Gingivitis : तोंडाच्या स्वच्छतेबरोबरच योग्य उपचार करणेही आहे महत्त्वाचे; जाणून घ्या कारणं

Gingivitis : लहानपणापासूनच आपल्याला दात स्वच्छ करण्याचे महत्त्व आणि दात घासण्याची गरज याविषयी सांगितले जाते. मुलांना असे शिकवले जाते की जर त्यांचे दात व्यवस्थित स्वच्छ केले नाहीत तर त्यांना संसर्ग होतो किंवा त्यांचे दात पडतात. पण दातांची योग्य स्वच्छता न केल्यास केवळ दात किडणेच नाही तर इतरही अनेक समस्या उद्भवू शकतात. त्यापैकी हिरड्यांना सूज येणे हे देखील एक समस्या आहे. ही एक सामान्य समस्या असली तरी, ज्याच्या परिणामांमुळे सुरुवातीला फारसा त्रास होत नाही किंवा त्याची लक्षणे फार तीव्रपणे दिसून येत नाहीत. परंतु यावर वेळीच उपचार न केल्यास तो दात आणि हिरड्यांचा गंभीर आजार बनू शकतो.

हैदराबाद : Gingivitis हिरड्यांना आलेली सूज ही दात आणि हिरड्यांशी संबंधित एक सामान्य समस्या आहे. डॉक्टरांच्या मते, ओरल हाइजीनच्या अभावाव्यतिरिक्त, कधीकधी काही वैद्यकीय परिस्थिती जसे की रोग किंवा इतर काही कारणे देखील यासाठी जबाबदार असू शकतात. हिरड्यांना आलेली सूज हा एक साइलेंट डिजीज देखील मानला जातो कारण या समस्येच्या सुरुवातीला सहसा त्याची गंभीर लक्षणे दिसत नाहीत. परंतु या समस्येचा प्रभाव जसजसा वाढत जातो तसतसे दात, हिरड्यांशी संबंधित अनेक समस्या पीडित व्यक्तीला अधिक त्रास देऊ लागतात. तज्ञ आणि डॉक्टरांचा असा विश्वास आहे की जर या समस्येवर वेळीच योग्य उपचार केले गेले नाहीत तर ही सामान्य समस्या गंभीर आजारात बदलू शकते, ज्याचे परिणाम खूप गंभीर असू शकतात.

कारण : डॉ. सूरज भरतारी, दंतचिकित्सक, हेल्थ केअर डेंटल क्लिनिक, ठाणे, मुंबई, म्हणतात की, सामान्यत: तोंडाच्या स्वच्छतेच्या अभावामुळे आणि इतर कारणांमुळे, जसे की ऍलर्जी, बॅक्टेरिया, व्हायरल इ. मुळे दातांवर प्लेक जमा झाल्यामुळे हिरड्यांना सूज येणे सुरू होते. हे बुरशीजन्य संसर्गामुळे होते. मात्र काही वेळा इतर काही कारणेही यासाठी जबाबदार असू शकतात. त्यातील काही खालीलप्रमाणे आहेत.

• काही औषधांचे दुष्परिणाम
• तोंडाचे कोणतेही आजार किंवा मधुमेह इत्यादी किंवा कोणत्याही प्रकारचे संसर्ग
• तोंडात लाळ कमी होण्याच्या समस्येमुळे
• काही अनुवांशिक रोग आणि परिस्थितींमुळे
• व्हिटॅमिन सीची कमतरता
• खूप धूम्रपान करणे किंवा खूप कॉफी पिणे
• खाण्याच्या चुकीच्या सवयी आणि आवश्यकतेपेक्षा कमी पाणी पिणे
• कधीकधी, स्त्रियांमध्ये हार्मोनल समस्या किंवा असंतुलन, जसे की मासिक पाळी किंवा गर्भधारणेदरम्यान, इ.

हिरड्यांना सूज येण्याची लक्षणे आणि परिणाम : ते स्पष्ट करतात की बहुतेक प्रकरणांमध्ये, हिरड्यांना आलेली सूज सुरुवातीला फारशी तीव्र नसते. त्याच वेळी जेव्हा यामुळे हिरड्यांमध्ये किंचित सूज येणे, लालसर होणे, वेदना जाणवणे किंवा हिरड्यांमध्ये थोडासा रक्तस्त्राव यांसारख्या समस्या दिसू लागतात. तेव्हा बहुतेक लोक त्याकडे दुर्लक्ष करतात आणि समस्या गंभीर होईपर्यंत डॉक्टरांचा सल्ला घेत नाहीत. जास्त त्रास देऊ नका. परंतु अनेक वेळा लोकांचे अशा प्रकारचे दुर्लक्ष आणि निष्काळजीपणा पीरियडॉन्टायटिस किंवा दातांच्या आणि हिरड्यांच्या इतर अनेक गंभीर समस्यांचे कारण बनते. जे गंभीर असल्यास, शरीरातील इतर अनेक गंभीर समस्या किंवा परिस्थितींचा धोका वाढवू शकतो.

लक्षणे किंवा परिणाम : ते स्पष्ट करतात की हिरड्यांना सूज आल्यापासून तिची तीव्रता वाढेपर्यंत दिसणारी काही सामान्य लक्षणे किंवा परिणाम खालीलप्रमाणे आहेत.

• हिरड्या लाल होणे आणि त्यात कमी-अधिक प्रमाणात सूज येणे.
• तीव्र दुर्गंधी
• खाल्ल्यानंतर किंवा घासल्यानंतर हिरड्यांमधून कमी-अधिक प्रमाणात रक्तस्त्राव होतो.
• हिरड्यांमध्ये पांढरे डाग दिसणे.
• दातांमध्ये वाढलेली संवेदनशीलता म्हणजे खूप गरम किंवा थंड वाटणे.
• काहीही खाताना किंवा चघळताना दातांमध्ये कमी-जास्त दुखणे किंवा सतत दुखणे.
• दात कमकुवत होणे किंवा थरथरणे, ही समस्या खूप गंभीर असल्यास दात पडणे, इ.

उपचार आणि तोंडी स्वच्छता, दोन्ही महत्त्वाचे आहेत : मौखिक स्वच्छतेची काळजी घेतल्यास केवळ हिरड्यांनाच नव्हे तर दातांच्या अनेक समस्या टाळता येतात, असे डॉ. सूरज भरतारी सांगतात. पण कोणत्याही समस्येचे निराकरण करण्यासाठी, उपचार सर्वात महत्वाचे आहे. त्यामुळे दात किंवा हिरड्यांमध्ये कोणत्याही प्रकारची समस्या दिसल्यास प्रथम वैद्यकीय सल्ला आणि उपचार घेणे अत्यंत आवश्यक आहे. जेणेकरून समस्या वाढण्याआधीच त्यावर नियंत्रण मिळवता येईल किंवा सुटका होईल. ते स्पष्ट करतात की हिरड्यांना आलेली सूज किंवा पीरियडॉन्टायटिसची तीव्रता तपासण्यासाठी, लक्षणांवर अवलंबून सामान्य तपासणीसह, काहीवेळा दातांचा एक्स-रे करणे आवश्यक आहे. जेणेकरून दातांवर रोगाचा काय परिणाम होतो हे कळू शकेल. हिरड्यांना आलेली सूज उपचार करताना औषधांसोबत काही गोष्टी लक्षात ठेवणे आणि आपल्या सवयींमध्ये खबरदारी समाविष्ट करणे देखील अनिवार्य आहे. त्यातील काही खालीलप्रमाणे आहेत.

• नियमितपणे दातांची तपासणी करा.
• रात्री झोपण्यापूर्वी आणि सकाळी उठल्यानंतर प्रथम दात घासावेत. शक्य असल्यास, दिवसभरात प्रत्येक जेवणानंतर दात घासावेत.
• डॉक्टरांनी सांगितलेली टूथपेस्टच वापरा.
• डॉक्टरांचा सल्ला घेतल्यानंतर, नियमितपणे फ्लॉसिंग करा.
• आपल्या आहाराची काळजी घ्या आणि जास्त कार्बोहायड्रेट असलेले पदार्थ, जास्त साखर, जास्त मीठ आणि जास्त तेल आणि मसाले असलेले पदार्थ टाळा.
• आपल्या नियमित आहारात ताजे तयार केलेले पौष्टिक अन्नाचे प्रमाण वाढवा आणि आवश्यक प्रमाणात पाणी प्या.
• हिरड्यांना सूज असल्यास डॉक्टरांकडे जावून दात स्वच्छ करून घेणे आवश्यक आहे कारण या प्रक्रियेत ते दातांवर साचलेला प्लेकच काढून टाकतात असे नाही तर दात आणि हिरड्या खोलवर स्वच्छ करतात आणि उपचार करतात. जे केवळ संसर्गाचा प्रभाव कमी करत नाही तर इतर अनेक समस्यांपासून देखील आराम देते.
• उपचारासाठी सांगितलेले औषध योग्य वेळी आणि योग्य प्रमाणात घेणे अत्यंत आवश्यक आहे. तसेच एखाद्याने औषधाचा कोर्स मध्यभागी कधीही सोडू नये. यामुळे भविष्यात ही समस्या पुन्हा उद्भवण्याची शक्यता आहे.

हेही वाचा :