मुंबई - Teen Mental wellness Day 2024 : किशोरावस्था हा वयाचा असा काळ आहे ज्यामध्ये मुलांची बालपणापासून प्रौढत्वापर्यंत केवळ शारीरिकच नव्हे तर मानसिकदृष्ट्याही वाढ होत असते. मुलांमध्ये अभ्यासाचे दडपण, चांगली प्रतिमा निर्माण करणे, मित्रांमध्ये स्मार्ट किंवा आकर्षक दिसण्याची इच्छा, भविष्याची चिंता आणि त्यांच्यासाठी काय चूक आणि काय योग्य आहे यासारख्या सामाजिक व्यवस्थेची ओळख यामुळे मुलांमध्ये चिंता वाढत असते.
बालपणापासून प्रौढत्वाकडे वाटचाल करण्याच्या या प्रवासात, अनेक किशोरवयीनांना केवळ तणाव, चिंता आणि नैराश्यच नाही तर इतर अनेक प्रकारच्या मानसिक समस्या किंवा विकारांचा सामना करावा लागतो. पण कधी माहिती आणि जागरूकतेच्या अभावामुळे, कधी गोंधळामुळे तर कधी समाजात हसतखेळत होण्याच्या भीतीने मुलांच्या या समस्यांची वेळीच दखल घेतली जात नाही. जे काही प्रकरणांमध्ये केवळ समस्या अधिक गंभीर बनवू शकत नाहीत किंवा मुलांच्या मानसिक विकासात अडथळा आणू शकतात.
किशोरवयीन मुलांमध्ये मानसिक आरोग्याशी संबंधित समस्या आणि त्यांच्या मानसिक आरोग्याबाबत जागरूकता वाढवण्याच्या उद्देशाने दरवर्षी 2 मार्च रोजी जागतिक किशोर मानसिक आरोग्य दिन साजरा केला जातो.
आकडेवारी काय सांगते?
जागतिक स्तरावर उपलब्ध असलेल्या नवीनतम आकडेवारीनुसार, जगभरातील अंदाजे 10 ते 20 टक्के किशोरांना विविध प्रकारच्या मानसिक आरोग्य परिस्थितींचा अनुभव येतो. 2019 च्या युनिसेफच्या अहवालानुसार, अंदाजे सात पौगंडावस्थेतील एकाला मानसिक विकारांचा अनुभव येतो. यापैकी, 10-19 वयोगटातील सुमारे 40 टक्के किशोरांना चिंता आणि नैराश्याच्या विकारांचा सामना करावा लागतो, 20.1 टक्के किशोरवयीन आचार विकाराने ग्रस्त आहेत आणि 19.5 टक्के लक्ष-तूट हायपरएक्टिव्हिटी विकाराने ग्रस्त आहेत. त्याच वेळी, मेंटल हेल्थ फाऊंडेशन यूकेच्या आकडेवारीनुसार, किशोरवयीन मुलांमध्ये सुमारे 50 टक्के मानसिक आरोग्य समस्या वयाच्या 14 व्या वर्षी दिसू लागतात. यापैकी 5 ते 16 वर्षे वयोगटातील किशोरवयीन मुलांमधील सुमारे 10 टक्के समस्यांचे पूर्णपणे निदान केले जाऊ शकते. परंतु मानसिक आरोग्याच्या समस्या अनुभवणाऱ्या सुमारे ७० टक्के मुले आणि किशोरांना विविध कारणांमुळे लहान वयातच मदत मिळत नाही.
जागतिक किशोर मानसिक कल्याण दिवस
जागतिक पौगंडावस्थेतील मानसिक आरोग्य दिनाचे आयोजन करण्याचा उद्देश केवळ किशोरवयीन मुलांच्या मानसिक आरोग्यावर परिणाम करणाऱ्या समस्यांचे निराकरण करणे आणि त्याबद्दल जागरूकता पसरवणे नाही तर मानसिक समस्या असणे हा कलंक नाही ही लोकांमधील संकल्पना दूर करणे देखील आहे.
खरं तर, केवळ भारतातच नाही तर परदेशातही मानसिक आरोग्याच्या समस्यांबाबत लोकांमध्ये अनेक प्रकारचे गैरसमज पाहायला मिळतात. विशेषत: मुलांच्या बाबतीत, बरेच पालक हे सत्य स्वीकारण्यास तयार नसतात की त्यांच्या मुलाला कोणत्या प्रकारची समस्या येत आहे आणि त्यांना मदतीची आवश्यकता आहे. हा कार्यक्रम अशा समस्या सोडवण्याची आणि किशोरवयीन मुलांमधील मानसिक आरोग्य समस्यांशी संबंधित गैरसमज दूर करण्यासाठी प्रयत्न करण्याची संधी उपलब्ध करतो. याशिवाय, जागतिक किशोर मानसिक आरोग्य दिन लोकांना किशोरवयीन मुलांच्या चांगल्या मानसिक आरोग्याशी संबंधित गोष्टी आणि समस्यांवर चर्चा करण्यासाठी एक व्यासपीठ आणि संधी देतो. यानिमित्ताने जगभरात मानसिक आरोग्यावर काम करणाऱ्या सरकारी आणि गैर-सरकारी संस्थांद्वारे रॅली, चर्चासत्रे, शिबिरे, स्पर्धा आणि चर्चांचे आयोजन केले जाते.
हेही वाचा -
