ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆମଦାନୀ ବିକଳ୍ପ ଏବଂ ଚୀନ୍ ସହ ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦ୍ବିତା

ଭାରତ ଓ ଚୀନ୍ ମଧ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ତିକ୍ତ ସମ୍ପର୍କ, ଆମଦାନୀର ବିକଳ୍ପ ନେଇ ପ୍ରଶ୍ନ ଛିଡ଼ା କରିଛି । ତୁଳନାତ୍ମକ ଲାଭ ଦୃଷ୍ଟିରୁ କାହାଠାରୁ କେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟ ବା ସେବା କିଣାଯିବ ବା କିଣାଯିବନି, ତାହା ଆର୍ଥିକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ପରିସରଭୁକ୍ତ। ବ୍ୟବସାୟର ମୂଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କିନ୍ତୁ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଲାଭ କରିବା ।

ଭାରତ ଓ ଚୀନ୍ ମଧ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ତିକ୍ତ ସମ୍ପର୍କ, ଆମଦାନୀର ବିକଳ୍ପ ନେଇ ପ୍ରଶ୍ନ ଛିଡ଼ା କରିଛି । ତୁଳନାତ୍ମକ ଲାଭ ଦୃଷ୍ଟିରୁ କାହାଠାରୁ କେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟ ବା ସେବା କିଣାଯିବ ବା କିଣାଯିବନି, ତାହା ଆର୍ଥିକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ପରିସରଭୁକ୍ତ। ବ୍ୟବସାୟର ମୂଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କିନ୍ତୁ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଲାଭ କରିବା । ଲାଭ ପରେ ହିଁ ଅନ୍ୟ ଦିଗକୁ ବିଚାର କରାଯାଏ । ତେଣୁ ଏଭଳି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆମ ମୁଣ୍ଡକୁ ଗୋଟିଏ କଥା ଆସୁଛି । ଯଦି, ଆମେ ଚୀନ୍ ଠାରୁ ଆମଦାନୀ ବନ୍ଦ କରିଦେବା, ତେବେ ସେସବୁ ସାମଗ୍ରୀ ଆମେ କେମିତି ପାଇବା ? କଣ ରହିବ ତୁଳନାତ୍ମକ ଲାଭ ଓ କ୍ଷତି ? କାରଣ ବିଶ୍ବରେ ଚୀନ୍ ହିଁ ସବୁଠାରୁ ଶସ୍ତାରେ ଅଧିକ ସାମଗ୍ରୀ ଉତ୍ପାଦନ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ଏଭଳି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତ ଯଦି ଚୀନ୍ ସାମଗ୍ରୀରୁ ମୁହଁ ଫେରାଏ, ତେବେ ଭାରତକୁ ମୂଲ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସର୍ବନିମ୍ନ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଏଠି ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି, ଭାରତ କେମିତି ସର୍ବନିମ୍ନ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ହେବ ? ଉତ୍ପାଦନ ମୂଲ୍ୟ ସାଧାରଣତଃ ବିଭିନ୍ନ ଦିଗ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ଯେପରିକି ଗୋଟିଏ ସାମଗ୍ରୀ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଶ୍ରମ ମୂଲ୍ୟ, ଆର୍ଥିକ ମାନଦଣ୍ଡ, ପରିବହନ ଖର୍ଚ୍ଚ, ମୂଳଧନ ଖର୍ଚ୍ଚ, ସାଂଗଠନିକ ଦକ୍ଷତା ଏବଂ ସହାୟକ ନୀତିଗତ ନିଷ୍ପତ୍ତି । ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟର କଥା, ଏସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତ ବହୁତ ତଳେ ରହିଛି । କିନ୍ତୁ ଭିତ୍ତିଭୂମି ଓ ଗଠନମୂଳକ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେବା ପରିବର୍ତ୍ତେ, ଶ୍ରମ ଆଇନ ଓ ଜମି ମୂଲ୍ୟକୁ ଆଳ କରିବା ଭାରତରେ ଏକ ଫେସନ୍ ପାଲଟିଛି ।

ଆମଦାନୀ ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା:-

ବର୍ତ୍ତମାନର ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ରପ୍ତାନୀ ହେଉଥିବା ସାମଗ୍ରୀର ମୂଲ୍ୟଯୁକ୍ତଏବଂ ନୂଆ ଉଦ୍ଭାବନ ଦ୍ବାରା, ମୂଲ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ହିଁ ଗୋଟିଏ ଦେଶର ଦକ୍ଷତାର ପରିଚାୟକ ହେବ । କିନ୍ତୁ ଭାରତ, ଅଧିକ ମୂଲ୍ୟବାନ ସାମଗ୍ରୀଆମଦାନୀ କରୁଥିବା ବେଳେ କଞ୍ଚାମାଲ୍ କିମ୍ବା ଅର୍ଦ୍ଧ ନିର୍ମିତ ସାମଗ୍ରୀ ରପ୍ତାନୀ କରୁଛି, ଯାହାକି ବର୍ତ୍ତମାନ ଏକ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ । ମୂଲ୍ୟବାନ ଜିନିଷକୁ କମ ମୂଲ୍ୟରେ ଭାରତ ରପ୍ତାନୀ କରିପାରୁନି, କାରଣ ଅନେକ ସାମଗ୍ରୀର ଉତ୍ପାଦନ ମୂଲ୍ୟ ଅଧିକ ରହୁଛି । ଅପରପକ୍ଷେ, ସେବା ରପ୍ତାନୀ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତ ଆଗୁଆ ରହିଛି । କିନ୍ତୁ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦିତା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତକୁ ସେବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ବିଶେଷକରି ଚୀନ୍ ସହ ବ୍ୟାବସାୟିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହାକୁ ହିଁ ସର୍ବାଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଗତ 5 ବର୍ଷରେ ଚୀନରୁ ପାଖାପାଖି 336 ବିଲିଅନ୍ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାର ମୂଲ୍ୟର ସାମଗ୍ରୀ ଆମଦାନୀ କରିଛି ଭାରତ । ଯାହାକି ବର୍ଷକୁ ହାରାହାରି 60ରୁ 74 ବିଲିଅନ୍ ଡଲାର । ଦେଶର ମୋଟ ବାର୍ଷିକ ଆମଦାନୀର ଏହା ହେଉଛି 12ରୁ 14 ପ୍ରତିଶତ ।

ଅପରପକ୍ଷେ, ଭାରତରୁ ଚୀନର ଆମଦାନୀ ରହିଛି ମାତ୍ର 1 ପ୍ରତିଶତ । 2019ରେ ଭାରତ, ଚୀନରୁ 19.9 ବିଲିଅନ୍ ଡଲାରର ବୈଦ୍ୟୁତିକ ସାମଗ୍ରୀ,13.87 ବିଲିଅନ୍ ଡଲାରର ଯନ୍ତ୍ରାଂଶ, ଔଷଧ କ୍ଷେତ୍ର ପାଇଁ 8.23 ବିଲିଅନ୍ ଡଲାରର ଜୈବିକ ରାସାୟନିକ, 2.82 ବିଲିଅନ୍ ଡଲାରର ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ସାମଗ୍ରୀ, 2.08 ବିଲିଅନ୍ ଡଲାରର ସାର, 1.69 ବିଲିଅନ୍ ଡଲାରର ଲୁହା ଏବଂ ଇସ୍ପାତ ସାମଗ୍ରୀ, 1.46 ବିଲିଅନ୍ ଡଲାରର ଅପ୍ଟିକାଲ୍ ସାମଗ୍ରୀ, 1.28 ଡଲାରର ଯାନବାହନ ସାମଗ୍ରୀ ଆମଦାନୀ କରିଛି । ଅପରପକ୍ଷେ, ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତ, ଚୀନକୁ 17.18 ବିଲିଅନ୍ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାରର ସାମଗ୍ରୀ ରପ୍ତାନୀ କରିଛି । ଯାହାକି ମୋଟ୍ ରପ୍ତାନୀର ମାତ୍ର 5 ପ୍ରତିଶତ । ଏସବୁ ମଧ୍ୟରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ରହିଛି 3.11 ବିଲିଅନ୍ ଡଲାରର ଜୈବିକ ରାସାୟନିକ, 2.14 ବିଲିଅନ୍ ଡଲାରର ଖଣିଜ ସାମଗ୍ରୀ, 1.37 ବିଲିଅନ୍ ଡଲାରର ମତ୍ସ ଉତ୍ପାଦ ଏବଂ 1.04 ବିଲିଅନ୍ ଡଲାରର କପଡ଼ା । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଲୁଣ, କଫି, ଚାହା,ରଙ୍ଗ ଏବଂ ପଶୁଜାତ ସାମଗ୍ରୀ ଆଦି ରହିଛି । ତେଣୁ ଏସବୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖିବାକୁ ଗଲେ, ଭାରତ ଆମଦାନୀ କରୁଥିବା ଜିନିଷ ଗୁଡ଼ିକ ଅଧିକ ମୂଲ୍ୟବାନ୍ କିମ୍ବା ସେଗୁଡ଼ିକର ସହଜସାଧ୍ୟ ବିକଳ୍ପ ପ୍ରାୟ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଭାରତ ରପ୍ତାନୀ କରୁଥିବା ସାମଗ୍ରୀ କିମ୍ବା ଅର୍ଦ୍ଧନିର୍ମିତ ସାମଗ୍ରୀ ଗୁଡ଼ିକର ବିକଳ୍ପ ଉତ୍ସ ରହିଛି । ତେଣୁ ଭାରତ ପାଇଁ ସମସ୍ୟା ହେଉଛି, ଏହା ରପ୍ତାନୀ କରୁଥିବା ସାମଗ୍ରୀ ଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରତିନ୍ଦ୍ବନ୍ଦିତାମୂଳକ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟଯୁକ୍ତ ନୁହେଁ ।

ସାମଗ୍ରୀର ଦାମ୍ ଉଚ୍ଚା ଥିବା ବେଳେ ରପ୍ତାନୀ ହେଉଥିବା ଜିନିଷ ଗୁଡ଼ିକ ମୂଲ୍ୟଯୁକ୍ତ ହୋଇପାରୁନି । ରପ୍ତାନୀ ଅପେକ୍ଷା ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଖାଉଟି ବଜାର ହିଁ ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥନୀତିର ଶୈଳୀ । ଯଦିଓ, ଦେଶକୁ ଅଧିକ ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜି ଆସିଛି, ତଥାପି ପରିସ୍ଥିତିରେ ସୁଧାର ଆସୁନି । ଫଳରେ ଫ୍ଲିପକାର୍ଟକୁ ୱାଲମାର୍ଟ କିଣୁଛି କିମ୍ବା ରିଲାଏନ୍ସ ଜିଓରେ ଆମାଜନ୍ ବା ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜି ନିବେଶ ହେଉଛି । ଅସୁବିଧା ଏଇଠି ଯେ, ଅଧିକାଂଶ ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜି ନିବେଶ, କେବଳ ଭାରତର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଖାଉଟି ବଜାରକୁ ନଜରରେ ରଖି ହେଉଛି । ବିଶ୍ବ ସ୍ତରରେ ରପ୍ତାନୀକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ କଲା ଭଳି ସେମିତି କିଛି ହେଉନି । 2ୟରେ ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜିର ବଡ଼ ଅଂଶ, ମେକ୍ ଇନ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଅଧୀନରେ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରକୁ ଯାଉଛି, ଯାହାକି କମ୍ ମୂଲ୍ୟଯୁକ୍ତ ଏବଂ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ବଜାରକୁ ନଜରରେ ରଖି । ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ମୂଲ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ, ଏକତ୍ରୀକରଣ ୟୁନିଟରେ ହେଉଛି ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜି ନିବେଶ । ଏପରିକି ମୋବାଇଲ୍ ନିର୍ମାଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତରେ ମାତ୍ର 15 ପ୍ରତିଶତ ମୂଲ୍ୟଯୁକ୍ତ ହେଉଛି ।

ସମସ୍ୟା

ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତରେ ରହିଛି ପ୍ରତିନ୍ଦ୍ବନ୍ଦିତାର ଅଭାବ । ଅଧିକାଂଶ ସାମଗ୍ରୀ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଉତ୍ପାଦନକ୍ଷମ ହୋଇପାରୁ ନଥିବାରୁ ଆର୍ଥିକ ମାନଦଣ୍ଡ ହାସଲ କରିହେଉନି । ସମସ୍ୟା ଶ୍ରମରେ ନାହିଁ ବରଂ ରହିଛି ଅଧିକ ପୁଞ୍ଜି ନିବେଶ, ଯନ୍ତ୍ରାଂଶ ଏବଂ କୌଶଳରେ । ମଜୁରୀ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଦେଖିବାକୁ ଗଲେ, ଭାରତର ସର୍ବନିମ୍ନ ମଜୁରୀ, ଚୀନର ଅଧା କିମ୍ବା ଦୁଇ ତୃତୀୟାଂଶ ମଧ୍ୟରେ ରହୁଛି । ପୁଣି କାରଖାନାର ଆକାର ଛୋଟ ଥିବା ବେଳେ କୁଶଳୀ ଶ୍ରମିକଙ୍କ ଅଭାବ ରହିଛି । ଏହା ସହ ପରିବହନ ଖର୍ଚ୍ଚ ଏବଂ କର ମଧ୍ୟ ଅଧିକ । ସ୍ବତନ୍ତ୍ର କୁଶଳୀ ଶ୍ରମିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଶ୍ବରେ ଭାରତର ରାଙ୍କ 79ରେ ଥିବା ବେଳେ ଚୀନ୍ ଅଛି 44 ନମ୍ବରରେ। ସେହିଭଳି ମାନବ ସମ୍ବଳ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତର ରାଙ୍କ୍ 103 ଏବଂ ଚୀନ୍ 34ରେ । ଏପରିକି ଭାରତ ଠାରୁ ଉପରେ ଅଛନ୍ତି କାମ୍ବୋଡିଆ(92),ଥାଇଲାଣ୍ଡ(40) ଏବଂ ଭିଏତନାମ୍(64) । ଭାରତରେ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ପରିବହନ ଖର୍ଚ୍ଚ 14 ପ୍ରତିଶତ ଥିବା ବେଳେ ଯୁରୋପ ଏବଂ ଆମେରିକାରେ ତାହା 8ରୁ 9ପ୍ରତିଶତ ରହିଛି । ଭାରତରେ ଯୋଗାଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସୁଦୃଢ଼ ନଥିବାରୁ ପରୋକ୍ଷରେ ଉତ୍ପାଦିତ ସାମଗ୍ରୀର ଦାମ୍ ଅଧିକ ରହୁଛି, ଯାହାକି ପାଖାପାଖି 40 ପ୍ରତିଶତ । ଯେତେବେଳେ କି ଅଧିକାଂଶ ବିକଶିତ ଦେଶରେ ଏହା 10 ପ୍ରତିଶତ । ଏହା ଛଡ଼ା ଚୋରି, ଦୁର୍ନୀତି, ବହନ ଖର୍ଚ୍ଚ ଏବଂ ନଷ୍ଟ ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ଏସବୁ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଦେଖିଲେ ବିଶ୍ୱ ପ୍ରତିନ୍ଦ୍ବନ୍ଦିତା ମୂଳକ ବଜାରରେ ଚୀନ୍ ହିଁ ଭାରତ ଠାରୁ ଯଥେଷ୍ଟ ଆଗରେ । ସର୍ଭେ ହୋଇଥିବା ବିଶ୍ବର 137 ଦେଶ ମଧ୍ୟରୁ ଚୀନର ରାଙ୍କ୍ 46ଥିବା ବେଳେ ଭାରତର ରହିଛି 66 । ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ତାଲିମ୍ କ୍ଷେତ୍ରରେ (ଚୀନ୍-47, ଭାରତ-75), ଶ୍ରମ ବଜାର ଦକ୍ଷତା କ୍ଷେତ୍ରରେ (ଚୀନ୍-38, ଭାରତ-75),ବୈଷୟିକ ପ୍ରସ୍ତୁତି କ୍ଷେତ୍ରରେ (ଚୀନ୍-73, ଭାରତ-107), ନୂଆ ବ୍ୟବସାୟଉଦ୍ଭାବନ କ୍ଷେତ୍ରରେ (ଚୀନ୍-28, ଭାରତ-29), ଦରମା ଏବଂ ଉତ୍ପାଦନକ୍ଷମ ଦୃଷ୍ଟିରୁ (ଚୀନ୍-28, ଭାରତ-33), ମହିଳା ଶ୍ରମିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ (ଚୀନ୍-59, ଭାରତ-129) ଏବଂ ବୃହତ୍ ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିବେଶ ଦୃଷ୍ଟିରୁ (ଚୀନ୍-17, ଭାରତ-80)ରାଙ୍କରେ ଅଛନ୍ତି । ଆହୁରି ଅନେକ ମାପଦଣ୍ଡ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ଭାରତ, ଚୀନ୍ ସହ ପ୍ରତିନ୍ଦ୍ବନ୍ଦିତା କରିବାକୁ ଅସମର୍ଥ । ତେଣୁ ଏଥିରେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେବାର କିଛି ନାହିଁ, କାରଣ, ମେକ୍ ଇନ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଆମଦାନୀରୁ ହିଁ ବ୍ୟବସାୟକୁ ଅଧିକ ଲାଭ ମିଳୁଛି ।

ସମାଧାନ: ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ନିବେଶ

ଦକ୍ଷିଣ କୋରିଆ ଏବଂ ଜାପାନ୍ ଭଳି ଦେଶରେ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳ କମ୍ ।ଚୀନରେ ମଧ୍ୟ ସେହିଭଳି ଅବସ୍ଥା, ତଥାପି ତାହା ଭାରତ ଠାରୁ ଯଥେଷ୍ଟ ଆଗରେ। କାରଣ ଶିକ୍ଷା, ବୌଦ୍ଧିକ ବିକାଶ ଏବଂ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ବୈଷୟିକ ଜ୍ଞାନକୌଶଳକ୍ଷେତ୍ରରେ ସେମାନେ ଅଧିକ ନିବେଶ କରୁଛନ୍ତି । ଏଥି ପାଇଁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟଶୈଳୀର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଚୁକ୍ତି ଓ ଆଇନରେ ସ୍ବଚ୍ଛତା ଏବଂ ଶ୍ରମରେ ଏକାଗ୍ରତା ହିଁ ସଠିକ ସମୟରେ ଉତ୍ପାଦନରୁ ଲାଭକ୍ଷମ କରିପାରିବ । କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟ ଦେଶ ତୁଳନାରେ ଭାରତର ସରକାରୀ ଏବଂ ବେସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ର ଏହାର ବିପରୀତ । ଏସବୁ ନିବେଶ, ଆର୍ଥିକ ମାନଦଣ୍ଡକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବା ସହ ଉତ୍ପାଦନର ମୂଲ୍ୟ ବଢ଼ାଇବ ଏବଂ ଯୋଗାଣ ଶୃଙ୍ଖଳ ରକ୍ଷା କରିବ । କହିବାକୁ ଗଲେ, ଏସବୁ ନିବେଶ ଏକକାଳୀନ ନୁହେଁ ବରଂ ନିରନ୍ତର ପ୍ରକ୍ରିୟା । କିନ୍ତୁ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟ, ଭାରତରେ ଚାଲିଛି ଭୋଟ୍ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ରାଜନୀତି ଏବଂ ନିର୍ବାଚନରେ ଖର୍ଚ୍ଚ ହେଉଛି କରଦାତାଙ୍କ ଟଙ୍କା । ଫଳରେ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ନିବେଶ ପାଇଁ ଅଭାବ ରହୁଛି । ଯଦି ଏସବୁରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ନଆସେ, ତେବେ ଚୀନରୁ ଆମଦାନୀ ଦେଉଥିବା ସାମଗ୍ରୀର ବିକଳ୍ପ ଆଶା କରିପାରିବ ନାହିଁ ଭାରତ ।

ଡକ୍ଟର ଏସ. ଅନନ୍ତ