ସେ ଜାତିର ପିତା । ସେ ବାପୁ । ସେ ଅହିଂସା ଓ ସତ୍ୟର ପୂଜାରୀ । ସେ ସଭିଁଙ୍କ ଦିଗଦର୍ଶକ । ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତ ଗଠନ ପଛର ପ୍ରମୁଖ କର୍ଣ୍ଣଧାର, ବଳିଷ୍ଠ ଚେହେରା । ଦେଶକୁ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାବେ ଗଢିତୋଳିବାରେ ତାଙ୍କର ଅବଦାନ ସର୍ବାଧିକ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ତଥା ଅବର୍ଣ୍ଣନୀୟ ।
ସେ ହେଲେ ଗାନ୍ଧୀ । ଜାତିର ଜନକ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ । ସେ ଦେଇଥିଲେ ଏକତାର ସନ୍ଦେଶ । ସମାଜର ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ସଦଭାବନାର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା । ମାନବ ସମାଜ ପାଇଁ ତାଙ୍କର ମହାନ ମନ୍ତ୍ର ଥିଲା ଜାତି, ଧର୍ମ ଓ ବର୍ଣ୍ଣ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତେ ସମାନ । ବସୁଧୈବ କୁଟୁମ୍ବକମର ଅବାହକ । ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଜଗତ ଏକ । ତେବେ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ସଦଭାବନା ପାଇଁ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଅବଦାନ ଅତୁଳନୀୟ....
ଦେଶରେ ପ୍ରତିଟି ବୈଠକ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ ତାଙ୍କର ଭକ୍ତିପୂତ ପ୍ରାର୍ଥନାରୁ । ସବୁ ଧର୍ମକୁ ସମ୍ମାନ ଦେଉଥିବା ମହାନ ପୁରୁଷ ସେ । ବିଭିନ୍ନ ଧାର୍ମିକ ଗ୍ରନ୍ଥ ପଢିବାରେ ରହିଥିଲା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଅହେତୁକ ରୁଚି । ପିଲା ବେଳେ ନିଜ ବାପାଙ୍କ ସେବା କରୁଥିଲେ, ସେବେଠୁ ବାପାଙ୍କ ବିଭିନ୍ନ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀ ସାଙ୍ଗଙ୍କ କାହାଣୀ ଶୁଣୁଥିଲେ । ଇସଲାମ, ଜୋରୋଷ୍ଟ୍ରୀଆନ ଆଦି ବହୁ ଧର୍ମ ସମ୍ପର୍କରେ ସେ ନାନା କଥା ଶୁଣିଥିଲେ । ଖ୍ରୀଷ୍ଟ୍ରିଆନ ଧର୍ମରେ ମଦ୍ୟପାନ ଓ ଗୋମାଂସ ସେବନ ଏକ ଅଭିନ୍ନ ଅଙ୍ଗ ବୋଲି ସେ ବୁଝିଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ଯେତେବଳେ ଗାନ୍ଧୀ ଇଂଲଣ୍ଡ ଯାଇଥିଲେ, ସେଠାରେ ସେ ଦେଖିଥିଲେ ଏପରି ଜଣେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟ୍ରିଆନ ମଣିଷ, ଯିଏ ମଦକୁ ହାତ ଲଗାଉନଥିଲା ଆଉ ପୂରା ଶାକାହାରୀ ଥିଲା । ଯାହାକି ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ବାଇବେଲ ପଢିବା ପାଇଁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା । ଆଉ ଏଇ ବାଇବେଲର କେଇଟା ଶବ୍ଦ ତାଙ୍କୁ ମନ୍ତ୍ରମୁଗ୍ଧ କରିବା ସହ ଆଗକୁ ବଢିବା ଲାଗି ଉତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା ।
‘ଯଦି ଆପଣଙ୍କ ଡାହାଣ ଗାଲରେ କେହି ଚାପୁଡା ମାରେ, ତେବେ ତାକୁ ଆପଣ ନିଜ ବାମ ଗାଲ ଦେଖାଇ ଦିଅନ୍ତୁ ।’
ବାଇବେଲ ପଢିବା ପୂର୍ବରୁ ମଧ୍ୟ ବହୁ ଗ୍ରନ୍ଥର ଅଧ୍ୟୟନ କରି ସେ ବୁଝିପାରିଥିଲେ ଯେ, ଜଣେ ମଣିଷର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବ ତାଙ୍କ ମହତପଣିଆରୁ ଗଣାଯାଏ ନା କି କିଛି ମନ୍ଦ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରୁ । ଛୋଟବେଳୁ ତାଙ୍କର ଦୃଢ ବିଶ୍ବାସ ଥିଲା ସବୁ ଧର୍ମ ସମାନ ସମ୍ମାନର ପାତ୍ର । ଏପରି ଭାବେ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ସଦଭାବର ମଞ୍ଜି ଧୀରେ ଧୀରେ ତାଙ୍କ ମନରେ ଉଜ୍ଜିବୀତ ହୋଇଥିଲା । ବାସ୍ତବରେ ସେ ମନୁସ୍ମୃତି ପଢିବା ପରେ ନାସ୍ତିକ ହେବାକୁ ଲାଗିଲେ । ତେବେ ଏହି ସବୁ ଧାର୍ମିକ ଗ୍ରନ୍ଥରୁ ସେ ଯେଉଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରିଥିଲେ ତାହା ହେଲା, ଏ ଦୁନିଆ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଉପରେ ଜୀବିତ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ସତ୍ୟ ଭାବେ ନିର୍ବାହ କରାଯାଇଥାଏ । ଏପରି ଭାବେ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥାରୁ ସତ୍ୟ ଉପରେ ମହତ୍ବ ଦେଉଥିଲେ । ଯାହାକି ତାଙ୍କୁ ଜଣେ ସଚ୍ଚୋଟ ମଣିଷ ଭାବେ ବଞ୍ଚିବାକୁ ସହଯୋଗ କରିଥିଲା ।
ଭାରତ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ହେବା ସମୟରେ ଗାନ୍ଧୀ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଦଙ୍ଗାକୁ ରୋକିବା ଲାଗି ଅନଶନ କରିଥିଲେ । ସାର୍ବଜନୀନନ ରୂପରେ ସହିଷ୍ଣୁତା, ଅହିଂସା ଓ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ସୌହାର୍ଦ୍ଦ୍ୟ ଅବମାନନା କରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କ ଉପରେ ସେ ବିରକ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରିବା ସହ ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ ଯେ, ଏସବୁ ଏମାନେ ଅଗ୍ରାହ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି । ଏହି ସମୟରେ କେବଳ ଗୋଟିଏ ପଥ ଥିଲା, ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ବିଚାର ଓ ହିଂସାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ନିବୃତ୍ତ ରହିବା ।
ବେଙ୍ଗାଲୁରୁ ଫେରିଆସିବା ପରେ 1948 ଜାନୁଆରୀରେ ସେ ଦିଲ୍ଲୀରେ ଅନଶନ କରିଥିଲେ । ଏହି ଉପବାସ ସେ ଭାରତର ସଂଖ୍ୟା ଲଘୁ ମୁସଲମାନ ଓ ପାକିସ୍ତାନର ହିନ୍ଦୁ ତଥା ଶିଖଙ୍କ ପାଇଁ କରିଥିଲେ । ଏହି ସମୟରେ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଭାରତ ପକ୍ଷରୁ 55 କୋଟିର ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ଦିଆଯାଉ ବୋଲି କାଳେ ଗାନ୍ଧୀ କହିଥିଲେ ବୋଲି ବି କୁହାଯାଇଥିଲା । ଯେଉଁଥିପାଇଁ ଭାରତ ବିଭାଜନ ଓ ସେହି ସମୟରେ ହୋଇଥିବା ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ହିଂସାରେ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ହିନ୍ଦୁଙ୍କ ହତ୍ୟା ପାଇଁ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ଦାୟୀ କରି ସ୍ବର ଉତ୍ତୋଳନ ହୋଇଥିଲା । ଆଉ ଏହାକୁ ଉଠାଇଥିଲେ କିଛି ହିନ୍ଦୁ କଠୋରପନ୍ଥୀ । ଏପରି କରି ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ବଦନାମ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଇଥିଲା ।
କିଛି ଲୋକ କହୁଥିଲେ ଯେ, ଗାନ୍ଧୀ ମୁସଲମାନଙ୍କୁ କଠୋର ଶବ୍ଦରେ କହିପାରିବେ ନାହିଁ କାରଣ ସେ ଜଣେ ହିନ୍ଦୁ । କିନ୍ତୁ ବାସ୍ତବରେ ଏହା ସତ ନଥିଲା । ସେ ତାଙ୍କ ଉପବାସ ସମୟରେ ରାଷ୍ଟ୍ରବାଦୀ ମୁସଲମାନଙ୍କୁ ଆଶ୍ବସ୍ତ କରିଥିଲେ ଯେ, ପାକିସ୍ତାନରେ ଥିବା ଅଳ୍ପସଂଖ୍ୟକ ଅଣ ମୁସଲମାନ ଓ ଅନୈତିକ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କୁ ନିନ୍ଦା କରୁଛନ୍ତି । ତେବେ ସେହିସମୟରେ ତାଙ୍କ ହତ୍ୟା ଅଧିକ ନାଟକୀୟ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥିଲା । ଏଥିସହ ସମସ୍ତ ହିଂସାର ଅନ୍ତ ହୋଇଥିଲା ।
ଏଭଳି ପ୍ରତିୟମାନ ହୁଏ ଯେମିତି ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାର ମଞ୍ଜି ଆମ ମଧ୍ୟରେ ହିଁ ରହିଯାଇଛି । ବୋଧହୁଏ ଉଭୟ ଭଲ ଓ ଖରାପର । ଆମେ ବଢିଥିବା ପରିବେଶ ହିଁ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ କରିବ ଆମ ଭାବନା । ବାବରୀ ମସଜିଦ ଧ୍ବଂସ ହେବା ପରେ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ରାଜନୀତି ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
ତେବେ ବର୍ତ୍ତମାନ ମଧ୍ୟ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ସେହି ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ସଦଭାବନାର ଆହ୍ବାନ ଯୋଗୁଁ ହିନ୍ଦୁ, ମୁସଲମାନ, ଖ୍ରୀଷ୍ଟିୟାନ ସମସ୍ତେ ମିଳିମିଶି ବସବାସ କରୁଥିବାବେଳେ ଏହାର ବାସ୍ତବତା ସତରେ ବିଚାର ଯୋଗ୍ୟ ।
