हैदराबाद Leveraging AI : भारतातील GCC चा उदय - GCC साठी एक महत्वपूर्ण टप्पा म्हणून भारताचा प्रवास 1990 च्या दशकात सुरू झाला. प्रामुख्याने किफायतशीर IT सेवांच्या गरजेतून याची सुरुवात झाली. अनेक दशकांमध्ये, भारताने आपले कुशल कर्मचारी, मजबूत IT पायाभूत सुविधा आणि अनुकूल व्यावसायिक वातावरणाचा फायदा घेऊन GCC साठी एक प्रमुख स्थान म्हणून स्वतःला सिद्ध केलं आहे.
भारतात 2024 पर्यंत अंदाजे 1,800 केंद्रे सुमारे 1.3 दशलक्ष लोकांना रोजगार देत आहेत. भारत जागतिक क्षमता केंद्रांसाठी (GCCs) जागतिक केंद्र म्हणून उदयास आला आहे. ही वेगानं होणारी वाढ बेंगळुरूसारख्या प्रमुख शहरांमध्ये केंद्रित झाली आहे. ज्यात यापैकी 42% केंद्रे तंत्रज्ञानावर तसंच संशोधन विकासावर भर देणारी आहेत. हैदराबाद 16% सह त्याच्या IT आणि बायोटेक्नॉलॉजी क्षेत्रांसाठी ओळखलं जातं.
इतर महत्त्वपूर्ण शहरांमध्ये दिल्ली एनसीआर, मुंबई, पुणे आणि चेन्नई यांचा समावेश आहे. भारतामध्ये GCC ची स्थापना करण्याचे फायदे असंख्य आहेत. ज्यात खर्चाची कार्यक्षमता, एक उत्तम आणि मोठं मनुष्यबळ, प्रगत पायाभूत सुविधा, भक्कम सरकारी पाठबळ आणि तंत्रज्ञानाच्या प्रगतीला चालना देणाऱ्या इनोव्हेशन हबनं यामध्ये एक असाधारण उंची गाठली आहे. त्याचवेळी मजबूत पायाभूत सुविधांचा अभाव, नियमांच्यामधील गुंतागुंत तसंच डेटा सुरक्षा यासारख्या आव्हानांना तोंड देण्याची गरज आहे. GCC ची स्थापना करण्याच्या यशस्वी धोरणांमध्ये अहमदाबाद आणि कोईम्बतूर सारख्या टियर-2 शहरांमध्ये विविध सुविधा निर्माण करणं सुरू आहे. SEZ आणि GIFT City मध्ये सरकारी सवलतींचा लाभ घेणंही महत्वाचं आहे. स्थानिक संस्थांसोबत धोरणात्मक भागीदारी निर्माण करणं, कौशल्य विकास कार्यक्रमांमध्ये गुंतवणूक करणं आणि जनरेटिव्ह AI तसंच IoT सारख्या प्रगत तंत्रज्ञानाचा अवलंब करणं यांचाही यात समावेश आहे. कार्यक्षमता आणि नाविन्य वाढवण्यासाठी याची नितांत आवश्यकता आहे. हे सगळे घटक एकत्रितपणे भारताला GCCs साठी प्रमुख हब म्हणून जगात स्थान निर्माण करुन देतात. आता तर प्रगत तंत्रज्ञानाच्या, विशेषतः जनरेटिव्ह एआयच्या एकत्रीकरणामुळे या उत्क्रांतीला वेग आला आहे. जनरेटिव्ह AI ग्राहकांना योग्य सल्ल्यासह अनुभवसंपन्न बनवत आहे. यातून सर्वच गोष्टींचं संचालन व्यवस्थित करून, नाविन्यपूर्णतेला चालना दिली जात आहे. यातून नवीन प्रतिभा निर्मिती होऊन भारतीय GCC चं परिवर्तन करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावत आहे.
MachineCon GCC समिट 2024 मधील प्रमुख सहभागींचे संदेश
बालाजी नरसिंहन, संचालन प्रमुख यांनी TransUnio यांचा संदेश - बालाजी नरसिंहंन या समिटच्या निमित्तानं म्हणतात भविष्याच्या दिशेने ग्लोबल कॅपेबिलिटी सेंटर्स (GCCs) नावीन्य आणि चपळतेची महत्त्वपूर्ण भूमिका अधोरेखित करतात. यामुळे GCC ला केवळ ऑपरेशनल हब म्हणून नव्हे, तर जागतिक स्तरावर व्यवसाय वाढ आणि परिवर्तन घडवून आणणारी धोरणात्मक संरचना म्हणता येईल.
अविनाश समृत, कंट्री हेड - भारत आणि अध्यक्ष - क्लीन हार्बर्स यांचा संदेश
अविनाश समृत आपल्या संदेशात म्हणतात, व्यवस्थापन आणि सेवा वितरणामध्ये उत्कृष्टता आणण्यासाठी धोरणात्मक जागतिक क्षमतांचा लाभ घेण्याची गरज आहे. GCC जागतिक धोरणाचा अविभाज्य भाग आहेत, सतत सुधारणा आणि स्पर्धात्मक फायदा घेऊन ते चालत असतात.
MachineCon GCC Summit 2024 मधील या क्षेत्रातील महत्वाच्या व्यक्तींचे हे संदेश GCCs च्या भूमिकेबद्दल एक दृष्टीकोन पुढे ठेवतात. जागतिक व्यावसायिक परिदृष्यात गुंतागुंतीवर मात करण्यासाठी सतत नाविन्य, चपळता आणि धोरणात्मक एकात्मतेच्या गरजेवर भर देतात.
नवीन टॅलेंटला चालना देणे हा GCC चा आणखी एक महत्त्वाचा भाग आहे. KPMG च्या मते, GCCs हे तंत्रज्ञानातील प्रगती आणि व्यवसायिकता तसंच जागतिक व्यवसाय वाढीसाठी महत्त्वपूर्ण आहेत. ती बॅक-ऑफिसमधील कामांपासून नवकल्पना आणि कार्यक्षमतेत उत्कृष्टतेचं केंद्र बनण्यापर्यंत विकसित झाली आहेत. NASSCOM नेही या गोष्टीला दुजोरा दिला आहे.
जनरेटिव्ह AI भारतीय GCCs कसे बदलत आहे...
ग्राहकांचा अनुभव वाढवणे AI-चालित चॅटबॉट्स आणि आभासी सहाय्यकांनी ग्राहकांच्या परस्परसंवादात क्रांती आणली आहे. ही साधने ग्राहकांच्या प्रश्नांना त्वरित, अचूक प्रतिसाद देतात. ग्राहकांचे समाधान लक्षणीयरीत्या सुधारतात. ग्राहक डेटाचे विश्लेषण करून, जनरेटिव्ह एआय परस्परसंवाद करू शकते, अनुकूल शिफारसी आणि उपाय करू शकते, ज्यामुळे एकूण ग्राहकाची गरज भागते.
स्ट्रीमलाइनिंगची कामं जनरेटिव्ह एआय स्वयंचलितपणे करते. त्यामुळे धोरणात्मक कामांच्यासाठी व्यक्तीला अधिक वेळ मिळतो. उदाहरणार्थ, AI डेटा एंट्री, अहवाल तयार करणे आणि मूलभूत विश्लेषण हाताळू शकते. त्यामुळे या कामांसाठी लागणारा वेळ आणि मेहनत कमी होते. एवढंच नाही तर जनरेटिव्ह एआयद्वारे भविष्यातील ट्रेंडचा अंदाज घेऊन आणि संभाव्य समस्या उद्भवण्यापूर्वी ती ओळखून वेळेत निरकरण करता येते.
इनोव्हेशन आणि प्रॉडक्ट डेव्हलपमेंट जनरेटिव्ह एआय नवीन कल्पना आणि उपाय तयार करून संशोधन आणि विकासाला गती देते. तंत्रज्ञान उद्योगात, एआय मॉडेल कोडिंग आणि डीबगिंगमध्ये मदत करू शकतात. विकास प्रक्रियेला गती देऊ शकतात. सर्जनशील उद्योगांमध्ये, DALL-E सारखी साधने डिझाइन आणि संकल्पना तयार करण्यास सक्षम करतात.
टॅलेंट अँड वर्कफोर्स मॅनेजमेंट जनरेटिव्ह एआय भर्ती प्रक्रिया आणि कर्मचारी विकास वाढवत आहे. AI-चालित साधने रेझ्युमेंची छाननी करू शकतात. प्रारंभिक मुलाखती घेऊ शकतात आणि उमेदवारांचे मूल्यांकन करू शकतात. कौशल्य, अधिक कार्यक्षम नियुक्ती यातून स्पष्ट होते. विद्यमान कर्मचाऱ्यांसाठी, AI व्यक्तीगत प्रशिक्षण कार्यक्रम प्रदान करू शकते. कौशल्यातील कमतरता ओळखू शकते आणि करिअर विकासाचे मार्ग सुचवू शकते.
जनरेटिव्ह एआयचा फायदा घेतलेले भारतीय GCCs ची उदाहरणे
उदाहरण 1: एक बहुराष्ट्रीय टेक कंपनी. एका आघाडीच्या बहुराष्ट्रीय तंत्रज्ञान कंपनीने जागतिक कामकाजास समर्थन देण्यासाठी भारतात तिचे GCC स्थापन केले. विशाल ग्राहक आधार व्यवस्थापित करण्यासाठी आणि वेळेवर समर्थन सुनिश्चित करण्याच्या आव्हानांना तोंड देत, कंपनीने जनरेटिव्ह एआयला त्याच्या ग्राहक सेवा प्रक्रियांमध्ये समाविष्ट केलं. एआय-चालित चॅटबॉट्स सामान्य प्रश्न हाताळण्यासाठी तैनात करण्यात आले होते. तर अधिक जटिल समस्या मानवी एजंट्सकडे वळवल्या गेल्या होत्या. या दृष्टिकोनामुळे केवळ प्रतिसादाच्या वेळेत सुधारणा झाली नाही तर मानवी एजंटांना अधिक गंभीर कार्यांवर लक्ष केंद्रित करण्यास वेळ मिळाला. ज्यामुळे एकूण कार्यक्षमता आणि ग्राहकांचे समाधान वाढले.
उदाहरण 2: एक अग्रगण्य आर्थिक सेवा प्रदाता. एका जागतिक वित्तीय सेवा कंपनीने तिच्या भारतीय GCC मध्ये आर्थिक मॉडेलिंग आणि जोखीम मूल्यांकनासाठी जनरेटिव्ह एआयचा लाभ घेतला. एआय अल्गोरिदमचा वापर करून, कंपनी ट्रेंड ओळखण्यासाठी आणि बाजारातील हालचालींचा अंदाज घेण्यासाठी मोठ्या प्रमाणावर आर्थिक डेटाचे विश्लेषण करू शकते. या क्षमतेमुळे कंपनी अधिक अचूक आर्थिक सल्ला देऊ शकली आणि नाविन्यपूर्ण आर्थिक उत्पादने तयार करू शकली, बाजारात स्पर्धात्मकतेत ती पुढे आली.
जनरेटिव्ह AI सह भारतीय GCC चे भविष्य
भारतीय GCC चे भविष्य आशादायक आहे, उदयोन्मुख ट्रेंड आणि तंत्रज्ञान त्यांच्या क्षमता आणखी वाढवण्यासाठी ते तयार आहेत. प्रमुख ट्रेंडमध्ये AI चे IoT (इंटरनेट ऑफ थिंग्ज) सह एकत्रीकरण, अधिक स्मार्ट, अधिक कनेक्टेड सिस्टीम तयार करणे जे ऑपरेशनल कार्यक्षमता सुधारते. याव्यतिरिक्त, AI-चालित सायबर सुरक्षा उपाय डेटा संरक्षण वाढवत आहेत आणि सायबर धोक्यांचा धोका कमी करत आहेत. प्रगत डेटा ऍनालिटिक्स हा आणखी एक महत्त्वाचा ट्रेंड आहे, जो डेटामधून सखोल मागोवा घेण्यासाठी AI चा लाभ घेतो, ज्यामुळे माहितीपूर्ण निर्णय घेण्यास चालना मिळते.
जनरेटिव्ह एआयचा अवलंब करणे देखील आव्हानात्मक आहे. यामध्ये कर्मचाऱ्यांचे कौशल्य वाढवणे, नैतिक समस्यांचे निराकरण करणे आणि डेटा गोपनीयता निश्चित करणे यांचा समावेश आहे. या आव्हानांवर मात करण्यासाठी एआय इनोव्हेशनसाठी अनुकूल वातावरण निर्माण करण्यासाठी सरकार, उद्योग आणि शैक्षणिक संस्था यांच्यात सहकार्य आवश्यक आहे.
निष्कर्ष
जनरेटिव्ह एआय हे भारतीय GCC साठी गेम-चेंजर आहे. जे त्यांना जागतिक व्यवसाय ऑपरेशन्स चालविणाऱ्या धोरणात्मकता बदलते. ग्राहकांचा अनुभव वाढवून, ऑपरेशन्स सुव्यवस्थित करून, नवकल्पना वाढवून आणि टॅलेंट मॅनेजमेंटला ऑप्टिमाइझ करून, जनरेटिव्ह एआय भारतीय GCC ला जगाचे फ्रंट ऑफिस बनण्यास मदत करत आहे. जसजसे तंत्रज्ञान विकसित होत आहे, GCC ची मूल्ये निर्माण करण्याची आणि नावीन्य आणण्याची क्षमता केवळ वाढेल, ज्यामुळे भारताचे स्थान व्यावसायिक उत्कृष्टतेचे जागतिक केंद्र म्हणून मजबूत होईल.
