हैदराबाद : जगभरातून अस्थमाचे उच्चाटन करण्यासाठी दरवर्षी जागतिक अस्थमा दिन साजरा केला जातो. हा दिवस मे महिन्याच्या पहिल्या मंगळवारी साजरा केला जातो. ग्लोबल इनिशिएटिव्ह फॉर अस्थमा (GINA) द्वारे हा दिवस वार्षिक कार्यक्रम म्हणून साजरा केला जातो. या दिवसाचा मुख्य उद्देश लोकांना दम्याबद्दल जागरुक करणे हा आहे.
जागतिक दमा दिनाचा इतिहास : जागतिक आरोग्य संघटनेच्या सहकार्याने ग्लोबल इनिशिएटिव्ह फॉर अस्थमा (GINA) द्वारे 1993 मध्ये या दिवसाची स्थापना करण्यात आली. 1998 मध्ये 35 हून अधिक देशांमध्ये पहिल्यांदा हा दिवस साजरा करण्यात आला. WHO च्या मते, असे मूल्यांकन करण्यात आले की 2016 मध्ये जागतिक स्तरावर 339 दशलक्षाहून अधिक लोकांना दमा आहे आणि 417,918 मृत्यू अस्थमामुळे झाले आहेत. त्यात सर्व वयोगटातील लोकांचा समावेश आहे. हा एक श्वसन रोग आहे ज्यामध्ये संसर्ग होण्याचा धोका जास्त असतो. कोविड महामारीसारख्या आजारांपासून दूर राहण्यासाठी दम्याचा उपचार करणे अत्यंत आवश्यक आहे. यासाठी सावधगिरी आणि जागरूकता आवश्यक आहे.
जागतिक दमा दिनाचे महत्त्व : दमा जगभरातील सर्व वयोगटातील, लिंग आणि वंशाच्या लोकांना प्रभावित करतो. यासाठी सर्वसमावेशक ज्ञान, परवडणारी आणि दर्जेदार आरोग्यसेवा आवश्यक आहे. दरवर्षी 300 दशलक्षाहून अधिक लोक दम्याने प्रभावित होतात आणि सर्वात वाईट म्हणजे, त्याचे अनेकदा चुकीचे निदान केले जाते, ज्यामुळे अकाली मृत्यू होतो. लवकर ओळख आणि उपचार, ज्यासाठी जागरूकता महत्वाची आहे, जीव वाचवू शकतात. हा रोग चिंताजनक वेगाने पसरत आहे आणि जोपर्यंत जागतिक सहकार्य आणि जनजागृती होत नाही तोपर्यंत संख्या वाढतच जाईल.
दमा म्हणजे काय : दमा हा श्वसनाचा आजार आहे. याला सामान्यतः श्वासोच्छवासाचा त्रास असे म्हणतात. आजकाल विविध कारणांमुळे सर्व वयोगटातील लोकांमध्ये या आजारांचे प्रमाण वाढत आहे. दम्याची अनेक लक्षणे केवळ प्रौढांमध्येच नाही तर लहान मुलांमध्येही दिसून येतात. दमा हा मुळात फुफ्फुसाचा आजार आहे. ज्यामध्ये श्वासनलिकेला सूज येते आणि श्वसन संक्रमण होते. परिणामी, रुग्णाला श्वास घेण्यास त्रास होतो.
अस्थमाची लक्षणे : दमा ही एक समस्या आहे जी 6 महिन्यांच्या बाळापासून वृद्ध व्यक्तीपर्यंत होऊ शकते. आनुवंशिकता, कोणतीही आरोग्य समस्या, ऍलर्जी, संसर्ग, हवामानातील बदल आणि प्रदूषण इत्यादी अनेक घटक दम्यासाठी जबाबदार असू शकतात. बहुतेक प्रकरणांमध्ये मुलांमध्ये दम्यासाठी अनुवांशिक घटक देखील जबाबदार असतात.
- धाप लागणे
- छातीत घट्टपणा
- घरघर
- खोकला
दम्याची कारणे : आनुवंशिकतेव्यतिरिक्त, कधीकधी काही शारीरिक स्थिती आणि पर्यावरणीय घटक देखील दम्याला जबाबदार असतात. उदाहरणार्थ, जर मुलाच्या पालक दोघांनाही दमा असेल, तर मुलाला हा आजार होण्याची शक्यता जास्त असते. याशिवाय, काही शारीरिक आजार, प्राण्यांच्या संपर्कात येणे, ऍलर्जी, संसर्ग आणि काही औषधांचे दुष्परिणाम यामुळे दमा होऊ शकतो. याशिवाय अस्थमा वाढण्यास प्रदूषणही कारणीभूत असल्याचे सांगितले जाते.
- हवामान बदल
- धूळ, झाड किंवा गवत परागकणांचा संपर्क
- धूर
- परफ्यूम आणि सुगंध यांसारख्या तीव्र गंधांचा संपर्क
- ताण
- दारू, सिगारेट किंवा ड्रग्सचा गैरवापर
- जंतुसंसर्ग
अशी सावधगिरी बाळगा :
- तुमच्या सभोवतालची हवा स्वच्छ असावी.
- धूळ आणि प्रदूषण टाळा.
- तुम्ही इनहेलर वापरत असल्यास, ते वापरणे सुरू ठेवा.
- जर रुग्णाला आधीच कारण माहित असेल तर त्याने अतिरिक्त सावधगिरी बाळगली पाहिजे.
- दोन गोष्टी नेहमी लक्षात ठेवा. प्रथम, श्वासोच्छवासाचा त्रास वाढू देऊ नका आणि दुसरे म्हणजे, श्वसनमार्गाची जळजळ होण्यास कारणीभूत घटकांपासून दूर रहा.
उपचार : योग्य वेळी उपचार सुरू केले तर हा आजार होऊनही माणूस सामान्य जीवन जगू शकतो. परंतु उपचार आणि औषधोपचारांसोबतच रुग्णाला अनेक खबरदारी घेणे आवश्यक आहे. अन्यथा ते कधी कधी जीवघेणे ठरू शकते. दम्याचा त्रास असलेल्या व्यक्तीने वेळेवर औषधे घेतली, डॉक्टरांच्या सूचनांचे पालन केले, निरोगी आणि संतुलित जीवनशैली पाळली आणि योग्य आहार पाळला तर दमा बर्‍याच प्रमाणात बरा होऊ शकतो.
