हैदराबाद : प्रसूती फिस्टुला 2023 समाप्त करण्याचा आंतरराष्ट्रीय दिवस 2030 पर्यंत प्रसूती फिस्टुला दूर करण्याचा संकल्प म्हणून साजरा केला जातो. असे म्हणतात की मुलाला जन्म देणे त्याच्या आईसाठी नवीन जन्मासारखे असते. म्हणूनच प्रसूतीपूर्वी आणि नंतर तिची विशेष काळजी घ्या तसेच सुरक्षित प्रसूती करा असे सांगितले जाते. कारण अनेक वेळा प्रसूतीदरम्यान कोणतीही चूक, स्थिती किंवा समस्या आणि प्रसूतीनंतर योग्य आरोग्य सेवा न मिळाल्याने महिलांना अनेक गंभीर समस्यांनाही सामोरे जावे लागते.
या उद्देशाने साजरा केला जातो : ऑब्स्टेट्रिक फिस्टुला ही अशीच एक समस्या आहे जी गुंतागुंतीच्या प्रसूतीदरम्यान लक्ष न दिल्याने आईमध्ये विकसित होऊ शकते. शस्त्रक्रियेद्वारे यावर उपचार शक्य असले तरी या समस्येबाबत व उपचाराबाबत जागरूकता नसल्याने तसेच सामाजिक, आर्थिक यासह अनेक कारणांमुळे महिलांना वेळेवर उपचार मिळू शकत नाहीत. दरवर्षी 23 मे रोजी "ऑब्स्टेट्रिक फिस्टुला" जगभरातील लोकांमध्ये प्रसूती फिस्टुला आणि त्याच्या प्रतिबंध, उपचारांबद्दल जागरूकता पसरवणे, अधिकाधिक महिलांना या समस्येला बळी पडण्यापासून वाचवण्यासाठी आरोग्य सेवा आणि उपचारांची उपलब्धता सुनिश्चित करणे या उद्देशाने साजरा केला जातो. या वर्षी हा दिवस 2030 पर्यंत प्रसूती फिस्टुला दूर करण्याची प्रतिज्ञा घेऊन साजरा केला जात आहे "20 वर्षे - प्रगती पण पुरेशी नाही! 2030 पर्यंत फिस्टुला दूर करण्यासाठी आताच कार्य करा!" थीम साजरी केली जात आहे.
प्रसूती फिस्टुला म्हणजे काय : ऑब्स्टेट्रिक फिस्टुला किंवा हिंदीमध्ये ऑब्स्टेट्रिक फिस्टुला या नावाने ओळखला जाणारा हा एक प्रकारचा आजार आहे. जो प्रसूतीदरम्यान योनीमध्ये होतो. लहान वयात बाळंतपण, बराच काळ प्रसूती स्थितीत असणे, गरज असताना आवश्यक वैद्यकीय मदत न मिळणे, गरज असूनही सी-सेक्शनची शस्त्रक्रिया न होणे, अनेक वेळा बाळाच्या डोक्यातील काही नाजूक ऊती आणि ओटीपोटाचे हाड ते दाबले जातात, ज्यामुळे त्यांच्यातील रक्तप्रवाहात व्यत्यय येतो. ज्यामुळे ते खराब होतात किंवा नष्ट होतात. या अवस्थेमुळे काहीवेळा गर्भवती महिलेच्या व्हल्व्हा आणि मूत्राशयामध्ये छिद्र होते. या समस्येमुळे पीडितेचे मूत्र आणि मल असंयम आणि अनियंत्रित होते. त्यामुळे त्यांची मल किंवा लघवी कधीही स्वतःहून बाहेर पडू लागते. या समस्येला ऑब्स्टेट्रिक फिस्टुला म्हणतात. त्याच्या कारणांबद्दल बोलताना, यूएनच्या मते, लवकर प्रसूती किंवा किशोरवयीन गर्भधारणा, प्रसूतीमध्ये अडथळा किंवा प्रसूतीमध्ये अडथळा, वैद्यकीय सुविधा आणि वैद्यकीय सेवेचा अभाव, माता कुपोषण, गरिबी आणि निरक्षरता यासारखे घटक कारणीभूत आहेत.
त्याचा महिलांच्या आरोग्यावर परिणाम होतो : प्रसूती फिस्टुलाची प्रकरणे सामान्यतः कमी विकसित देशांमध्ये किंवा गरीब देशांमध्ये जास्त दिसतात. त्याच वेळी, त्याच्या बळी मुख्यतः तरुण महिला आहेत. जागतिक स्तरावर केलेल्या काही संशोधनानुसार, मध्य पूर्व, उत्तर आफ्रिका, पूर्व आणि दक्षिण आशिया, आशिया पॅसिफिक आणि उप-सहारा आफ्रिकेतील अनेक देशांमध्ये दर 1000 प्रसूतीदरम्यान एक ते तीन गर्भवती महिलांमध्ये प्रसूती फिस्टुलाची समस्या आहे. अंदाजे 500,000 महिला आणि मुली उप-सहारा आफ्रिका, आशिया आणि पॅसिफिक, अरब राज्ये, लॅटिन अमेरिका आणि कॅरिबियन मधील 55 पेक्षा जास्त देशांमध्ये फिस्टुलासह जगत आहेत. आणि दरवर्षी त्याची हजारो प्रकरणे समोर येतात.
मानसिक आरोग्य आणि तीव्र नैराश्याशी संबंधित समस्या : तज्ज्ञांचे असे मत आहे की, एकदा ही समस्या उद्भवली की त्याचा परिणाम स्त्रीच्या शारीरिक आणि मानसिक आरोग्यावर तर होतोच, पण तिचा परिणाम तिच्या घरगुती आणि सामाजिक जीवनावरही होतो. यूएनच्या म्हणण्यानुसार, या समस्येला बळी पडलेल्या महिलांमध्ये मानसिक आरोग्य आणि तीव्र नैराश्याशी संबंधित समस्याही दिसून येतात. त्याच वेळी, या स्थितीमुळे कधीकधी संसर्ग, व्रण, किडनीचे आजार, वेदनादायक फोड, वंध्यत्व आणि मृत्यू होऊ शकतो. याशिवाय प्रसूती फिस्टुलाच्या बाबतीतही स्टीलच्या जन्माची प्रकरणे दिसून येतात. विविध वेबसाइटवर उपलब्ध माहितीनुसार, प्रसूती फिस्टुलाच्या सुमारे 85% प्रकरणांमध्ये महिलांना मृत जन्माला सामोरे जावे लागते.
बचाव कसा शक्य आहे : वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशनच्या मते, योग्य वेळी योग्य काळजी आणि उपचार केल्याने ही समस्या टाळता येऊ शकत नाही, तर योग्य उपचारांनीही या समस्येपासून मुक्ती मिळू शकते. प्रसूती फिस्टुला रोखण्यासाठी काही गोष्टी खूप उपयुक्त ठरू शकतात, जसे की लहान वयात गर्भधारणा टाळणे आणि गर्भधारणेदरम्यान आणि प्रसूतीच्या वेळी स्त्रीला आवश्यक प्रसूती उपचार देणे. याशिवाय प्रसूतीदरम्यान अशा काही परंपरा टाळल्या पाहिजेत, ज्यामुळे महिलांच्या आरोग्यावर घातक परिणाम होऊ शकतात. विशेष म्हणजे, प्रसूती फिस्टुलाच्या बाबतीत, या समस्येवर शस्त्रक्रियेद्वारे उपचार शक्य आहे.
ऑब्स्टेट्रिक फिस्टुला समाप्त करण्यासाठी आंतरराष्ट्रीय दिवस : गेल्या 20 वर्षांपासून, प्रसूती फिस्टुलाच्या प्रतिबंध आणि संपूर्ण उपचारांसाठी आणि सामान्य लोकांमध्ये जागरूकता वाढवण्यासाठी जागतिक बांधिलकीसाठी प्रयत्न करण्याच्या उद्देशाने यूएन आणि इतर अनेक सामाजिक आणि आरोग्य-संबंधित संस्थांद्वारे एक मोहीम चालवली जात आहे. युनायटेड नेशन्स (UN) द्वारे या प्रसंगी जारी केलेल्या माहितीमध्ये असे सांगण्यात आले आहे की संस्था आपल्या शाश्वत विकास लक्ष्यांतर्गत 2030 पर्यंत फिस्टुला नष्ट करण्याचे जागतिक लक्ष्य घेऊन कार्यरत आहे. ज्यासाठी UNFPA फिस्टुला समाप्त करण्यासाठी आणि असुरक्षित महिला आणि मुलींचे जीवन बदलण्यासाठी जागतिक मोहिमेचे नेतृत्व करत आहे. बालविवाहासारखी घातक प्रथा दूर करणे हा देखील या मोहिमेचा एक उद्देश आहे. यामुळे, लहान वयात आई झाल्यावर बहुतेक मुलींमध्ये केवळ प्रसूती फिस्टुलाच नव्हे तर इतर अनेक जीवघेण्या समस्यांचा धोका वाढतो. UN च्या मते, सुमारे 95% फिस्टुला प्रकरणे शस्त्रक्रियेने बरे होऊ शकतात, परंतु उपचारांचा जास्त खर्च, माहितीचा अभाव आणि सामाजिक दुर्लक्ष आणि उपहासाच्या भीतीमुळे मोठ्या संख्येने महिलांना वेळेवर उपचार मिळू शकत नाहीत. सन 2003 मध्ये, UNFPA प्रसूती फिस्टुला किंवा प्रसूती फिस्टुला संपवणारा पहिला होता. 'कॅम्पेन टू एन्ड फिस्टुला' ही मोहीम सुरू केली, यावेळी आंतरराष्ट्रीय दिनाचेही आयोजन करण्यात आले होते.
हेही वाचा :
