मुंबई : न्यूट्रिशनिस्ट रशेल जॉर्ज (Nutritionist Ruchelle George) सांगतात की, ड्रायफ्रूट्स भरपूर प्रमाणात पोषक असतात. भिजवलेल्या बदामाचे (Soaked almonds) सेवन केल्याने आरोग्यासाठी अधिक फायदे (Benefit of Soaked Nuts) होतात. परंतु हे का होते, बहुतेक लोकांना याबद्दल माहिती नसते. त्याचवेळी, बहुतेक लोकांना हे देखील माहित नाही की केवळ भिजवलेले बदामच नाही तर आणखी सुकामेवा आणि खाण्यायोग्य बिया देखील आहेत. काही वेळ भिजवून खाल्ल्यास भिजवलेल्या सुक्या मेव्याचे अनेक फायदे आहेत. सुकामेवा आणि बिया आरोग्यासाठी जास्त फायदेशीर आणि भिजवून का खावे! याबाबत अधिक माहिती मिळवण्यासाठी ईटीव्ही भारत सुखी भवने तज्ज्ञांकडून माहिती घेतली. वाचा ड्रायफ्रूट्स खाण्याचा हा सर्वोत्तम मार्ग. How to consume dry fruits.
स्मरणशक्तीसाठी उपयुक्त : मुलांच्या वाढत्या वयात सहसा घरातील वडीलधारी मंडळी त्यांना भिजवलेले बदाम सकाळी रिकाम्या पोटी खायला सांगतात. कारण असे म्हणतात की, भिजवलेले बदाम खाल्ल्याने त्यांची स्मरणशक्ती आणि शिकण्याची क्षमता सुधारते. त्याचप्रमाणे बदाम आरोग्यासाठी फायदेशीर मानले जाते. यामध्ये असलेले पोटॅशियम, व्हिटॅमिन ई, आयर्न, मॅग्नेशियम, कॅल्शियम, फॉस्फरस हे आरोग्यासाठी खूप फायदेशीर ठरतात, परंतु सामान्य बदामापेक्षा भिजवलेले बदाम अधिक फायदेशीर का आहेत याची नेमकी कारणे बहुतेकांना माहित नाहीत. त्याचबरोबर अनेकांना हे देखील माहित नाही की फक्त बदामच नाही तर इतरही काही प्रकारचे सुकामेवा आणि बिया आहेत, जे भिजवून खाल्ल्याने अनेक आरोग्यदायी फायदे होऊ शकतात.
मुलांसाठीच नाही तर प्रौढांसाठीही : मुंबईतील पोषणतज्ञ आणि आहारतज्ञ रशेल जॉर्ज यांनी सांगितले की, केवळ लहान मुलांसाठीच नाही तर प्रौढांसाठीही रात्रभर भिजवलेले बदाम आणि इतर काही ड्रायफ्रूट्स खाणे फायदेशीर आहे. सकाळचे पहिले जेवण म्हणून हे अत्यंत फायदेशीर ठरेल. न्यूट्रिशनिस्ट रशेल जॉर्ज (Nutritionist Ruchelle George) सांगतात की, सुक्या फळांमध्ये भरपूर पोषक असतात. काही सुक्या फळांमध्ये, विशेषत: त्यांच्या त्वचेमध्ये काही घटक असतात. त्यामुळे त्यांच्या शोषणात किंवा पचनामध्ये समस्या निर्माण होऊ शकतात. इनहिबिटर म्हणजेच न्यूट्रिशन इनहिबिटर, टॉक्सिन्स, एन्झाइम इनहिबिटर, फायटिक ऍसिड, टॅनिन आणि ऑक्सलेट इ. ते त्यांच्या पोषक तत्वांचे आणि विशेषतः बी जीवनसत्त्वांचे शोषण थांबवतात. परंतु जेव्हा ते काही तास भिजवले जातात तेव्हा त्यांचे एन्झाइम प्रतिबंधक प्रभाव तटस्थ होतात आणि टॅनिनसारख्या पोषक तत्वांचे शोषण रोखणारे पदार्थ तुटतात. त्यामुळे पोषक तत्वांना शरीरात शोषून घेण्यात फारशी अडचण येत नाही. शरीरात जीवनसत्त्वे विशेषतः व्हिटॅमिन बी आणि खनिजांचे शोषण चांगले होते. त्यामुळे शरीराची रोगप्रतिकारक शक्ती तर वाढतेच, पण आरोग्याला इतरही अनेक प्रकारे फायदे मिळतात.
कोणते नट्स फायदेशीर आहेत (Which nuts are beneficial): रशेल जॉर्ज सांगतात की, लोक सहसा विचारतात की बदामाशिवाय इतर कोणते ड्रायफ्रुट्स आहेत, जे भिजवून खाल्ल्याने शरीरासाठी अधिक फायदे होतात. बदामाशिवाय अंजीर, अक्रोड, शेंगदाणे, बेदाणे, पिस्ता, मनुके पाण्यात भिजवलेले खाणे फायदेशीर ठरते. मात्र यामध्ये सुकी द्राक्षे आणि बेदाणे जास्त वेळ पाण्यात भिजवू नयेत. याशिवाय काही खास प्रकारच्या बिया जसे की सूर्यफुलाच्या बिया, कोथिंबीर किंवा भोपळ्याच्या बिया, सब्जा, फ्लेक्ससीड आणि खसखस रात्रभर पाण्यात भिजवून सकाळी सेवन केल्याने आरोग्याला खूप फायदा होतो. हे लक्षात घेण्यासारखे आहे की कोरडे फळे आणि बियांमध्ये प्रथिने, फायबर, जीवनसत्त्वे, मॅग्नेशियम, कॅल्शियम, ओमेगा 3 आणि 6 आणि इतर अनेक पोषक आणि खनिजे असतात. त्यामुळे सकाळचा पहिला आहार म्हणून त्यांचे सेवन केल्यास शरीराच्या अनेक पौष्टिक गरजा पूर्ण होतात.
आयुर्वेद काय सांगतो (What does Ayurveda say): त्याच बरोबर आयुर्वेदात सामान्य स्थितीत ड्रायफ्रुट्स खाण्याऐवजी त्यात भिजवून खाणे अधिक फायदेशीर मानले जाते. पण इथे असेही मानले जाते की, उन्हाळ्यात भिजवलेले आणि हिवाळ्यात कोरड्या फळांचे सेवन सामान्य स्थितीत केले पाहिजे. भोपाळ येथील आयुर्वेदिक डॉक्टर राजेश शर्मा सांगतात की, आयुर्वेदात बहुतेक ड्रायफ्रुट्सचा प्रभाव उष्ण मानला जातो. परंतु जेव्हा ते कमीतकमी 6 तास पाण्यात भिजत ठेवतात तेव्हा त्यांचा प्रभाव बर्‍याच प्रमाणात सामान्य होतो. आयुर्वेदातही योग्य ऋतूत सुक्या मेव्याचे सेवन केल्याने शरीराला होणारे अनेक फायदे सांगितले आहेत. जसे की दिवसभर ऊर्जा राखणे (Stamina), शरीराची प्रतिकारशक्ती वाढवणे (Increses Immunity Power), वजन कमी करणे (Weight Loss), रक्तातील साखरेचे प्रमाण नियंत्रित ठेवणे (Control blood sugar levels) आणि आतडे निरोगी ठेवणे इत्यादी.
