रक्त, अस्थिमज्जा आणि लिम्फॅटिक प्रणालीच्या कर्करोगांना एकत्रितपणे रक्त कर्करोग म्हणतात. जेव्हा शरीरातील लाल रक्तपेशी (RBC), पांढऱ्या रक्त पेशी (WBCs) किंवा प्लेटलेट्सचे उत्पादन असामान्य असते. तेव्हा रक्ताचा कर्करोग विकसित होतो. हे सहसा अस्थिमज्जामध्ये सुरू होते, जे रक्त निर्मितीसाठी जबाबदार असते. या प्रकारचा कर्करोग रक्त पेशींचे सामान्य कार्य, वाढ आणि विकासामध्ये व्यत्यय आणतो जे संक्रमणाशी लढतात आणि निरोगी रक्त पेशी बनवतात. व्यापकपणे सांगायचे तर, कर्करोगाच्या या गटामध्ये लिम्फोमा, ल्युकेमिया किंवा मायलोमा यांचा समावेश होतो.
ब्लड कॅन्सरशी संबंधित अनेक मिथकं आजूबाजूला पसरत असल्याने, डॉ. नीती रायजादा, डायरेक्टर - मेडिकल ऑन्कोलॉजी आणि हेमॅटो-ऑन्कोलॉजी, फोर्टिस हॉस्पिटल्स, बंगलोर यांनी ब्लड कॅन्सरबद्दलचे पाच सामान्य गैरसमज दूर केले आहेत.
मिथक: रक्ताचा कर्करोग असलेल्या सर्व व्यक्तींसाठी अस्थिमज्जा प्रत्यारोपण आवश्यक आहे.
वस्तुस्थिती: ब्लड कॅन्सरच्या सर्व रुग्णांना प्रत्यारोपणाची आवश्यकता नसते. अस्थिमज्जा प्रत्यारोपणाची गरज त्यांचे मूलभूत निदान, उपचार प्रतिसाद आणि ट्यूमरच्या अनुवांशिक प्रोफाइलच्या आधारे वैयक्तिकरित्या मूल्यांकन केले जाते. अत्याधुनिक अनुवांशिक प्रोफाइलिंग तंत्रे तसेच नाविन्यपूर्ण तयार केलेल्या औषधांसह, तीव्र ल्युकेमिया प्रकरणांमध्ये उपचारांना रुग्णांचा प्रतिसाद सुधारला आहे.
मिथक: ल्युकेमिया आणि रक्त कर्करोग सारखेच आहेत
वस्तुस्थिती: ब्लड कॅन्सरचे तीन प्रकार आहेत- ल्युकेमिया, लिम्फोमा आणि मायलोमा. ल्युकेमिया हा कर्करोगाचा एक प्रकार आहे जो सर्व पांढऱ्या रक्त पेशींवर परिणाम करतो आणि त्यांना संसर्गाशी लढण्याचे प्राथमिक कार्य करण्यापासून प्रतिबंधित करतो आणि या असामान्य पेशी रक्तामध्ये देखील आढळतात. हे 15 वर्षाखालील लहान मुलांमध्ये सामान्यतः दिसून येते.
लिम्फोमा हा लिम्फॅटिक सिस्टीम आणि लिम्फ नोड्सचा कर्करोग आहे जो बहुतेक लिम्फोसाइट्स, एक प्रकारचा पांढरा रक्त पेशी प्रभावित करतो. 15 ते 35 वयोगटातील लोकांमध्ये तसेच 50 पेक्षा जास्त वयाच्या लोकांमध्ये याचे निदान केले जाते.
मायलोमा हा कर्करोग आहे जो प्लाझ्मा पेशींवर परिणाम करतो, जे एक प्रकारचे पांढरे रक्त पेशी आहेत जे शरीराला संसर्गापासून वाचवण्यासाठी प्रतिपिंडे तयार करतात. या कर्करोगामुळे रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत होते आणि संसर्गाचा धोका असतो.
मिथक: ब्लड कॅन्सर हा अॅनिमियामुळे होतो.
वस्तुस्थिती: ब्लड कॅन्सर असलेल्या लोकांमध्ये अशक्तपणा येऊ शकतो, तरी ते कारण नाही. जेव्हा शरीर ऑक्सिजनच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी पुरेसे निरोगी लाल रक्तपेशी किंवा हिमोग्लोबिन तयार करत नाही तेव्हा अशक्तपणा विकसित होतो. जेव्हा RBC आणि ऑक्सिजनची पातळी कमी असते तेव्हा थकवा शरीराच्या अवयवांच्या सामान्य कार्यामध्ये व्यत्यय आणतो. अशक्तपणा अनेक वैद्यकीय विकारांमुळे होऊ शकतो, त्यापैकी सर्वात वारंवार लोहाची कमतरता आहे.
मिथक: लोकांचा असा विश्वास आहे की त्यांना कर्करोगाचा कौटुंबिक इतिहास असल्यास, कर्करोग होऊ नये म्हणून ते फारसे काही करू शकत नाहीत.
वस्तुस्थिती: कर्करोगाचा कौटुंबिक इतिहास असलेल्या बहुतेक व्यक्तींना कर्करोग होण्याची जास्त शक्यता नसते, परंतु ज्यांना लिंच सिंड्रोम किंवा BRCA1/2 उत्परिवर्तन सारख्या परिस्थितीचा कौटुंबिक इतिहास असतो त्यांना होतो. संभाव्य उपाय शोधण्यासाठी त्यांना स्वतःची तपासणी करणे आवश्यक आहे.
मिथक: रक्त कर्करोग घातक आहे.
वस्तुस्थिती: ब्लड कॅन्सरवरील उपचार यशस्वी होण्याचे दर नाटकीयरित्या सुधारत आहेत आणि रुग्ण पूर्वीपेक्षा जास्त काळ जगत आहेत. अत्याधुनिक संशोधनात काम करणाऱ्या असंख्य केंद्रांना धन्यवाद. केमोथेरपी, रेडिएशन, लक्ष्यित थेरपी/बायोलॉजिक्स, अस्थिमज्जा प्रत्यारोपण आणि इम्युनोथेरपी यासारख्या कर्करोगाच्या उपचारांमध्ये प्रभावी आणि केंद्रित उपचारात्मक एजंट्सचे विविध प्रकार सध्या आहेत. एखाद्या कुशल वैद्यकीय व्यावसायिकाकडून वैयक्तिक प्रश्नांची उत्तरे मिळवण्यासाठी वैद्यकीय मदत घेण्याची जोरदार शिफारस केली जाते. कर्करोगाचे लवकर निदान झाल्यास पूर्ण बरा होण्याची शक्यता वाढते.
हेही वाचा - World No Tobacco Day : भारतात तंबाखू सेवनामुळे दरवर्षी होतो 'इतक्या' नागरिकांचा मृत्यू; वाचा, सविस्तर...
