नवी दिल्ली : पुरेशी झोप घेणे हा उत्तम आरोग्याचा एक मूलभूत पैलू आहे. मात्र 30 टक्क्यांहून अधिक नागरिकांना निद्रानाशाचा त्रास होत असल्याचा दावा संशोधकांनी केला आहे. 60 वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या नागरिकांमध्ये तर ही समस्या तब्बल 40 ते 60 टक्क्यांपेक्षा जास्त आहे. झोपेच्या समस्येने ग्रस्त असलेल्या नागरिकांची संख्या देशात मोठी आहे. इतकेच नाही, तर झोपेच्या समस्येने ग्रस्त असलेल्या यादीत भारत हा जगातील दुसऱ्या क्रमांकाचा देश असल्याचा दावाही संशोधकांनी केला आहे.
भारतातील 28.8 दशलक्ष लोकांना स्लीप एपनियाचा धोका : अनेक भारतीय नागरिक स्लीप एपनिया या आजाराने ग्रस्त आहेत. लॅन्सेटच्या अभ्यासानुसार 30 ते 69 वयोगटातील अंदाजे 5.4 टक्के भारतीयांना या आजाराने ग्रासल्याचा दावा संशोधकांनी केला आहे. यात 28.8 दशलक्ष नागरिकांना स्लीप एपनियाचा मध्यम किंवा गंभीर धोका आहे. तो प्रचलित झोपेचा विकार आहे. कमी झोपेमुळे लठ्ठपणा, हृदयरोग, मधुमेह, उच्च रक्तदाब, नैराश्य, कमी रोगप्रतिकारक शक्ती यासह अनेक आरोग्याच्या समस्या होत असल्याचा दावाही या संशोधकांनी केला आहे.
कमी झोपेमुळे जुनाट आजारांचा त्रास : कमी झोपेमुळे अनेक प्रकारच्या आजारांचा सामना करावा लागतो. यात झोपेची कमतरता आणि अकाली वृद्धत्व, मल्टिपल स्क्लेरोसिस आणि किडनी रोग यासारख्या जुनाट आजारांचा परस्परसंबंध देखील दर्शविला आहे. निद्रानाश असलेल्या व्यक्तींनी औषधांवर अवलंबून राहणे टाळले पाहिजे. त्याऐवजी जीवनशैलीत बदल करण्याचा सल्ला तज्ज्ञांनी दिला आहे. नैराश्य हे निद्रानाशाचे मूळ कारण असू शकते. चांगल्या झोपेला प्रोत्साहन देण्यासाठी उपचार आणि विश्रांती गरजेची आहे.
योग आणि निसर्गोपचार पडू शकतात उपयोगी : चांगल्या झोपेसाठी रात्रीचे जेवण झोपण्याच्या किमान दोन ते तीन तास अगोदर करावे. आपल्या आहारात सहज पचणारे पदार्थ समाविष्ट करावेत. जड जेवण केल्याने झोपेची गुणवत्ता कमी होऊन पचनास अडथळा येतो. लवकर नाश्ता करणे फायदेशीर असल्याचेही या संशोधनातून पुढे आले आहे. उशिरा जेवल्याने अ‍ॅसिड रिफ्लक्स आणि अ‍ॅसिडिटीचा धोका वाढतो. संध्याकाळी मद्य पिणे टाळणे गरजेचे आहे. त्यामुळे चांगली झोप घेण्यासाठी योग आणि निसर्गोपचार गरजेचा असल्याचेही या संशोधनातून स्पष्ट करण्यात आले आहे.
काय आहे अ‍ॅक्युपंक्चर : अ‍ॅक्युपंक्चर हे एक तंत्र आहे. त्यानुसार शरीराच्या विशिष्ट बिंदूवर जोर देऊन ही प्रक्रिया तणाव, नैराश्य आणि वेदना कमी करण्यास मदत करू शकते. सामान्यतः निद्रानाश उपचार करण्यासाठी वापरली जाते. अ‍ॅक्युपंक्चर हे निद्रानाश उपचारांसाठी सर्वात सुरक्षित पद्धतींपैकी एक मानले जात असल्याचा दावाही या संशोधनात करण्यात आला आहे.
काय होतो मसाज थेरपीचा फायदा : मसाज थेरपी हे एक सुप्रसिद्ध ताणतणाव कमी करण्याचे तंत्र असल्याचा दावाही या संशोधनात करण्यात आला आहे. आपण दिवसभर घेत असलेला ताण कमी करण्यास मदत करू शकतो. ही थेरपी रक्त परिसंचरण सुधारू शकते. त्यासह शारीरिक वेदना लक्षणीयरित्या कमी करू शकते. त्यामुळे व्यक्तींना रात्रीची शांत झोप घेता येते. संध्याकाळी उशिरा केलेला मसाज रात्रीच्या झोपेला प्रोत्साहन देऊ शकत असल्याचा दावाही या संशोधनात करण्यात आला आहे.
काय होतो योगाचा फायदा : योग आणि ध्यान ही शक्तिशाली साधने आहेत. योगामुळे कोणत्याही नकारात्मक दुष्परिणामांशिवाय तणाव, चिंता आणि नैराश्य यासारख्या झोपेच्या समस्यांच्या मूळ कारणांचे निराकरण करण्यात मदत करू शकतात. या प्राचीन पद्धती विश्रांती तंत्र म्हणून काम करतात. मन शांत करण्यास योगामुळे मदत होते. योग व्यक्तींना आंतरिक शांततेच्या स्थितीकडे नेत असल्याचा दावाही या संशोधनात करण्यात आला आहे. झोपेच्या आधी प्राणायाम आणि ध्यान केल्याने झोपेच्या समस्यांचे मूळ कारण दूर करण्यात मदत होऊ शकते. 55 टक्के योग अभ्यासकांनी सुधारित झोपेचा अनुभव घेतला आहे. तर 85 टक्क्यांहून अधिक नागरिकांनी तणाव कमी केल्याचा दावाही या संशोधनात करण्यात आला आहे.
हेही वाचा - Vaccination For Cancer : कर्करोगावर संशोधकांनी शोधली प्रभावी लस, जाणून घ्या काय आहे फायदा
