हैदराबाद : एचआयव्ही एड्स हा ( World AIDS Day 2022 ) जगभरातील ( World AIDS Day ) सर्वात गंभीर आजारांपैकी एक मानला ( HIV AIDS is Considered One of Most Serious Diseases ) जातो. 'जागतिक एड्स दिन' दरवर्षी 1 डिसेंबर रोजी साजरा केला जातो. हा आजार आणि त्यावरील उपचार आणि त्यासंबंधित महत्त्वाच्या गोष्टींबद्दल जनजागृती करणे आणि त्यासाठी विविध कार्यक्रम आणि मोहिमा आयोजित करणे या उद्देशाने हा दिन साजरा केला जातो. या वर्षी समाजातील विषमता दूर करून समानता पसरवण्याच्या ( Equalize World AIDS Day 2022 Theme ) उद्देशाने यावर्षी हा दिवस साजरा करण्यात येत आहे.
या आजारामुळे होणारे मृत्यूचे प्रमाण खूप जास्त : एचआयव्ही एड्स हा एक असा संसर्ग आहे, ज्याला जगातील सर्वात गुंतागुंतीच्या आजारांच्या श्रेणीमध्ये ठेवता येते. उपचार आणि खबरदारीचा अवलंब करून हा आजार अनेक बाबतीत आटोक्यात आणला जाऊ शकतो. परंतु, या आजारामुळे मृत्यूचे प्रमाण खूप जास्त आहे हे नाकारता येत नाही. या आजाराने बळी पडलेल्यांची संख्या आणि या आजाराने मृत्यूमुखी पडलेल्यांची आकडेवारी आणि त्याच्याशी संबंधित आजार पाहून या आजाराच्या गांभीर्याचा अंदाज लावता येतो. UN AIDS (UNICEF ची एक शाखा) च्या आकडेवारीनुसार, फक्त 2021 मध्ये, सुमारे 1.5 कोटी लोकांना एचआयव्ही एड्सची लागण झाल्याची पुष्टी झाली, त्यापैकी 6.50 लाख लोकांचा या संसर्गामुळे आणि संबंधित आजारांमुळे मृत्यू झाला.
आतापर्यंत जगभरात सुमारे 8 कोटी 42 लाख लोकांना एड्सची लागण : या अहवालानुसार, आतापर्यंत जगभरात सुमारे 8 कोटी 42 लाख लोकांना एड्सची लागण झाली असून, त्यापैकी सुमारे 4 कोटी 1 लाख लोकांचा मृत्यू झाला आहे. या आकडेवारीच्या आधारे एचआयव्ही एड्स ही सध्या जगातील सर्वात मोठी आरोग्य समस्या आहे, असे म्हटल्यास चुकीचे ठरणार नाही. जागतिक स्तरावर एचआयव्ही एड्सच्या संसर्गाबाबत लोकांना जागरूकता मिळावी आणि जनजागृती व्हावी आणि त्यासंबंधित गैरसमज आणि उपचारांची माहिती द्यावी या उद्देशाने दरवर्षी 1 डिसेंबर रोजी जागतिक एड्स दिन साजरा केला जातो.
एड्स दिन साजरा करण्याचा उद्देश एड्सग्रस्त रुग्णांप्रति सहानुभूती दर्शविणे : थीम आणि उद्देश (जागतिक एड्स दिन 2022 थीम) जागतिक एड्स दिन साजरा करण्याचा मुख्य उद्देश केवळ जगभरातील लोकांमध्ये या संसर्गाबद्दल आणि त्याच्या उपचारांबद्दल जागरूकता पसरवणे नाही तर त्या लोकांशी आणि त्यांच्याशी एकता किंवा समर्थन दर्शविणेदेखील आहे. एड्सने ग्रस्त असलेल्यांना मदत करण्याचाही एक प्रयत्न आहे. यासोबतच आंतरराष्ट्रीय स्तरावर एड्स आणि त्याच्याशी संबंधित आजारांमुळे मृत्यूमुखी पडलेल्या लोकांसाठी शोक व्यक्त करण्याची संधीही या निमित्ताने मिळते.
दरवर्षी एका थीमसह साजरा केला जातो जागतिक एड्स दिन : विशेष म्हणजे, जागतिक आरोग्य संघटनेच्या पुढाकाराने सुरू झालेला जागतिक एड्स दिन दरवर्षी एका थीमसह साजरा केला जातो. समाजात पसरलेली विषमता दूर करून एड्सचे मुळापासून समूळ उच्चाटन करण्याच्या दिशेने आवश्यक पावले उचलण्याच्या उद्देशाने यंदा जागतिक एड्स दिन 'समानता' या थीमवर साजरा केला जात आहे.
पाहूयात जागतिक एड्स दिनाचा इतिहास : इतिहास (जागतिक एड्स दिनाचा इतिहास) खरे तर एड्सच्या संदर्भात असा कार्यक्रम आयोजित करण्याची कल्पना सर्वप्रथम 1987 मध्ये मांडण्यात आली होती. जागतिक आरोग्य संघटनेच्या 'ग्लोबल ऑन एड्स' कार्यक्रमाचे दोन माहिती अधिकारी जेम्स डब्ल्यू बन आणि थॉमस नेटर यांनी हा कार्यक्रम साजरा करण्याची कल्पना सर्वप्रथम सर्वांसमोर ठेवली. त्यानंतर 'ग्लोबल ऑन एड्स'चे संचालक जोनाथन मान यांनी 1 डिसेंबर 1988 हा दिवस जागतिक एड्स दिन म्हणून साजरा करण्याचा निर्णय घेतला. ज्यासाठी 'कम्युनिकेशन' ही थीम ठेवण्यात आली होती.
साल 1996 पासून संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या 'यूएन एड्स' या कार्यक्रमाद्वारे जागतिक एड्स दिन साजरा : यानंतर 1996 पासून संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या 'यूएन एड्स' या कार्यक्रमाद्वारे जागतिक एड्स दिन साजरा करण्याचे आणि त्याअंतर्गत विविध जनजागृती कार्यक्रम आणि मोहिमा आयोजित करण्याचे प्रयत्न सुरू झाले. या मोहिमेसाठी सुरुवातीला लहान मुले आणि तरुणांना केंद्रस्थानी ठेवण्यात आले होते. पण नंतर प्रत्येक वयोगटातील आणि लिंगातील लोकांना या आजारापासून वाचवण्यासाठी आणि त्यांना जागरूक करण्यासाठी प्रयत्न सुरू झाले.
जागतिक एड्स दिनाचे प्रतीक म्हणून लाल रिबनला मान्यता : या समस्येची संवेदनशीलता लक्षात घेऊन, व्हाईट हाऊसमध्ये 2007 मध्ये जागतिक एड्स दिनाचे प्रतीक म्हणून लाल रिबनला मान्यता देण्यात आली. म्हणूनच हा दिवस 'रेड रिबन डे' म्हणूनही ओळखला जातो. विशेष म्हणजे एड्सचा पहिला रुग्ण काँगो, आफ्रिकेत 1957 मध्ये आढळून आला होता. या आजाराने ग्रासलेल्या व्यक्तीच्या मृत्यूनंतर त्याच्या रक्ताची तपासणी केली असता, तो एड्सने ग्रस्त असल्याचे समोर आले. पण हा आजार 1980 साली 'एड्स' म्हणून ओळखला गेला. जर आपण भारताबद्दल बोललो, तर 1986 मध्ये मद्रासमध्ये आपल्या देशात एड्सची पहिली केस समोर आली होती.
एचआयव्ही एड्सची कारणे आणि लक्षणे : एचआयव्ही एड्सची कारणे आणि लक्षणे एड्स हे खरे तर 'अक्वायर्ड इम्युनोडेफिशियन्सी सिंड्रोम'चे लोकप्रिय नाव आहे. या संसर्गाच्या प्रभावामुळे, जबाबदार विषाणू शरीराच्या रोगप्रतिकारक शक्तीच्या टी पेशींवर हल्ला करू लागतो. विशेषत: असुरक्षित आणि अधिक लोकांशी लैंगिक संबंध या संसर्गास जबाबदार मानले जातात. याशिवाय एचआयव्हीबाधित पुरुष किंवा स्त्रीसोबत लैंगिक संबंध ठेवल्याने, संक्रमित व्यक्तीचे रक्त दुसऱ्याला दिल्याने, संक्रमित व्यक्तीने वापरलेल्या सुईचा पुनर्वापर करून किंवा त्याचे कोणतेही अवयव दुसऱ्या व्यक्तीमध्ये प्रत्यारोपित केल्यास त्याचा प्रसार होण्याचा धोका असतो. याशिवाय, हे संक्रमण प्लेसेंटाद्वारे एचआयव्ही संसर्गग्रस्त गर्भवती महिलेच्या गर्भाशयात वाढणाऱ्या बाळापर्यंत पोहोचते.
एड्सग्रस्त व्यक्तीच्या शरीरात दिसणारी सर्वात सामान्य लक्षणे खालीलप्रमाणे : सांधे आणि स्नायूंमध्ये वेदना, अत्यंत थंडी वाजून येणे आणि ताप येणे, शरीरात अशक्तपणा आणि थकवा जाणवतो, अचानक वजन कमी होणे, सतत डोकेदुखी आणि घसा खवखवणे, दृष्टी कमी होणे, शरीरावर लाल ठिपके दिसणे, जीभ आणि तोंडात पांढरे डाग दिसणे, कोरडा खोकला आणि अतिसार, श्वास घेण्यात अडचण, रात्री घाम येणे
एड्सबद्दलचे गैरसमज संपूर्ण जगभरात : एड्सबद्दलचे गैरसमज एड्सबाबत केवळ आपल्या देशातच नव्हे तर जगभरात अनेक प्रकारचे गैरसमज किंवा गोंधळ प्रचलित आहेत. त्यातील बहुतांश चुकीचे आहेत. यामुळे, जगाच्या अनेक भागांमध्ये याला शाप म्हणूनदेखील पाहिले जाते आणि लोक याला एड्स म्हणतात. ते पीडितांपासून अंतर ठेवतात, त्यांच्यावर बहिष्कार टाकतात आणि त्यांच्याबद्दल वाईट भावना बाळगतात.
एड्सबाबत मोठे गैरसमज : एखाद्या संक्रमित व्यक्तीचे चुंबन घेतल्याने, त्यांनी वापरलेल्या पाण्यातून, त्यांच्यासोबत राहण्यामुळे किंवा त्यांच्या सोबतच्या वातावरणात राहून, डास चावल्यामुळे, त्यांचे कपडे वापरल्यामुळे, अगदी त्यांच्या कपड्यांमधूनही एचआयव्ही होतो. तो स्पर्शानेदेखील एड्स पसरत नाही. एचआयव्ही विषाणू हवेतून पसरत नाही किंवा संक्रमित व्यक्ती खोकते, शिंकते किंवा थुंकते तेव्हा पसरत नाही. याशिवाय एचआयव्ही पॉझिटिव्ह व्यक्तीसोबत स्विमिंग पूलमध्ये आंघोळ करून, त्याचे कपडे धुऊन आणि त्याचे घाण पाणी पिऊनही हा संसर्ग पसरत नाही. त्याचबरोबर संक्रमित व्यक्तीला चावल्यानंतर दुसऱ्या व्यक्तीला चावल्यानंतरही हा संसर्ग पसरत नाही.
