हैदराबाद : या वर्षाच्या सुरुवातीला, द जर्नल ऑफ फिजियोलॉजीमध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अभ्यासात असे नमूद केले आहे की गर्भधारणेदरम्यान मातेचा लठ्ठपणा आई आणि मुलाच्या आरोग्यासाठी धोकादायक असू शकतो. अभ्यासात असे म्हटले आहे की मातेच्या अतिरिक्त वजनामुळे प्लेसेंटाची रचना बदलते, जी आईच्या गर्भाशयात बाळाचे पोषण करते. ज्यामुळे दोघांनाही गंभीर समस्या निर्माण होऊ शकतात. पण गरोदरपणात लठ्ठपणामुळे होणाऱ्या समस्या केवळ प्लेसेंटाच्या समस्यांपुरत्या मर्यादित नाहीत. डॉक्टरांच्या मते, गर्भधारणेदरम्यान लठ्ठपणामुळे केवळ गर्भवती आईसाठीच नव्हे तर गर्भालाही कमी-अधिक गंभीर समस्या उद्भवू शकतात.
वजन नियंत्रित करणे महत्वाचे आहे : डॉ. चित्रा गुप्ता, स्त्रीरोगतज्ज्ञ, ममता मॅटर्निटी क्लिनिक, नवी दिल्ली सांगतात की, गेल्या काही वर्षांत गर्भवती महिलांमध्ये लठ्ठपणाची प्रकरणे अधिक प्रमाणात दिसू लागली आहेत. म्हणूनच, आजकाल, गर्भधारणेच्या सुरुवातीच्या अवस्थेपासून, वजन जास्त वाढू नये म्हणून स्त्रियांना आहार आणि वागणुकीत काळजी घेण्याचा सल्ला दिला जातो. ती म्हणते की, अनेकांना असे वाटते की गर्भधारणेदरम्यान गर्भाच्या विकासाबरोबर आईचे वजन वाढते, तो लठ्ठपणा नाही. मातेच्या पोटात गर्भाचा विकास होत असताना आईच्या शरीराचा आकार बदलतो आणि वजनही वाढते हे खरे आहे. पण कधी-कधी असंतुलित आहार किंवा इतर कारणांमुळे हे वजन पाहिजे त्यापेक्षा जास्त वाढते. जो मुलाला जन्म दिल्यानंतरही बराच काळ टिकून राहतो. अशा स्थितीमुळे केवळ गर्भधारणेदरम्यान, प्रसूतीदरम्यानच नव्हे तर प्रसूतीनंतरही आई आणि बाळाच्या आरोग्यावर परिणाम होऊ शकतो.
आरोग्य समस्यांचा धोका वाढू शकतो : ती स्पष्ट करते की गरोदरपणात लठ्ठपणाने ग्रस्त महिलांना गर्भधारणेचा मधुमेह किंवा गर्भावस्थेतील मधुमेह, उच्च रक्तदाब किंवा प्रीक्लेम्पसिया, अडथळा आणणारा स्लीप एपनिया, रक्ताच्या गुठळ्या किंवा शिरासंबंधीचा थ्रोम्बोइम्बोलिझम आणि संसर्ग यांसारख्या गुंतागुंत होण्याचा आणि विकसित होण्याचा धोका जास्त असतो. त्याच वेळी, गर्भधारणेनंतर लठ्ठपणामुळे कार्डिओ चयापचय जोखीम सारख्या परिस्थिती देखील विकसित होऊ शकतात. लठ्ठ गर्भवती महिलांना प्रसूतीनंतर बाळाला स्तनपान करताना समस्यांना सामोरे जावे लागू शकते. लठ्ठपणा गर्भवती महिलांसाठी तसेच त्यांच्या न जन्मलेल्या बाळासाठी हानिकारक असू शकतो. अशा परिस्थितीत, अनेक वेळा गर्भवती महिलांच्या प्रसूतीदरम्यान, गर्भपात, मृत जन्म, जन्मजात रोग किंवा मुलांमध्ये हृदयविकार यासारख्या विसंगतींसह इतर काही प्रकारच्या समस्यांचा धोका असू शकतो. एवढेच नाही तर लठ्ठ महिलांमध्ये सिझेरियन प्रसूतीचा धोकाही जास्त असतो.
बचाव कसा करायचा : डॉ चित्रा स्पष्ट करतात की लठ्ठपणामुळे गरोदरपणातील गुंतागुंत वाढू शकते, त्यामुळे आधीच लठ्ठ असलेल्या महिलांनी गर्भधारणेनंतर अधिक सावधगिरीने डॉक्टरांनी दिलेल्या सूचनांचे पालन करणे अत्यंत आवश्यक आहे. ती स्पष्ट करते की सामान्य परिस्थितीत गर्भधारणेदरम्यान लठ्ठपणाची समस्या टाळण्यासाठी योग्य आहार आणि वर्तनासह सक्रिय दिनचर्या पाळणे देखील खूप महत्वाचे आहे. हे फार महत्वाचे आहे की गर्भधारणा हा रोग मानला जाऊ नये. विशेष परिस्थिती वगळता, जसे की कोणतीही विशेष स्थिती किंवा आजार, गर्भवती महिलांनी व्यायाम, चालणे आणि अशा क्रियाकलापांचा त्यांच्या दैनंदिन दिनचर्येत सर्व सावधगिरीने समावेश केला पाहिजे, ज्यामुळे त्यांची शारीरिक हालचाल टिकून राहील. याशिवाय काही सवयी ज्या गर्भधारणेच्या सुरुवातीपासूनच लठ्ठपणापासून सुरक्षित ठेवण्यास मदत करू शकतात.
कोणतेही काम करताना सावधगिरी बाळगणे : शक्यतो बाजारातील अन्न, अति मीठ, तेल, तिखट-मसाल्याचा आहार, प्रक्रिया केलेला आहार, जंक फूड, कोल्ड्रिंक्स आणि चहा-कॉफीचे अतिसेवन टाळावे. तसेच अति खाणे टाळावे. या अवस्थेत पौष्टिक, संतुलित आणि पचण्याजोगे आहार ज्यामध्ये गर्भधारणेसाठी उपयुक्त हिरव्या भाज्या व फळे यांचा समावेश करावा. शरीरातील निर्जलीकरण होऊ नये म्हणून पुरेसे पाणी पिणे देखील खूप महत्वाचे आहे. याशिवाय ऋतूनुसार नारळपाणी, रस, दूध, ताक आदींचे नियमित आहारात सेवन करणेही फायदेशीर ठरते. गरोदरपणात उठताना किंवा कोणतेही काम करताना सावधगिरी बाळगणे खूप गरजेचे आहे, पण याचा अर्थ घर किंवा ऑफिसचे काम करू नये असा होत नाही. या स्थितीत महिला जवळपास सर्व दैनंदिन कामे आवश्यक सावधगिरीने करू शकतात. यामुळे त्यांचे शारीरिक आणि मानसिक आरोग्य चांगले राहते आणि मूड स्विंग आणि चिडचिडेपणाची समस्याही दूर होते. याशिवाय, डॉक्टरांनी दिलेल्या सर्व खबरदारीचे पालन करणे आणि नियमित तपासणी सोबतच त्यांनी सांगितलेले सप्लिमेंट्स आणि औषधे वेळेवर घेणे अत्यंत आवश्यक आहे.
हेही वाचा :
