हैदराबाद : कॅन्सर या प्राणघातक आजाराबद्दल लोकांमध्ये जागरूकता निर्माण ( National Cancer Awareness Day 2022 ) करण्यासाठी भारतात दरवर्षी 7 नोव्हेंबर रोजी राष्ट्रीय कर्करोग जागरूकता ( November 7th Every Year in India to Create Awareness of Cancer ) दिवस पाळला जातो. वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशन (WHO) नुसार, कर्करोग हे मृत्यूचे दुसरे प्रमुख कारण ( Cancer is Second Leading Cause of Death ) आहे. कर्करोगाने ग्रस्त लोकांची आणि त्यामुळे मरणाऱ्यांची परिस्थिती इतकी वाईट आहे की, २०१८ मध्ये भारतात कर्करोगाने १.५ दशलक्ष लोकांचा मृत्यू ( 2018 1.5 Million People Died of Cancer in India ) झाला.
भारताकडून 2014 पासून कर्करोग जागृती दिनाची घोषणा : भारताचे माजी केंद्रीय आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण मंत्री, डॉ. हर्षवर्धन यांनी सप्टेंबर 2014 रोजी राष्ट्रीय कर्करोग जागृती ( Former Union Minister of Health Dr. Harsh Vardhan ) दिनाची घोषणा केली. त्यांनी कर्करोग नियंत्रणासाठी राज्यस्तरीय चळवळदेखील सुरू केली आणि महानगरपालिकेच्या दवाखान्यांना विनामूल्य चाचणी घेण्यास प्रोत्साहित केले. या काळात कॅन्सरची सुरुवातीची लक्षणे आणि त्यावर उपचार कसे करावे याविषयीच्या पुस्तिकांचेही वाटप करण्यात आले.
तुम्हाला खालीलपैकी कोणतीही लक्षणे दिसल्यास तुम्ही ताबडतोब वैद्यकीय सल्ला घ्यावा : सुरुवातीच्या अवस्थेत लक्षणे आढळल्यास काही प्रकारचे कर्करोग बरे होऊ शकतात. वेगवेगळ्या कर्करोगाने प्रभावित झालेल्या अवयवानुसार वेगवेगळी लक्षणे दिसतात. परंतु, येथे काही सामान्य लक्षणे आहेत जी तुम्हाला खालीलपैकी कोणतीही लक्षणे दिसल्यास तुम्ही ताबडतोब वैद्यकीय सल्ला घ्यावा. 1) तुमच्या शरीराच्या कोणत्याही भागामध्ये सतत आणि कोणतेही स्पष्ट कारण नसलेल्या वेदना. 2) कोणतेही स्पष्ट कारण नसताना अचानक वजन कमी होणे, 3) सतत थकवा जाणवतो, 4) कमी नसलेला किंवा वारंवार ताप येणे.
तुम्हाला खालीलपैकी कोणतीही लक्षणे दिसल्यास तुम्ही ताबडतोब वैद्यकीय सल्ला घ्यावा : 5) त्वचेचा रंग किंवा संरचनेत बदल, 6) शरीराच्या कोणत्याही भागात, वेदनासह किंवा त्याशिवाय ढेकूळ, 7) शरीराच्या कोणत्याही भागातून असामान्य स्त्राव किंवा रक्तस्त्राव, 8) त्वचेचे किंवा चेहऱ्यावरील जखम जे बरे झाले नाहीत, 9) तुम्हाला किंवा तुमच्या जवळच्या व्यक्तीला ही लक्षणे आढळल्यास, इतर कोणत्याही समस्या टाळण्यासाठी वेळ न घालवता वैद्यकीय सल्ला घ्या. या लक्षणांचा अर्थ नेहमीच कर्करोग होत नाही. यापैकी बरीच लक्षणे इतर रोगांमुळे होऊ शकतात.
कर्करोगाची प्रमुख कारणे : तुम्हाला कर्करोगाचा कौटुंबिक इतिहास असल्यास, किंवा तुम्ही तंबाखूजन्य पदार्थ (कोणत्याही स्वरूपात) दीर्घकाळ वापरत असल्यास, तुम्हाला इतर लोकांपेक्षा कर्करोग होण्याचा धोका जास्त असू शकतो. तुमच्यासाठी कोणत्या स्क्रीनिंग चाचण्या योग्य आहेत. याबद्दल तुमच्या डॉक्टरांशी बोला जेणेकरून तुम्ही कर्करोग वाढण्यापूर्वीच शोधू शकाल. तो सुरुवातीच्या टप्प्यात असू शकतो. तंबाखू हे कर्करोगाच्या प्रमुख कारणांपैकी एक मानले जाते. यामुळे फुफ्फुस, तोंड आणि गर्भाशयाच्या कर्करोगासह अनेक कर्करोगांचा धोका वाढतो. तुम्हाला किंवा तुमच्या जवळच्या व्यक्तींना धूम्रपानाचे व्यसन असल्यास, तुमच्याकडे सल्लागाराचा सल्ला घेण्याचा पर्याय आहे जो तुम्हाला ही सवय सोडण्यास मदत करेल.
स्तनाच्या कर्करोगाने अनेक महिला त्रस्त : स्तनाच्या कर्करोगासाठी, 40 वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या स्त्रियांना त्यांच्या कर्करोगाच्या जोखमीनुसार दरवर्षी किंवा प्रत्येक पर्यायी वर्षी मॅमोग्राफी करण्याचा सल्ला दिला जातो. त्याचप्रमाणे, गर्भाशयाच्या ग्रीवेच्या कर्करोगासाठी, पॅप स्मीअर रोग प्रगत अवस्थेपर्यंत पोहोचण्यापूर्वी शोधण्यात मदत करू शकतात. सर्व प्रकारच्या कर्करोगाच्या स्क्रीनिंग चाचण्या नसतात. दरवर्षी तुमचे आरोग्य तपासा जेणेकरून कोणत्याही विकृती लवकर ओळखता येतील. दंतचिकित्सक तुमच्या तोंडात आणि ओठांमध्ये तोंडाच्या कर्करोगाची कोणतीही चिन्हे शोधू शकतात.
यकृताच्या कर्करोगासाठी कोणतीही विशिष्ट लस उपलब्ध नाही : काही कर्करोग लसीकरणाने अनेक वेळा टाळता येतात. उदाहरणार्थ, गर्भाशयाच्या मुखाचा कर्करोग बहुतेक प्रकरणांमध्ये वयाच्या 13 व्या वर्षी लसीकरणाद्वारे किंवा लैंगिक संक्रमित एचपीव्ही विषाणूच्या संपर्कात येण्यापूर्वी टाळता येऊ शकतो. यकृताच्या कर्करोगासाठी कोणतीही विशिष्ट लस नाही. परंतु, हिपॅटायटीस विषाणू लसीकरणामुळे यकृताच्या कर्करोगाचा धोका कमी होतो.
लठ्ठपणा हेदेखील कर्करोगाचे प्रमुख कारण : लठ्ठपणा हे देखील कर्करोगाचे प्रमुख कारण आहे, जे निरोगी जीवनशैलीने टाळता येते. लठ्ठपणा अनेक आजारांशी संबंधित आहे आणि कर्करोग हा त्यापैकी एक आहे. निरोगी वजन राखणे, आणि शारीरिकरित्या सक्रिय असण्यामुळे अनेक प्रकारच्या कर्करोगाचा धोका कमी होतो आणि कर्करोगाचे निदान झाल्यास तुमची जगण्याची शक्यता वाढते. अगदी मध्यम व्यायाम, जसे की 30 मिनिटे एरोबिक व्यायाम, आठवड्यातून पाच वेळा विविध रोगांचा धोका लक्षणीयरीत्या कमी करू शकतो. परिष्कृत कार्बोहायड्रेट्स, साखर, प्रक्रिया केलेले अन्न आणि लाल मांस जास्त असलेले अन्न कर्करोगाचा धोका वाढवतात. अशा खाद्यपदार्थांमुळे पचनसंस्थेमध्ये दीर्घकाळ जळजळ होते, ज्यामुळे टाइप 2 मधुमेह, हृदयरोग आणि इतर अनेक रोग होतात.
रेड मीटच्या अतिसेवनामुळे कर्करोगाचा धोका वाढतो : एग्प्लान्टसारख्या हिरव्या भाज्या, ताजी फळे आणि ऑलिव्ह ऑइल असलेल्या भाज्या, निरोगी चरबी किंवा सॅल्मनसारखे चरबीमुक्त मांस आणि बदाम आणि अक्रोड सारख्या नटांचा समावेश करा. अल्कोहोल आणि रेड मीटच्या अतिसेवनामुळे कर्करोगाचा धोका वाढतो, त्यामुळे रोजच्या आहारात त्यांचा समावेश न करणे महत्त्वाचे आहे. तळलेले पदार्थ टाळूनही तुम्ही अनेक प्राणघातक आजारांपासून दूर राहू शकता.
