ହାଇଦ୍ରାବାଦ: ଆଗକୁ ୨୦୨୪ ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନ ହେବାକୁ ଯାଉଛି । ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନ ନେଇ ରାଜନୈତିକ ମାହୋଲ ସରଗରମ ରହିଥିବା ବେଳେ ଏହା ଉପରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ନଜର ରହିଛି । ଏହାରି ମଧ୍ୟରେ ଏମିତି ଏକ ଘଟଣା ସାମ୍ନାକୁ ଆସିଛି, ଯାହା ସାରା ଦେଶକୁ ସ୍ତବ୍ଧ କରିଦେଇଛି । ମଡେଲ ତଥା ଅଭିନେତ୍ରୀ ପୁନମ ପାଣ୍ଡେ ପ୍ଲବିକ ଷ୍ଟଣ୍ଟ ପାଇଁ ଗର୍ଭାଶୟ କର୍କଟ ଭଳି ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ରୋଗର ସଚେତନତା ନାଁରେ ନିଜର ମିଥ୍ୟା ଖବର ପ୍ରସାରଣ କରିଥିଲେ । ଜଣେ ଅଭିନେତ୍ରୀଙ୍କ ଏପରି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ଖବର ସମସ୍ତଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରିଥିଲା । ତେବେ ଇଟିଭି ଭାରତ ଏହି ଘଟଣାରେ ତଥ୍ୟ-ଯାଞ୍ଚ ବିଶେଷଜ୍ଞ ମୁରଲିକ୍ରିଷ୍ଣନ୍ ଚିନ୍ନାଦୁରାଇଙ୍କ ସହ ଆଲୋଚନା କରିବା ସହ ଘଟଣାକୁ କାହିଁକି ଗୁରୁତର ସହ ନିଆଯିବା ଦରକାର ସେନେଇ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଦେଇଛନ୍ତି ।
ଏକ ତଥ୍ୟ ଯାଞ୍ଚକାରୀ ଭାବେ, ସୋସିଆଲ ମିଡିଆରେ ନିଜର ମିଥ୍ୟା ମୃତ୍ୟୁ ଖବର ପ୍ରସାରଣ କରିଥିବା ପୁନମ ପାଣ୍ଡେଙ୍କୁ ନେଇ ଆପଣ କିପରି ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ରଖୁଛନ୍ତି?
ଚିନ୍ନାଦୁରାଇ: ପ୍ରଥମେ ଏହି ଖବର ତାଙ୍କ ଅଫିସିଆଲ୍ ଇନଷ୍ଟାଗ୍ରାମ ପୃଷ୍ଠାରେ ଥିଲା । ଏହା ବିଷୟରେ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ସୂଚନା ଉପଲବ୍ଧ ନଥିଲା । ଇନଷ୍ଟାଗ୍ରାମ ପୃଷ୍ଠାର ଦାବିକୁ ପ୍ରମାଣ କରିବାକୁ କୌଣସି ଡାକ୍ତରୀ ପ୍ରମାଣ ଉପଲବ୍ଧ ନାହିଁ । ତିନି ଦିନ ପୂର୍ବେ ମୁମ୍ବାଇରେ ରେଡ କାର୍ପେଟ ବୁଲୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଗର୍ଭାଶୟ କର୍କଟରେ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିବା ଖବର ନିଶ୍ଚିତ ନୁହେଁ । ତେବେ ଅଫିସିଆଲ ଇନଷ୍ଟାଗ୍ରାମ ପୃଷ୍ଠାରେ ପ୍ରକାଶିତ ହେତୁ ବିଭିନ୍ନ ଗଣମାଧ୍ୟମ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଏହି ଖବର ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । ଯଦିଓ ସନ୍ଦେହ ରହିଛି, ଡକ୍ୟୁମେଣ୍ଟ ଏବଂ ପ୍ରମାଣ ଉପରେ ଆଧାର କରି ତଥ୍ୟ ଯାଞ୍ଚ କରାଯାଇପାରିବ । ତଥ୍ୟକୁ ଯାଞ୍ଚ କରିବା ଏକ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜିଂ ଥିଲା, କାରଣ ମେଡିକାଲ ରିପୋର୍ଟରେ ତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁର ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ ଥିଲା କିନ୍ତୁ ମୃତକଙ୍କ ମୃତଦେହ କେଉଁଠାରେ ଥିଲା ଜଣାପଡିନଥିଲା ।
ଏହି ମିଥ୍ୟା ଖବରର ସତ ସାମ୍ନାକୁ ଆଣିବାକୁ କାହିଁକି ବିଳମ୍ବ ହେଲା ?
ଚିନ୍ନାଦୁରାଇ: ପୁନମ ପାଣ୍ଡେଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଦାବିରେ ଏକ ନକଲି ଇନଷ୍ଟାଗ୍ରାମ ପୋଷ୍ଟ ଫେବୃଆରୀ ୨ ତାରିଖ ଦିନ ଅଭିନେତ୍ରୀଙ୍କ ଅଫିସିଆଲ୍ ସୋସିଆଲ୍ ମିଡିଆ ହ୍ୟାଣ୍ଡେଲରେ ପୋଷ୍ଟ କରାଯାଇଥିଲା କିନ୍ତୁ ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ତୁରନ୍ତ ତାଙ୍କ ସମ୍ପର୍କୀୟଙ୍କ ସହ ଯୋଗାଯୋଗ ହୋଇପାରିଲାନାହିଁ । ତାଙ୍କ ବନ୍ଧୁ ମୁନାୱର ଫାରୁକି ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ଅଫିସିଆଲ ପୃଷ୍ଠାରେ ପୋଷ୍ଟ କରିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ଖବର ଶୁଣି ସେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ସେ ଦୁଃଖିତ ଥିବା ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । ଅପରାହ୍ନ ୪ ଟା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆଉ କୌଣସି ପ୍ରମାଣ ଉପଲବ୍ଧ ନ ଥିବାରୁ ଫ୍ୟାକ୍ଟ-ଯାଞ୍ଚ ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ଏକ ଜାତୀୟ ପ୍ୟାନେଲ୍ ଦ୍ବାରା ଏହି ତଥ୍ୟର ବିଶ୍ବସନୀୟତା ଉପରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇଥିଲେ । ସୂଚନା ମୁତାବକ ମୁମ୍ବାଇର ଜଣେ ତଥ୍ୟ-ଚେକର୍ ପୁନମ୍ ପାଣ୍ଡେଙ୍କ ନିକଟତର ଥିବା ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସହ ଯୋଗାଯୋଗ କରିଥିଲେ । ଫ୍ୟାକ୍ଟ-ଚେକର୍ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ ଯେ ତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଖବର ସତ ନୁହେଁ । କିନ୍ତୁ ଏହାକୁ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ଧୋକା ବୋଲି କହି ଏଡ଼ାଇ ଦିଆଯାଇ ନ ପାରେ କାରଣ ଏହାକୁ ପ୍ରମାଣିତ କରିବାକୁ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ପ୍ରମାଣ ନଥିଲା । ଏହି ପ୍ରକାର ନକଲି ଖବରକୁ POST TRUTH କୁହାଯାଇପାରେ । ଏହାର ଅର୍ଥ ଯଦି ସଂପୃକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି କିମ୍ବା ସେମାନଙ୍କ ପରିବାର ଏହାକୁ ଅସ୍ବୀକାର ନକରନ୍ତି ତେବେ ଏହାକୁ ମିଥ୍ୟା ବୋଲି କହିବା କଷ୍ଟକର ହୋଇଯାଏ ।
ପୁନମ ପାଣ୍ଡେ ଦାବି କରିଛନ୍ତି ଯେ ଗର୍ଭାଶୟ କର୍କଟ ବିଷୟରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପାଇଁ ସେ ତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁକୁ ମିଥ୍ୟା କହିଛନ୍ତି । ଏହାକୁ ସକରାତ୍ମକ ଭାବେ କାହିଁକି ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ?
ଚିନ୍ନାଦୁରାଇ: ଏହାକୁ ସକରାତ୍ମକ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ । ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଯାହା ବି ହେଉ, ଏହି କୌଶଳ ଭୁଲ ଅଟେ । ଏହାର କାରଣ କର୍କଟ ଭଳି ରୋଗ ବିଷୟରେ ପୁଣି ମୃତ୍ୟୁ ହେବା କହିବା, ଏହା ଅନେକ କର୍କଟ ରୋଗୀଙ୍କ ଭାବନାକୁ ଆଘାତ ଦେଇଛି, ବିଶେଷ କରି ଯେଉଁମାନେ ଏଥିରେ ସୁସ୍ଥ ହେଉଛନ୍ତି । ଏହା ସେମାନଙ୍କ ଆଶାକୁ ଭାଙ୍ଗି ଦେଇଛି । କାରଣ ପୀଡିତ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ନିଜର ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ପାଇଥିବା ମାନସିକା ପୀଡାରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବା ଏତେ ସହଜ ନୁହେଁ । ଯଦି ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ, ତା'ହେଲେ ଏଭଳି ଉଦ୍ୟମ କରିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ସଚ୍ଚୋଟ ରାସ୍ତା ଆପଣାଇବା ଦରକାର । ଏହା ଏକ ଖରାପ ଉଦାହରଣ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।
ଅପପ୍ରଚାର ବା ଅପପ୍ରଚାର କ୍ୟାମ୍ପେନ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ କ’ଣ ? କେଉଁ ସମୟରେ ଅପପ୍ରଚାର ଏକ ଅପପ୍ରଚାର କ୍ୟାମ୍ପେନରେ ପରିଣତ ହୁଏ?
ଚିନ୍ନାଦୁରାଇ: ଅପପ୍ରଚାର ହେଉଛି ମିଥ୍ୟା ସୂଚନା ଯାହା ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଜାଣିଶୁଣି ବିସ୍ତାର କରିଥାଏ । ଏକ ଅପପ୍ରଚାର ଅଭିଯାନ ହେଉଛି ଅପପ୍ରଚାର ଆରମ୍ଭ କରିବା ଏବଂ ତାକୁ ପ୍ରସାର କରିବାର ଏକ ପଦ୍ଧତି । ପୁନମ ପାଣ୍ଡେ ମାମଲାରେ ଏହି ଜିନିଷ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଛି । ତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁର ମିଥ୍ୟା ଖବର ଅଫିସିଆଲ୍ ଇନଷ୍ଟାଗ୍ରାମ ପୃଷ୍ଠା ଦ୍ବାରା ଦିଆଗଲା । ଗୋଟିଏ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଏବଂ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ଅନୁଷ୍ଠାନରେ ପ୍ରସାରଣ ହୋଇଗଲା । ମିଡିଆ ମଧ୍ୟ ଏହି ମିଥ୍ୟା ଖବରକୁ ସତ୍ୟ ଭାବେ ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଲା । ଏପରିକି ଏକ୍ସ(ପୂର୍ବରୁ ଟ୍ୱିଟର) ସହ ବିଭିନ୍ନ ସୋସିଆଲ୍ ମିଡିଆ ସାଇଟଗୁଡିକରେ, ସେହି ଦିନ #poonampandeydeath ହ୍ୟାସଟ୍ୟାଗ୍ ନାଁରେ ବିଭିନ୍ନ ଲୋକେ ଏହାକୁ ସେୟାର କରିଥିଲେ । ଏଥିସହ ଏହି ମିଥ୍ୟା ଖବରକୁ ଲୋକେ ସତ ମାନି ସମସ୍ତେ ସମବେଦନା ଜଣାଇଥିଲେ । ଏହାକୁ ଏକ ଗୁରୁତର ଅପରାଧ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯିବା ଉଚିତ ଏବଂ ପୁନମ ପାଣ୍ଡେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଦଳ ବିରୋଧରେ ଆଇନଗତ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବା ଉଚିତ ।
ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଠିକ୍ ଥିଲେ ବି ଅପରାଧିକ କାର୍ଯ୍ୟ ଅତ୍ୟଧିକ ମନେହୁଏ ? ଆମେ କେବଳ ଅପପ୍ରଚାରକୁ ଅଣଦେଖା କରିପାରିବା ନାହିଁ ?
ଚିନ୍ନାଦୁରାଇ: ଏଭଳି ପ୍ରୟାସ କରିବା ବେଳେବେଳେ ସଠିକ ରଣନୀତି ହୋଇପାରେ, କିନ୍ତୁ ଏହି ମାମଲାରେ ଏହା ଭାବିପାରିବା ନାହିଁ । କାରଣ ବିଶ୍ବ ଆର୍ଥିକ ଫୋରମ୍ ନିକଟରେ ଏହାର ୨୦୨୪ ଗ୍ଲୋବାଲ୍ ରିସ୍କ ରିପୋର୍ଟ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛି । ଏହି ରିପୋର୍ଟରେ, ମିଥ୍ୟା ଖବର ଏବଂ ଅପପ୍ରଚାର ସମାଜକୁ ବାଧା ଦେବାରେ ପ୍ରାଥମିକ କାରଣ ଅଟେ ବୋଲି ଦର୍ଶାଯାଇଛି । ସର୍ବଭାରତୀୟ ସ୍ତରରେ ଭାରତ ଏବଂ ଆମେରିକା ସମେତ ୫୦ ପ୍ରତିଶତରୁ ଅଧିକ ଦେଶ ଚଳିତ ବର୍ଷ ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନକୁ ଅପେକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି । ଏଣୁ ଚଳିତ ବର୍ଷ ବେଶ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ ଏବଂ ଏହାକୁ ବିଶ୍ବ ନିର୍ବାଚନ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଇପାରେ ।
ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ, କୃତ୍ରିମ ବୁଦ୍ଧିମତା ଦ୍ବାରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ମିଥ୍ୟା ଖବର ଏବଂ ଡିପଫେକଗୁଡିକ କେତେକ ପ୍ରମୁଖ ବିପଦର କାରଣ ଅଟେ । ସବୁଠାରୁ ଅସୁରକ୍ଷିତ ଦେଶ ତାଲିକାରେ ଭାରତ ଶୀର୍ଷରେ ରହିଛି । WEF ରିପୋର୍ଟକୁ ବିଚାର କରି ପୁନମ ପାଣ୍ଡେଙ୍କ ଘଟଣାକୁ ଏକ ଉଦାହରଣ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରି ରାଜନୈତିକ ଦଳମାନେ ନିର୍ବାଚନରେ ଲୋକଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିବା ପାଇଁ ଯୋଜନାବଦ୍ଧ ଅପପ୍ରଚାର ଅଭିଯାନରେ ଭାଗ ନେଇପାରନ୍ତି । ତେଣୁ ଏହାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଏହିପରି ଏକ ଉଦାହରଣ ସୃଷ୍ଟି ନକରିବା ପାଇଁ ପୁନମ ପାଣ୍ଡେଙ୍କ ବିରୋଧରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ହେବା ଉଚିତ ।
ଏହା ମଧ୍ୟ ପଢନ୍ତୁ: କାଲି ଦେହାନ୍ତ, ଆଜି ଜୀବିତ: ଇନଷ୍ଟାରେ ଲାଇଭ୍ ଆସିଲେ ପୁନମ ପାଣ୍ଡେ
ନିର୍ବାଚନ ଆସିଯାଇଛି । ଗଣମାଧ୍ୟମ ସଂସ୍ଥା ଏବଂ ସାଧାରଣଲୋକେ ଏପରି ନକଲି ବା ମିଥ୍ୟା ଖବରକୁ କିପରି ଚିହ୍ନି ପାରିବେ ?
ଚିନ୍ନାଦୁରାଇ: ମିଡିଆ ହାଉସ୍ ନିଶ୍ଚିତ କରିବାକୁ ପଡିବ ଯେ ସେମାନେ ଗ୍ରହଣ କରୁଥିବା ଖବରକୁ ବିଭିନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଯାଞ୍ଚ କରାଯିବା ଉଚିତ୍ । ଖବର ପ୍ରକାଶ ପାଇବା ପୂର୍ବରୁ ଉତ୍ସ ଗୁଡ଼ିକ ପାଖରେ ରହିବା ଉଚିତ । ନେଟେନିଜେନମାନେ ଇଣ୍ଟରନେଟରେ ପାଇଥିବା ସମସ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ବିଶ୍ବାସ କରିବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ । କୌଣସି ସୂଚନା ସେୟାର କରିବା ପୂର୍ବରୁ ସେମାନେ ଉତ୍ସଗୁଡିକ ଯାଞ୍ଚ କରିବା ଉଚିତ । ତୁରନ୍ତ କୌଣସି ଜିନିଷ ସେୟାର କରନ୍ତୁ ନାହିଁ କିମ୍ବା ବିଶ୍ବାସ କରନ୍ତୁ ନାହିଁ ଯାହା ଅଶାନ୍ତିର କାରଣ ହୋଇପାରେ ବା ଭାବନାକୁ କଷ୍ଟ ଦେଇପାରେ । ଯଦି ଆମେ ଏହି ଉପାୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁ ତେବେ ଆମେ ନିଜକୁ ଏବଂ ଆମ ସମାଜକୁ ଭୁଲ ତଥ୍ୟ ଏବଂ ବିଚ୍ଛିନ୍ନତା ଅଭିଯାନରୁ ରକ୍ଷା କରିପାରିବା ।
