शिक्षणामुळे व्यक्तीचे व्यक्तिमत्व तर विकसित होतेच, पण त्याला पुरातन आणि सनातनी समजुतींच्या खोल भोवऱ्यातून बाहेर काढून प्रकाशाकडे नेले जाते. शिक्षणाने स्त्रियांच्या संदर्भात तेच केले, त्यांना प्राचीन रूढींच्या बंधनातून मुक्त केले. तसेच त्यांना आपली स्वप्न पुर्ण करण्यासाठी मोकळे आकाश दिले. एकोणिसाव्या शतकापूर्वी आपल्याच समाजात स्त्रियांच्या शिक्षणावर मर्यादा होत्या. आणि ज्या स्त्रियांना थोडेफार शिक्षणही दिले जात होते, त्यांचे मुख्य कार्य कुटूंब सांभाळणे हे होते. यापेक्षा जास्त स्त्री शिक्षणाची प्रथा समाजात नव्हती. बालविवाह, विधवा पुनर्विवाहाला विरोध, निरक्षरता, अंधश्रद्धा या दुष्कृत्यांनी समाजातील बहुतांश स्त्रिया जखडल्या होत्या. भारतीय समाजात स्त्री चेतनेचा आवाज एकोणिसाव्या शतकातील सुधारणावादी चळवळीतून येऊ लागला, असे म्हणता येईल. भारतात स्त्रियांची पहीली शाळा सुरु (start first school for women in India) करणाऱ्या सावित्रीबाई फुले (Savitri Bai Phule Jayanti) या पहील्या स्त्रि शिक्षिका (first woman teacher) होत्या.
सुधारणावादी काळ : 1857 च्या क्रांतीनंतर, एक नवीन युग आले, ज्याला साहित्यातील पुर्नजागरण आणि सुधारणावादी काळ असे म्हणतात. याच काळात सुधारणावादी चळवळीची लाट उसळली. या सुधारणावादी लाटेत अनेक स्त्री-पुरुष सुधारक उदयास येतात. ज्यांनी विधवा पुनर्विवाह, बहुपत्नीत्व, सती प्रथेला विरोध, स्त्रीशिक्षणाचा घटनात्मक अधिकार अशा मागण्या मांडल्या. या सुधारणावादी चळवळी पुरुष विचारवंतांनी सुरू केल्या होत्या आणि त्या पुढे नेण्याचे काम महिला सुधारकांनी केले.
3 जानेवारी 1831 : सावित्रीबाई फुले यांच्यासमोर त्यांच्या वातावरणातील मुलींना आणि त्यांच्या पालकांना शिक्षणाप्रती जागृत करणे, हे आव्हानात्मक काम होते. सुरुवातीच्या काळातील चळवळीचे श्रेय पुरुष सुधारकांना दिले जात असले तरी, त्यात महिलांचाही सक्रिय सहभाग होता. सावित्रीबाई फुले या त्या काळातील पहिल्या महिला शिक्षिका होत्या ज्यांनी मुलींच्या शिक्षणासाठी काम केले. त्यांचा जन्म 3 जानेवारी 1831 रोजी महाराष्ट्रातील सातारा जिल्ह्यातील नायगाव येथे झाला. वयाच्या नऊव्या वर्षी त्यांचे लग्न झाले आणि वयाच्या १८ व्या वर्षी त्यांनी मुलींना शिकवायला सुरुवात केली आणि त्याच मुलींच्या शाळांमध्ये शिक्षिका आणि मुख्याध्यापिका म्हणून भूमिका पार पाडत होत्या.
