକ୍ରମେ ଟୋକିମରା ପର୍ବ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଆରମ୍ଭ କରିଦେଇଥାନ୍ତି ।
ପୂର୍ବରୁ ଟୋକିମରା ପର୍ବରେ ଧରିଣୀ ପେନୁ ଅର୍ଥାତ ମାଟି ମା ଉଦେଶ୍ୟରେ ଜଣେ ଅବିବାହିତ ଯୁବତୀଙ୍କୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରାଯାଇ ତାକୁ ବଳି ଦିଆଯିବାର ପରମ୍ପରା ରହିଥିଲା । କିନ୍ତୁ ସମୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହ ମଣିଷ ବଳି ପ୍ରଥା ମଧ୍ୟ ବନ୍ଦ କରିଦେଇଛି । ଯୁବତୀ ବଦଳରେ ମେଣ୍ଢାକୁ ବଳି ଦିଆଗଲା । ଗାଁରେ ଥିବା ନିସାଣିମୁଣ୍ଡାରେ ପୂଜା ଅର୍ଚ୍ଚନା କରି ଧରଣୀ ପେନୁ ଉଦେଶ୍ୟରେ ଏକ ମେଣ୍ଢାକୁ ଘର ଘର ବୁଲାଇ ପୂଜା କରାଯାଇଥାଏ । ଉକ୍ତ ଗ୍ରାମର ଯୁବତୀ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଦିସାରି ଦ୍ବାରା ମନୋନୀତ ଯୁବତୀ ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟ ପୂର୍ବରୁ ପୂଜା ପାଇଁ ଝରଣାରୁ ମାଟିହାଣ୍ଡିରେ ପାଣି ସଂଗ୍ରହ କରି ଏକ ପଟୁଆର ସହିତ ଗ୍ରାମର ଅସ୍ଥାଇ ନିଶାଣିମୁଣ୍ଡା ନିକଟକୁ ନେଇଥାଏ । ଏହାପରେ ଶୋଭାଯାତ୍ରା କରି ବଳିପାଇଁ ମେଣ୍ଢାକୁ ନିଆଯାଏ । ସଭିଁଏ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଅସ୍ତ୍ର ଧରି ମେଣ୍ଢାକୁ ଆକ୍ରମଣ କରନ୍ତି । କାରଣ ମେଣ୍ଢା ଦେହରୁ ଝରିପଡୁଥିବା ରକ୍ତ ମାଟିରେ ପଡିବା ଦ୍ବାରା ଧରଣୀ ପେନୁ ଶାନ୍ତ ହୋଇଥାନ୍ତି ବୋଲି ଲୋକଙ୍କ ବିଶ୍ବାସ ରହିଛି । ଏହାପରେ ଶହ ଶହ ଟାଙ୍ଗିଆ ଚୋଟରେ ଖଣ୍ଡବିଖଣ୍ଡିତ ହୋଇଥିବା ମେଣ୍ଢାର ମାଂସ ଖଣ୍ଡ ନେବା ପାଇଁ ବିଶୀର ଗ୍ରାମବାସୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦିତା ଲାଗେ । ଏହି ମାସଂ ଖଣ୍ଡକୁ ନେଇ ନିଜ ଘର କୋଠା ମଝିରେ ଏବଂ ନିଜ ଜମିରେ ପୋତିଲେ ଜମିରେ ଭଲ ଫସଲ ସାଙ୍ଗକୁ ଘରେ ସୁଖ, ଶାନ୍ତି ଓ ଧନସମ୍ପତି ବୃଦ୍ଧିପାଇଥାଏ ବୋଲି ଆଦିବାସୀଙ୍କ ବିଶ୍ବାସ ରହିଛି । ତେବେ ଚଳିତ ବର୍ଷ ଏହି ପର୍ବ ରାୟଗଡା ଜିଲ୍ଲା କାଶୀପୁର ବ୍ଲକର ସୁରୁଗୁଜାଂ , ବିରବଫଲା, ମହାଜାଲ ଏବଂ କାଙ୍ଗୁତୁମାରେ ପାଳିତ ହୋଇଛି।
ରାୟଗଡାରୁ ରଞ୍ଜନ ରଥ, ଇଟିଭି ଭାରତ
