ପାଟନା: ଆଜିଠୁ ଆରମ୍ଭ ହେଉଛି ସୂର୍ଯ୍ୟ ଭଗବାନଙ୍କୁ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ 4 ଦିନ ବ୍ୟାପି ଛଟ୍ ପୂଜା । ଏହି ପର୍ବକୁ 36 ଘଣ୍ଟା ନିର୍ଜଳା ଉପବାସ କରି ପାଳନ କରାଯାଏ । ଏହି ପର୍ବକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ବିହାର,ଝାଡଖଣ୍ଡ ଓ ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶରେ ପାଳନ କରାଯାଏ । ଏହି ପୂଜାକୁ ନେଇ ବିହାର ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଅଲଗା ପ୍ରକାର ଖୁସି ଓ ଉତ୍ସାହ ରହିଥାଏ ।
ପ୍ରତିବର୍ଷ ଛଟ୍ ପୂଜା କାର୍ତ୍ତିକ ମାସର ଶୁକ୍ଲପକ୍ଷ ଷଷ୍ଠୀରେ ପାଳନ କରାଯାଏ । ଯାହା ଆଲୋକର ପର୍ବ ଦୀପାବଳି ପରେ ଆସିଥାଏ । କହିବାକୁ ଗଲେ ଛଟ୍ ଅର୍ଥ ଛଅ, ତେଣୁ ଦୀପାବଳିର 6 ଦିନ ପରେ ଏହି ପୂଜା କରାଯାଏ । ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର ଏହା ବଡ ଗଣପର୍ବ । ଏହାକୁ ଛଟ୍ ପୂଜା, ସୂର୍ଯ୍ୟ ଷଷ୍ଠୀ ପୂଜା ଓ ଡାଲା ଛଟ୍ କୁହାଯାଏ । ଏହି ପୂଜାକୁ ସାଧାରଣତଃ ପୋଖରୀ କୂଳ, ନଦୀ କୂଳ କୃତ୍ରିମ ଜଳାଶୟରେ ମଧ୍ୟ କରାଯାଏ । ବ୍ରତଧାରୀ ମାନେ ଜଳାଶୟ ନିକଟକୁ ଯାଇ ଅର୍ଘ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିଥାନ୍ତି ।
ଏପରି ମାନ୍ୟତା ରହିଛି ଯେ ୧୪ବର୍ଷ ବନବାସରୁ ଫେରିବା ପରେ ଭଗବାନ ରାମ ଓ ସୀତା ଛଟ୍ ପାଇଁ ଉପବାସ ରହିଥିଲେ ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ପୂଜା କରିଥିଲେ । ଏହା ପରଠୁ ହିନ୍ଦୁ ମାନେ ଏହି ଉତ୍ସବକୁ ପାଳନ କରି ଆସୁଛନ୍ତି । ଅନ୍ୟ ଏକ ମାନ୍ୟତା ରହିଛି ଯେ ପାଣ୍ଡବମାନେ ନିଜ ରାଜ୍ୟ ଫେରିପାଇବାରେ ମଧ୍ୟ ଛଟ୍ ପୂଜା କରିଥିଲେ । ଏପରି କୁହାଯାଇଥାଏ ଯେ ଦ୍ରୌପଦୀ ଛଟ୍ ପୂଜା କରିଥିଲେ ।
ଏହି ପର୍ବ 18 ପରଦିନ 19 ନଭେମ୍ବରରେ ଶେଷ ହେବ ଏବଂ ନଭେମ୍ବର 20 ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ପ୍ରଭୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ପ୍ରଥମ ପ୍ରାର୍ଥନା କରାଯିବା ସହ 21 ରେ ଶେଷ ହେବ । 21 ନଭେମ୍ବର ସକାଳେ, ପବିତ୍ର ପର୍ବର ସମାପ୍ତି ପାଇଁ ଉଦୟ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ପ୍ରାର୍ଥନା ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ନୈବେଦ୍ୟ ଦିଆଯିବ । ଏହା ହେଉଛି ବିରଳ ହିନ୍ଦୁ ପର୍ବ ଯେଉଁଥିରେ କୌଣସି ପୁରୋହିତ ଜଡିତ ନୁହଁନ୍ତି ।
ଛଟ ପୂଜା
ଦେବୀ ଛଟ୍ ମା'ଙ୍କୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବା ପାଇଁ ଅନେକ ମିଠା ପ୍ରସାଦ ଯେପରିକି ‘ଠେକୁଆ’ ଏବଂ ‘ପୁଆ’ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନତା ସହିତ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଏ । ବିହାରରେ ଏହାର ପ୍ରସ୍ତୁତି ଦୀପାବଳି ପର୍ବ ସହିତ କରାଯାଏ । ‘ଡାଲା କୁ ‘ଘାଟ’କୁ ନିଆଯାଏ ଯାହାକୁ ଫଳଗୁଡ଼ିକରେ ସଜାଯାଇଥାଏ ଏବଂ‘ ଦେବୀ ଛଟ୍ ମା’ଙ୍କୁ ଅର୍ପଣ କରାଯାଏ । ଏହି ଫଳଗୁଡ଼ିକ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ନୈବେଦ୍ୟ ଆକାରରେ ବଣ୍ଟନ କରାଯାଏ ।
ନଡ଼ିଆ
ନଡ଼ିଆକୁ ମାତା ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଏବଂ ଏକ ଅତି ପବିତ୍ର ଫଳ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ | ଏହା ପଛର କାରଣ ହେଉଛି ଯେ କୌଣସି ଜୀବ ଏହି ଫଳକୁ ଅପରିଷ୍କାର କରିପାରିବ ନାହିଁ । ଏଥି ସହିତ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦେବତାଙ୍କୁ ଛଟ୍ ପୂଜା ନୈବେଦ୍ୟ ସମୟରେ ନଡ଼ିଆକୁ ବିଶ୍ୱାସର ଚିହ୍ନ ଭାବରେ ଅର୍ପଣ କରିବାର ଏକ ପରମ୍ପରା ରହିଆସିଛି ।
ଆଖୁ
ଛଟ୍ ପୂଜାରେ ଆଖୁ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରେ । ଏହି ମହାଭାରତ ସମୟରେ, ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଘରର ପ୍ରାଙ୍ଗଣରେ ଏକ ବାଡ଼ି ଘର ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥାଏ । ଏବଂ ତା’ପରେ ‘ଛଟ୍ ମା’ଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଏ। ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ‘ଛଟ୍ ମା’ ଦ୍ୱାରା ଆଖୁକୁ ଅଧିକ ପସନ୍ଦ କରାଯାଏ। ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ, ଆଖୁ ଅର୍ପଣ କରି ‘ଛଟ୍ ମା’ ତାଙ୍କ ଭକ୍ତମାନଙ୍କୁ ସୁଖ ଓ ସମୃଦ୍ଧି ଆଶୀର୍ବାଦ କରନ୍ତି ।
କଦଳୀ
କଦଳୀ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ପ୍ରିୟ ଫଳ। କଦଳୀ ହେଉଛି ସବୁଠାରୁ ପବିତ୍ର ଫଳ । ସେଥିପାଇଁ ଛଟ୍ ରେ କଦଳୀ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱ ବହନ କରେ ।
ସମୟ
କାର୍ତ୍ତିକ ଶୁକ୍ଲ: ଚତୁର୍ଥୀ ତିଥୀ
ତାରିଖ: 18 ନଭେମ୍ବର, ବୁଧବାର
ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟ: 06:46 ସକାଳ
ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତ: 05:26 ସନ୍ଧ୍ୟା
