ହାଇଦ୍ରାବାଦ: ଭାରତୀୟ ମର୍ଡର୍ଣ୍ଣ ଆର୍ଟ କହିଲେ ମନକୁ ଆସେ ଗୋଟିଏ ମୁହଁ । ସେ ହେଲେ ନନ୍ଦଲାଲ ବୋଷ । ତାଙ୍କ ତୂଳୀ ଓ ରଙ୍ଗରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ଭାରତୀୟ ଚିତ୍ରକଳ୍ପର ବିଶ୍ବ ରୂପାୟନ । ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିକୁ ସେ ଆଧୁନିକତାର ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଦେଖୁଥିଲେ । ନିଜ ପାରିଦର୍ଶିତା ଓ କଳା ସାଧନା ବଳରେ ସେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ବିଶ୍ବାସ କୁ ଜିତିବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲେ । ଏଥିପାଇଁ ତ ତାଙ୍କୁ ଦେଶର ସମ୍ବିଧାନ ଡିଜାଇନ ପାଇଁ ଯୋଗ୍ୟ ମନାଯାଇଥିଲା । ଏଥିସହ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ବାରା କିଛି ଖାସ ଯୋଜନାର କାରୁକାର୍ଯ୍ୟର ଦାୟିତ୍ବ ତାଙ୍କୁ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ବିଡମ୍ବନା ଯେ, ତାଙ୍କର ଯୋଗଦାନ ନା କୌଣସି ଇତିହାସ ପୃଷ୍ଠାରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ନା କୌଣସି ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ସଂଗ୍ରହାଳୟରେ ସଂରକ୍ଷିତ ।
1882 ମସିହା ଡିସେମ୍ବର 3 ତାରିଖରେ ବିହାରର ମୁଙ୍ଗେର ଜିଲ୍ଲାର ଏକ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ପରିବାରରେ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ନନ୍ଦଲାଲ । ବାପା ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ଓ ମା କ୍ଷେତ୍ରମଣି ଦେବୀ । ଜଣେ ସୁଗୃହିଣୀ ସହ କଳାରେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କର ବେଶ ଜ୍ଞାନ ଥିଲା । ପିଲାଟି ବେଳେ ନନ୍ଦଲାଲଙ୍କୁ ଯେତେ କଣ୍ଢେଇ ଦିଆଯାଉଥିଲା ସେ ସବୁ ଭାଙ୍ଗି ଦେଉଥିଲେ । ତାଙ୍କୁ ପୁଣି ଥରେ ସୁନ୍ଦ ରୂପରେ ଗଢିତୋଲୁଥିଲେ ତାଙ୍କ ମା । ମାଙ୍କର ଏହି ଗୁଣଟି ତାଙ୍କୁ ଗଭୀର ମାତ୍ରାରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା । ଯେବେ ନନ୍ଦଲାଲଙ୍କୁ 13 ବର୍ଷ ହୋଇଥିଲା, ତାଙ୍କ ମାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା । ସେବେଠୁ ସେ ନିଜ ମାଙ୍କର ସ୍ମୃତିକୁ ମନେପକାଇ ମାଟି କଣ୍ଢେଇ ଓ ମୃତ୍ତି ତିଆରି କରୁଥିଲେ । ଦୁର୍ଗାପୂଜା ସମୟରେ ସେ ମାଙ୍କ ମୃଣ୍ମୟ ମୃତ୍ତିକୁ ସଜଉଥିଲେ ।
ଏହା ପରେ 1889 ମସିହାରେ ସେ କଲେଜିଏଟ ସ୍କୁଲରେ ଉଚ୍ଚ ଶିକ୍ଷା ସାରିଥିଲେ । ଏଠାରୁ ତାଙ୍କୁ କୋଲକତା ପଠାଯାଇଥିଲା । ସେଠାରେ ସେ ତାଙ୍କ ଜେଜେ ମାଙ୍କ ଘରେ ରହୁଥିଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସେ କୋଲକତାର ସ୍କୁଲ ଅଫ ଆର୍ଟସରେ ପଢିବା ପାଇଁ ପରିବାର ଲୋକଙ୍କୁ ରାଜି କରାଇଥିଲେ । ଏଠାରେ ସେ 5 ବର୍ଷ ଧରି ଚିତ୍ରକଳାର ବିଧିବଦ୍ଧ ଶିକ୍ଷା ନେଲେ । ଖୁବ କମ ବୟସରେ ତାଙ୍କର ବିବାହ ହୋଇ ଯାଇଥିଲା । ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀଙ୍କ ନାମ ଥିଲା ସୁଧିରାଦେବୀ।
ଜଣେ ଯୁବ କଳାକାର ରୂପେ ନନ୍ଦଲାଲଙ୍କୁ ଅଜନ୍ତା ଗୁମ୍ଫାରେ ଅଙ୍କିତ ଚିତ୍ର ସବୁ ବହୁମାତ୍ରାରେ ମନ୍ତ୍ରମୁଗ୍ଧ କରିଥିଲା । ଯାହାକି ତାଙ୍କ ଭିତରେ ଜଣେ ଚିତ୍ରକରକୁ ପରିପକ୍ବ କରିଥିଲା । ତାଙ୍କ ଚିତ୍ରରେ ଏଭଳି ଯାଦୁ ଥିଲା ଯାତ୍ର କଳା ପ୍ରେମୀଙ୍କୁ ଅତି ସହଜରେ ଆକୃଷ୍ଟ କରୁଥିଲା । ଏଥିପାଇଁ ତାଙ୍କ କଳା ଏସିଆ ସମେତ ସମଗ୍ର ପଶ୍ଚିମରେ ସୁନାମ ଅର୍ଜନ କରିଥିଲା ।
ତେବେ ଗୋଟିଏ ପଟେ ସରକାର ଭାରତ ଇତିହାସ ସହ ଜଡିତ ଲୋକଙ୍କୁ ସମ୍ମାନିତ କରୁଥିବା ବେଳେ ଅନ୍ୟପଟେ ନନ୍ଦଲାଲ ବୋଷ, ଯାହାଙ୍କ ଶବ୍ଦ ନୁହେଁ ବରଂ ତୂଳୀର ଯୋଗଦାନ ଭାରତ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅତୁଳନୀୟ । ସେ ଆଜି କେଉଁଠି ହଜିଯାଇଛନ୍ତି । ଏହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁଃଖଦ ବୋଲି ସୋମପ୍ରକାଶ ପାଲ (ନନ୍ଦଲାଲଙ୍କ ପରିତ୍ୟକ୍ତ ପୈତୃକ ଘରେ ରୁହନ୍ତି ) କହିଛନ୍ତି ।
କିନ୍ତୁ ତତକାଳୀନ ଡିଏସପି ଡିଏନ ଗୁପ୍ତାଙ୍କ ପ୍ରୟାସରେ ବୋଷଙ୍କ ଏକ ପ୍ରତିମୃତ୍ତି ତାଙ୍କ ଘର ପାଖ ଚୌକରେ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି । ଯେପରି ଆଜିର ପୀଢି ତାଙ୍କର ଯୋଗଦାନକୁ ଜାଣିପାରିବେ , ମନେରଖିବେ ।
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଠାରୁ ଜବାହାରଲାଲ ନେହେରୁ , ଇନ୍ଧିରା ଗାନ୍ଧୀ ସମସ୍ତେ ଥିଲେ ନନ୍ଦଲାଲଙ୍କ କଳାର ଫ୍ୟାନ । ଶାନ୍ତିନିକେତନରେ ସିକ୍ଷା ନେଉଥିବା ସମୟରେ ଗାନ୍ଧୀ ଓ ନେହୁର ବାରମ୍ବାର ପରିଭ୍ରମଣରେ ଆସି ତାଙ୍କ ପ୍ରଂଶସା କରୁଥୁଲେ । ଏଥିପାଇଁ 147 ଦେଶ ସ୍ବାଧିନ ପରେ ଭାରତର ମୁଖଦର୍ପଣକୁ ଚିତ୍ରିତ କରିବାକୁ ନନ୍ଦଲାଲଙ୍କୁ ଆମନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲେ । ପ୍ରକାଶ ଯେ, ଭାରତ ସରକାର1954ରେ ନନ୍ଦଲାଲଙ୍କୁ ପଦ୍ମ ବିଭୂଷଣରେ ସମ୍ମାନିତ କରିଥିଲେ ।
ସାଧାରଣତଃ ଲୋକେ ସମ୍ବିଧାନ ଲେଖକ ବାବା ସାହେବ ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କୁ ଜାଣନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନର ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ କାଁ ଭାଁ ବହୁତ କମ ଲୋକ ବୁଝନ୍ତି । ଭାରତୀୟ କଳା ପ୍ରତି ନନ୍ଦଲାଲଙ୍କ ଯୋଗଦାନ ଅମୁଲ୍ୟ ।
