हैदराबाद : उन्हाळ्यात अन्नातून होणाऱ्या आजारात वाढ होऊन पचनाचा त्रासही मोठ्या प्रमाणात वाढतो. मात्र अन्नातून विषबाधा झाल्यास त्याकडे दुर्लक्ष करणे घातक ठरू शकत असल्याचा दावा संशोधकांनी केला आहे. उष्णता, उघड्यावर ठेवलेले दूषित अन्न यासह दूषित रस पिण्यामुळे अन्नातून विषबाधा होऊ शकते. त्यामुळे वेळीच काळजी घेऊन अन्नातून होणाऱ्या विषबाधेला रोखणे गरजेचे आहे.
उन्हाळ्यात अन्न होते लवकर खराब : दूषित आहारासह अस्वच्छ परिस्थिती अन्नातून विषबाधा होऊन आजारांना कारणीभूत असल्याचे चंदीगड येथील डॉक्टर सुखबीर सिंग यांनी स्पष्ट केले आहे. अन्नातून विषबाधा होण्याच्या घटना प्रत्येक ऋतूमध्ये दिसून येतात. मात्र उन्हाळ्यात जंतू, जीवाणू अधिक सक्रिय होतात. त्यामुळे अन्न लवकर खराब होत असल्याचेही सिंग यांनी स्पष्ट केले. त्याचबरोबर माश्या, डास किंवा झुरळ इत्यादी कीटकांचा या ऋतूत जास्त त्रास होतो. ते अन्न दूषित करतात. अशा परिस्थितीत दूषित अन्नाचे सेवन केल्यामुळे अन्नातून विषबाधा होत असल्याचेही डॉक्टर सिंग यांनी यावेळी सांगितले.
विषबाधा हा पोटाच्या संसर्गाचा आहे प्रकार : अन्नातून विषबाधा होणे हा पोटाच्या संसर्गाचा एक प्रकार आहे. त्यासाठी स्टॅफिलोकोकस, कोली, साल्मोनेला, लिस्टेरिया, क्लॉस्ट्रिडियम आदी अनेक विषाणू किंवा जीवाणू जबाबदार आहेत. अन्नातून विषबाधा होणे देखील शरीरात बोटुलिझम नावाच्या विषाच्या अत्यधिक उत्पादनास कारणीभूत ठरते. ती आपल्या शरीरात बॅक्टेरिया किवा विषारी घटक असलेल्या अन्नाच्या सेवनाने तयार होते. बोटुलिझम हा अन्न विषबाधाचा सर्वात सामान्य प्रकार मानला जात असल्याचेही डॉक्टर सिंग यांनी यावेळी नमूद केले.
रोगप्रतिकार शक्ती कमी असल्यास होतो त्रास : काही नागरिकांची पचनशक्ती कमकुवत असल्यामुळे त्यांना हा त्रास होतो. या स्थितीत काही खबरदारी घेतल्यास ते आपोआप बरे होत असल्याचेही डॉ सुखबीर सिंग यांनी स्पष्ट केले आहे. शरीराची प्रतिकारशक्ती मजबूत असेल, तर आहारामुळे शरीरात पोहोचणारे जीवाणू किंवा विषाणू पचनसंस्थेवर फारसा प्रभाव दर्शवत नाहीत. अशी समस्या उद्भवली तरीही रुग्णाला त्याचे अधिक गंभीर परिणाम भोगावे लागत नसल्याचेही डॉ सिंग यांनी यावेळी नमूद केले.
काय आहेत कारणे :
- दूषित, कमी शिजलेले किंवा शिळे अन्न खाणे.
- स्वयंपाकासाठी अशुद्ध किंवा दूषित पाणी वापरणे. फळे शिजवण्यापूर्वी किंवा खाण्यापूर्वी भाज्या स्वच्छ पाण्याने व्यवस्थित न धुणे.
- खराब झालेले दुग्धजन्य पदार्थ, शिळे दही, शिळे दूध इत्यादींचे सेवन करणे.
- मांस शिजवण्यापूर्वी किंवा कमी शिजवण्यापूर्वी ते व्यवस्थित न धुणे
- अन्नपदार्थ नीट झाकून न ठेवणे.
- स्वयंपाक करताना, जेवताना, स्वयंपाकघरात आवश्यक स्वच्छतेची काळजी न घेणे.
- रस्त्याच्या कडेला असलेल्या गाड्या किंवा अन्नपदार्थ झाकलेले नसलेल्या ठिकाणी अन्न घेणे.
- अस्वच्छ ठिकाणाहून रस किंवा कोणतेही पेय पिणे.
- अन्न तयार करण्यापूर्वी किंवा काहीही खाण्यापूर्वी हात व्यवस्थित न धुणे इ.
पोटदुखी, उलट्या आणि जुलाब ही अन्न विषबाधा होण्याची सामान्य लक्षणे मानली जात असल्याचे डॉ सुखबीर सिंग यांनी स्पष्ट केले आहे. मात्र या व्यतिरिक्त, ही समस्या उद्भवते, तेव्हा लक्षात येऊ शकणारी काही लक्षणे आहेत. ती खालीलप्रमाणे आहेत:
- तीव्र ओटीपोटात वेदना किंवा पेटके सह अपचन.
- थंडी वाजून येणे आणि कमी किंवा जास्त ताप.
- खूप थकवा आणि अशक्तपणा जाणवतो.
- डोकेदुखी.
- कोरडे तोंड.
- निर्जलीकरण.
- लघवी कमी होणे किंवा न होणे इ.
अशी घ्या काळजी :
- सर्व भाज्या शिजवण्यापूर्वी पूर्णपणे धुतल्या आहेत याची खात्री करा फळे देखील वापरण्यापूर्वी चांगली धुवावीत. आंबा, सफरचंद, टरबूज, खरबूज, द्राक्षे, पपई ही फळे खाण्यापूर्वी काही वेळ पाण्यात भिजवून ठेवावीत.
- स्वयंपाकघर स्वच्छ असावे आणि आजूबाजूला झुरळ व माशी नसावीत.
- अन्न चांगले शिजवलेले असावे.
- अन्न नेहमी स्वच्छ डब्यात ठेवा. स्वयंपाकघरातील टेबलवर अन्न कधीही उघडे ठेवू नका.
- शिळे अन्न खाऊ नका किंवा जे अन्न जास्त दिवस उघड्यावर ठेवलेले ते खाऊ नका.
- घरात पाळीव प्राणी असतील तर स्वच्छतेची अधिक काळजी घ्या.
- उन्हाळ्यात शक्यतो पाणी, ताजे रस, ताक, नारळ पाणी आणि डिकॅफिनेटेड चहाचे सेवन करा. जर तुम्ही दुकानात ज्यूस किंवा शेक प्यायला जात असाल तर ती जागा स्वच्छ असल्याची खात्री करा.
- शक्यतो आपल्या नेहमीच्या आहारात ताजे, हलके आणि पचण्याजोगे घरगुती अन्नच खावे.
हेही वाचा - Alcohol Causes Infertility : जास्त मद्यपान केल्याने पुरुष आणि स्त्रियांमध्ये येते वंध्यत्व, शुक्राणूंचा बदलतो आकार
