ठाणे - शहरातील भूईकोट किल्लाच्या (सेंट्रल जेल) सुरक्षेसाठी पोर्तुगिजांनी बनवलेल्या तोफा काही दिवसांपूर्वी उत्खननात सापडल्या आहेत. या ऐतिहासिक तोफांचे संवर्धनाचे काम सुरू असून पर्यटकांना पाहण्यासाठी त्या ठेवण्यात येणार आहेत. पुरातत्व विभाग, ठाणे महानगरपालिका, मेरिटाईम बोर्ड आणि दुर्गवीर प्रतिष्ठानने या कामासाठी पुढाकार घेतला आहे.
निसर्गाचे वरदान मिळालेल्या ठाणे शहराला ऐतिहासिक पार्श्वभूमी आहे. अनेक ऐतिहासिक गोष्टींच्या खाणाखुणा आजही येथे आढळून येतात. ठाण्यातील मध्यवर्ती कारागृह हा सुद्धा याच इतिहासाचा एक भाग आहे. येथील भूईकोट किल्ल्याच्या संरक्षणासाठी पोर्तुगिजांनी सुमारे ४० तोफा तैनात ठेवल्या होत्या, असे जाणकार सांगतात.
हेही वाचा - 'इंद्रायणी स्वच्छ करण्याची जबाबदारी माझी'
सोळाव्या शतकात पोर्तुगीज आणि अरेबियन लोक या बंदराचा व्यापारासाठी वापर करत होते. व्यापारी जहाजे बांधण्यासाठी यातील काही तोफांचा वापर केला जात असे. ४० तोफांपैकी सध्या ११ तोफा शिल्लक आहेत. काळाच्या ओघात, पुरातत्व खाते आणि स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या दुर्लक्षामुळे या तोफांची स्थिती वाईट होऊ लागली आहे.
शिल्लक राहिलेल्या तोफा अर्ध्या जमिनीत गाडलेल्या स्थितीत असल्याने त्यांची माती होऊ लागली आहे. त्यामुळे आता विविध संस्थांनी एकत्र येऊन तोफांच्या संवर्धनासाठी पुढाकार घेतला आहे. यामध्ये दुर्गवीर प्रतिष्ठाण मुंबई, दुर्गसखा चॅरिटेबल ट्रस्ट ठाणे, राजे प्रतिष्ठान चिपळूण आणि चेंदानी कोळीवाडा जमात ट्रस्ट यांचाही समावेश आहे. पुरातत्व विभागाच्या परवानगीने या तोफा जमिनीबाहेर काढून मोकळ्या जागेत ठेवल्या जाणार आहेत. सुरुवातीला सहा तोफा काढल्या असून विसर्जन घाट येथे महापालिकेने बांधलेल्या चौथऱ्यावर त्या सुशोभित करण्यात येणार आहेत. त्यानंतर इतर तोफा काढण्याचे काम देखील सुरू झाले आहे.
