नवी दिल्ली: अस्वास्थ्यकर जंक फूडचे ( Unhealthy junk food ) समर्थन करण्याचा कोणताही मार्ग नाही, तरीही आपल्याला ते का हवेसे वाटते? जंक फूड आपल्या आरोग्यासाठी किती हानीकारक असू शकते याबद्दल आपण वाचत असतो. त्यामुळे हृदयविकार, हृदयविकाराचा झटका, लठ्ठपणा, उच्च रक्तदाब आणि इतर अनेक आरोग्य समस्या उद्भवू शकतात. पण, आपल्यापैकी बहुतेकांना या लालसेवर नियंत्रण ठेवता येत नाही.
या क्षेत्रात बरेच संशोधन केले गेले आहे. काजल आणि बुशरा, आहारतज्ञ आणि 'हेल्दी स्टीडी गो' ( Healthy Steady Go ) चे सह-संस्थापक म्हणतात की तुम्हाला जंक फूड का आवडते:
अन्नाबद्दलच्या समजुती ( Beliefs around food ) : आपल्यापैकी बर्‍याच जणांचा असा विश्वास आहे की, निरोगी आणि पौष्टिक पदार्थ अधिक चवदार आणि चवदार असू शकत नाहीत! लोकांना फळे आणि भाज्यांसारखे निरोगी अन्न खाणे आवडत नाही. कारण त्यांना ते लहानपणी आवडत नव्हते. चांगली बातमी! तुम्ही आता 50 वर्षांचे नाही. या जुन्या समजुती तुम्हाला निरोगी अन्न खाण्यापासून रोखू देऊ नका! तुम्हाला माहित आहे का की तुमच्या चव कळ्या दर 5-6 वर्षांनी बदलतात आणि तुम्हाला काही पदार्थांची चव लागण्यापूर्वी 10-12 प्रयत्न करावे लागतात? आम्हाला माहित आहे की जंक फूड स्वादिष्ट आहे, परंतु निरोगी आवृत्त्या देखील स्वादिष्ट बनवल्या जाऊ शकतात!
पुरेशी झोप न मिळणे ( Not sleeping enough ) : अनेक लोक झोपेला अशक्तपणाचे लक्षण मानतात. संशोधनात असे दिसून आले आहे की गरजेपेक्षा कमी झोपेमुळे जास्त आणि अस्वास्थ्यकर अन्न खाण्याची इच्छा होते. नुकत्याच झालेल्या एका अभ्यासात ज्याने मेंदूच्या क्रियाकलापांचे विश्लेषण केले आणि 9 तास झोपलेल्या लोकांची 4 तासांच्या तुलनेत असे आढळून आले की, जे लोक आईस्क्रीम आणि पिझ्झा खातात तेव्हा ते लोक कमी झोपतात ते आनंदाशी संबंधित असतात. फोटो भाज्या आणि दही यांच्याशी तुलना करतात. "झोपेची कमतरता आपल्या शरीरातील सर्व प्रणालींवर विपरित परिणाम करते, ज्यामुळे विश्रांतीची तीव्र इच्छा वाढते, मग ते गरम घसा किंवा जंक फूडमुळे असो."
ताणतणाव ( Stress ) : तणावपूर्ण परिस्थितीत आपले शरीर ‘कॉर्टिसोल’ नावाचे स्ट्रेस हार्मोन सोडते. एखाद्या व्यक्तीला बरे वाटण्यासाठी आणि आराम करण्यासाठी चरबी आणि साखर वैज्ञानिकदृष्ट्या सिद्ध झाली आहे. परिणामी, आपल्या शरीराला अशा अन्नपदार्थांची जास्त इच्छा होते. एका अभ्यासाने या निष्कर्षाचे समर्थन केले: साखर कॉर्टिसॉल कमी करते आणि मेंदूतील तणावाचे संकेत शांत करते.
खूप पटकन खाणे ( Eating too quickly ) : तुम्ही कधी विचार केला आहे का? की प्रत्येकजण त्यांना त्यांचे अन्न गिळण्यापूर्वी 32 वेळा चघळायला का सांगतो? बरं, 32 खूप दूरची गोष्ट आहे, कारण आजकाल लोकांना 5-10 मिनिटांत संपूर्ण जेवण संपवायचे असते! (यामुळे आपले जीवन आणि वेळापत्रक व्यस्त झाले आहे) आपण सर्वांनी या सवयीचा पुनर्विचार करण्याची वेळ आली आहे. खूप लवकर खाल्ल्याने आतडे आणि मेंदू यांच्यात चुकीचा संवाद होऊ शकतो, ज्यामुळे मेंदू तृप्ततेचे संकेत चुकवू शकतो, ज्यामुळे जास्त खाणे होऊ शकते.
संप्रेरक असंतुलन ( Hormonal imbalances ): तुमची मासिक पाळी असो किंवा एखादी स्त्री गरोदर असताना तुमच्या शरीरातील हार्मोन्स संपूर्ण गोंधळ निर्माण करू शकतात. उदाहरणार्थ, लेप्टिन आणि सेरोटोनिन सारखे हार्मोन्स जे तुमचे आतडे आणि मेंदू यांच्यातील समन्वयामध्ये गुंतलेले असतात, ते विषम तासांमध्ये तीव्र लालसा वाढवू शकतात.
अपुरे पाणी आणि प्रथिनांचे सेवन ( Insufficient water & protein intake ) : अनेक वेळा तहानचे संकेत आपल्या मेंदूद्वारे भुकेचे संकेत म्हणून चुकीचे अर्थ लावले जातात. जर आपण पुरेसे पाणी प्यायलो नाही किंवा आपल्या आहारात प्रथिनांची कमतरता असेल, तर ही भूक आपल्याला घराभोवती पडलेल्या सर्व अस्वास्थ्यकर जंक फूडकडे नेईल.
पोषक तत्वांची कमतरता ( Nutrient deficiencies ): अंतर्निहित पोषक तत्वांच्या कमतरतेमुळे विशिष्ट खाद्यपदार्थांची लालसा देखील होऊ शकते. उदाहरणार्थ, मॅग्नेशियमच्या कमतरतेमुळे तुम्हाला चॉकलेट, नट किंवा बीन्सची खाण्याची इच्छा होऊ शकते. साखरेचे थेंब किंवा क्रोमियम किंवा फॉस्फरसची कमतरता यामुळे साखरेची लालसा वाढू शकते. त्याचप्रमाणे, सोडियमची मूलभूत कमतरता तुम्हाला चिप्स सारख्या खारट पदार्थांची आवड निर्माण करेल.
मित्र/कुटुंब/सहकर्मी ( Friends/ family/ colleagues ) : हे अगदी साहजिक आहे, जेव्हा एखाद्या व्यक्तीला जंक फूड हवासा वाटू लागतो आणि तो त्याला आवाज देतो तेव्हा दुसऱ्या व्यक्तीलाही ते हवे असते. त्यानंतर दोघे चांगल्या संगतीत जेवणाचा आनंद घेतात. तुम्हाला माहित आहे का- "पिका" ही एक अशी स्थिती आहे, ज्यामध्ये लोकांना खडू, घाण, नाणी आणि बर्फाच्या चिप्स यांसारख्या गैर-खाद्य पदार्थांसाठी तरसतात.
हेही वाचा - Asthma Types and Asthma Symptoms : ...अशा प्रकारे दम्याचे रुग्णही जगू शकतात सामान्य जीवन
