ହାଇଦ୍ରାବାଦ: ରାଜ୍ୟସଭାରେ 23 ସେପ୍ଟେମ୍ବରରେ 3ଟି ଶ୍ରମ ସଂସ୍କାର ବିଧେୟକ ପାସ୍ ହୋଇଥିଲା । ଅନେକି ବିରୋଧ ସତ୍ତ୍ବେ ଏହି ବିଲକୁ ପାସ୍ କରାଯାଇଥିଲା । ଲୋକସଭାରେ ପାରିତ ହୋଇଥିବା 3 ଟି ବିଲ୍ ହେଉଛି (i) ଶିଳ୍ପ ସମ୍ପର୍କ ସଂହିତା, 2020 (ii) ବୃତ୍ତିଗତ ସୁରକ୍ଷା, ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟ ସର୍ତ୍ତାବଳୀ ସଂହିତା, 2020 (iii) ସାମାଜିକ ସୁରକ୍ଷା ସଂହିତା, 2020 ।
ଦେଶରେ ବହୁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଶ୍ରମ କଲ୍ୟାଣ ସଂସ୍କାର ଆଣିବାକୁ ସରକାରଙ୍କ ଆନ୍ତରିକ ଇଚ୍ଛା ଥିଲା, ଯାହା ଗତ 73 ବର୍ଷ ହେବ କରାଯାଇ ନାହିଁ। ଗତ 6 ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ବହୁ ହିତାଧିକାରୀଙ୍କ ସହିତ ପରାମର୍ଶ କରାଯାଇଥିଲା । ଏଥିରେ ଟ୍ରେଡ ୟୁନିଅନ୍, ନିଯୁକ୍ତିଦାତା, ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଏବଂ ଶ୍ରମ କ୍ଷେତ୍ରର ବିଶେଷଜ୍ଞ ଥିଲେ । ଏଥିରେ 9 ଟି ତ୍ରିପାକ୍ଷିକ ପରାମର୍ଶ, ଚାରୋଟି ସବ କମିଟି ବୈଠକ, 10 ଟି ଆଞ୍ଚଳିକ ସମ୍ମିଳନୀ, 10 ଟି ଆନ୍ତଃମନ୍ତ୍ରୀସ୍ତରୀୟ ପରାମର୍ଶ ଏବଂ ନାଗରିକଙ୍କ ମତ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
2002 ରେ ଶ୍ରମ ଉପରେ ଦ୍ବିତୀୟ ଜାତୀୟ ଆୟୋଗ 100 ରୁ ଅଧିକ ରାଜ୍ୟ ଓ 40 ଟି କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଆଇନକୁ ଏକୀକରଣ କରିବାକୁ ସୁପାରିଶ କରିଥିଲେ। ଆୟୋଗ ଏହାର ରିପୋର୍ଟରେ ଦର୍ଶାଇଛି ଯେ ପୁରାତନ ଆଇନଗୁଡିକ ଜଟିଳ ବୋଲି ଜଣାପଡିଛି। 2014 ମସିହାରୁ 12 ଶ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟ ପୂର୍ବରୁ ହିଁ ରଦ୍ଦ ହୋଇସାରିଛି। 2014 ରେ ମୋଦି ସରକାର ବର୍ତ୍ତମାନର 44 ଟି କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଶ୍ରମ ଆଇନକୁ ଚାରୋଟି କୋଡରେ ପରିଣତ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ନୂତନ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଛନ୍ତି।
ଶିଳ୍ପ ସମ୍ପର୍କ ସଂହିତା-
ଏହାର ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରେ କମ୍ପାନୀଗୁଡିକ ପାଇଁ ଅଗ୍ନିଶମ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ନିୟୋଜିତ କରିବା ରହିଛି । 300 ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶ୍ରମିକଙ୍କୁ ନିୟୋଜିତ କରୁଥିବା କମ୍ପାନୀ ଗୁଡିକ କର୍ମଜୀବୀଙ୍କ ପାଇଁ ଷ୍ଟାଣ୍ଡିଂ ଅର୍ଡର ଜାରି କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ରହିବ ନାହିଁ । ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନରେ ନିୟୋଜିତ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଷ୍ଟାଣ୍ଡିଂ ଅର୍ଡର ହେଉଛି ଏକ ଆଚରଣ ବିଧି । ବର୍ତ୍ତମାନ 100 ରୁ ଅଧିକ ଶ୍ରମିକ ନିୟୋଜିତ ସଂସ୍ଥା ପାଇଁ ଏହା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଅଟେ ।
ବର୍ତ୍ତମାନ କେବଳ ଜନ ଉପଯୋଗୀ ସେବାରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା କର୍ମଚାରୀମାନେ ଧର୍ମଘଟ କରିବା ପାଇଁ ଅନୁମତି ନେବା ଆବଶ୍ୟକ ହେବ । ଅନୁମତି ପାସ ହେବା ପରେ ଯାଇ ଆନ୍ଦୋଳନ କରିପାରିବେ। ଏହା ଦ୍ବାରା ଟ୍ରେଡ୍ ୟୁନିଅନର ଭୂମିକା ହ୍ରାସ ପାଇବ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ 20 କିମ୍ବା ଅଧିକ ଶ୍ରମିକଙ୍କୁ ନିୟୋଜିତ କରୁଥିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନରେ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ଅଭିଯୋଗରୁ ଉପୁଜିଥିବା ବିବାଦର ସମାଧାନ ପାଇଁ ଏକ କିମ୍ବା ଅଧିକ ଅଭିଯୋଗ ସମାଧାନ କମିଟି ରଖିବ।
ବୃତ୍ତିଗତ ସୁରକ୍ଷା, ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ, କାର୍ଯ୍ୟ ଅବସ୍ଥା ସଂହିତା-
ଏହା ନିଯୁକ୍ତିଦାତା ଓ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କରେ । ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ର ପାଇଁ ସୁରକ୍ଷା ମାନଦଣ୍ଡ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରେ । ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟ ସ୍ଥିତି, କାର୍ଯ୍ୟର ସମୟ, ଛୁଟି ଇତ୍ୟାଦି ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦିଏ । ଚୁକ୍ତିଭତ୍ତିକ ଶ୍ରମିକଙ୍କ ଆବଶ୍ୟକତା ଆଧାରରେ ଏବଂ କୌଣସି କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ବିନା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅବଧିରେ ନିଯୁକ୍ତି ଦେବା ପାଇଁ ଏହା ନମନୀୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ କଥା ହେଉଛି ଏହା ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତା ଏବଂ ସ୍ଥାୟୀ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ଆଇନଗତ ସୁବିଧା ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।
ଏହି ସଂହିତା ଏହା ମଧ୍ୟ ଅଧିକାର ଦେଇଛି ଯେ କୌଣସି ଶ୍ରମିକଙ୍କୁ ଦିନକୁ 8 ଘଣ୍ଟାରୁ ଅଧିକ କିମ୍ବା ସପ୍ତାହରେ 6 ଦିନରୁ ଅଧିକ କୌଣସି ପ୍ରତିଷ୍ଠାନରେ କାମ କରିବାକୁ ଦିଆଯିବ ନାହିଁ। ଓଭରଟାଇମ୍ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜଣେ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ବେତନ ହାରର ଦୁଇଗୁଣ ପ୍ରଦାନ କରାଯିବା ଉଚିତ୍ । କୋଭିଡ ଲକଡାଉନ୍ ପରେ ଘଟିଥିବା ପ୍ରବାସୀ ସଙ୍କଟ ପରେ ସରକାର ଆନ୍ତଃରାଜ୍ୟ ପ୍ରବାସୀ ଶ୍ରମିକଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଛି ।
ନୂତନ ଶ୍ରମ ସଂହିତାରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସମସ୍ତ ଶ୍ରମିକ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହେବେ ଯାହାର ମାସିକ ପାରିବାରିକ ଆୟ 18,000 ରୁ କମ୍ ଓ ଯେଉଁମାନେ ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟକୁ ଯାଇ ସିଧାସଳଖ ଚାକିରୀ କରନ୍ତି କିମ୍ବା ସ୍ବୟଂ ନିଯୁକ୍ତ ହୁଅନ୍ତି। ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଶ୍ରମ ସଂହିତାରେ କିନ୍ନରଙ୍କ ଅଧିକାରୀ ରହିଛି । ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡିକ ପାଇଁ ପୁରୁଷ, ମହିଳା ଏବଂ କିନ୍ନରଙ୍କ ପାଇଁ ୱାଶରୁମ୍, ଗାଧୋଇବା ସ୍ଥାନ ଏବଂ ଲକର ରୁମ୍ ଯୋଗାଇବା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ।
ସାମାଜିକ ସୁରକ୍ଷା ସଂହିତା-
ମାତୃତ୍ବ ସୁବିଧା ଆଇନ, କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ପ୍ରୋଭିଡେଣ୍ଟ ଫଣ୍ଡ ଆକ୍ଟ, କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ପେନ୍ସନ୍ ସ୍କିମ୍, କର୍ମଚାରୀଙ୍କ କ୍ଷତିପୂରଣ ଆଇନ ସମେତ 9ଟି ସାମାଜିକ ସୁରକ୍ଷା ଆଇନକୁ ବଦଳାଯାଇଛି । ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଫ୍ରିଲାନ୍ସରଙ୍କୁ ସ୍ଥାନିତ କରାଯାଇଛି । ଏହା ‘ଗିଗ୍ ୱାର୍କର୍ସ’ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା । ଅନଲାଇନ୍ ପ୍ଲାଟଫର୍ମକୁ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ଏଥିରେ ସ୍ବିଗି, ଜୋମାଟୋ କିମ୍ବା କ୍ୟାବ ଡ୍ରାଇଭର୍ ରହିଛନ୍ତି ।
ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ କୃଷି ଶ୍ରମିକଙ୍କ ପାଇଁ ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି କରାଯିବ। ଏହି ସଂହିତା ସ୍ଥାୟୀ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ସମେତ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାରର କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ପାଇଁ ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷରୁ ଏକ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗ୍ରାଚ୍ୟୁଇଟି ପେମେଣ୍ଟ ଗ୍ରହଣ କରିବାର ସମୟ ସୀମାକୁ ମଧ୍ୟ ହ୍ରାସ କରିଥାଏ। ଚୁକ୍ତିଭିତ୍ତିକ ଶ୍ରମ, ଦୈନିକ ଏବଂ ମାସିକ ମଜୁରୀ କର୍ମଚାରୀ ମଧ୍ୟ ଏଥିରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । କାର୍ଯ୍ୟରତ ସାମ୍ବାଦିକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସରକାର ଗ୍ରାଚ୍ୟୁଇଟି ଦେୟ ଗ୍ରହଣ କରିବାର ସମୟ ସୀମାକୁ ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷରୁ ତିନି ବର୍ଷକୁ ହ୍ରାସ କରିଛନ୍ତି।
ଶ୍ରମ ସଂସ୍କାର ବିଷୟରେ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଉଲ୍ଲେଖ-
- ପ୍ରବାସୀ ଶ୍ରମିକଙ୍କ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ପାଇଁ ହେଲ୍ପଲାଇନ ପାଇଁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ସୁବିଧା ।
- ପ୍ରବାସୀ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର ଏକ ଜାତୀୟ ଡାଟାବେସ୍ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯିବ ।
- ପ୍ରତି 20 ଦିନରେ ଗୋଟିଏ ଦିନ ଛୁଟି ନେଇପାରିବେ । 240 କାର୍ଯ୍ୟକାଳକୁ 180 ଦିନ କରାଯାଇଛି ।
- ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମହିଳାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସମାନତା । ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସେକ୍ଟରରେ ରାତିରେ କାମ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେବାକୁ ପଡିବ କିନ୍ତୁ ଏହା ନିଶ୍ଚିତ ହେବା ଦରକାର ଯେ ସେମାନଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନିଯୁକ୍ତିଦାତା ଦ୍ବାରା କରାଯାଇଛି । ରାତିରେ କାମ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ମହିଳାମାନଙ୍କ ସମ୍ମତି ନିଆଯିବା ଉଚିତ୍ ।
- ଗିଗ୍ ଏବଂ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ସହିତ 40 କୋଟି ଅସଂଗଠିତ ଶ୍ରମିକଙ୍କ ପାଇଁ ସାମାଜିକ ସୁରକ୍ଷା ପାଣ୍ଠି ପ୍ରଦାନ ଏବଂ ବିଶ୍ବବ୍ୟାପୀ ସାମାଜିକ ସୁରକ୍ଷା ।
- ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ 14 ଦିନ ନୋଟିସ୍ ଆବଶ୍ୟକ ।
ବ୍ୟୁରୋ ରିପୋର୍ଟ, ଇଟିଭି ଭାରତ
