उस्मानाबाद - अवघ्या अकरांवी पर्यंतचे शिक्षण घेतलेल्या डॉ. नवनाथ कसपटे यांनी शोधलेल्या सीताफळाच्या वाणासाठी देशातील पहिले फळपिकाचे स्वामित्व आपल्या नावे केले आहे. त्यांच्या संशोधक वृत्तीसाठी बंगळुरू विद्यापीठाने त्यांना 2018 मध्ये 'डॉक्टरेट' ही मानस पदवी दिली आहे. म्हणून अल्पशिक्षित असूनही डॉक्टर ही ओळख त्यांना मिळाली आहे.
सोलापूर जिल्ह्यातील गोरमाळे इथे कसपटे यांची 55 एकर कोरडवाहू शेती आहे. सतत पडणाऱ्या दुष्काळामुळे शेतीत चांगले उत्पन्न होत नसल्याने त्यांनी आपला मोर्चा फळबागेकडे वळवला. सिताफळावर लक्ष केंद्रीत करण्याआधी त्यांनी 25 वर्ष द्राक्षाची यशस्वी शेती केली. डॉ. कसपटे यांनी 45 वर्षांच्या काळात जवळपास 40 सीताफळांच्या वाणांचा संग्रह करून ठेवला आहे. गोरमाळे येथील त्यांच्या मधुबन फार्मवर या सर्व वाणांचे प्लॉट पाहायला मिळतात. या वाणांवरच संशोधन करून त्यांनी एन.एम.के. वन गोल्डन या नवीन वाणाचा शोध लावला आहे.
हेही वाचा - यशोगाथा : दुष्काळावर मात करत जिरायती जमिनीवर पिकवली पेरुची बाग
2014ला अर्ज केल्यानंतर तब्बल पाच वर्षांनी त्यांनी पीक वाण संरक्षण शेतकरी हक्क कायद्याअंतर्गत या वाणाचे स्वामित्व मिळवले आहे. आता त्यांच्या परवानगीशिवाय या जातीच्या सिताफळाचे उत्पादन घेणे बेकायदेशिर ठरणार आहे. उत्तम दर्जाचे तसेच टीकाऊ फळ आणि जास्त उत्पन्न देणारे वाण असे या वाणाचे वैशिष्ट्य आहे. डॉ. नवनाथ कसपटे यांच्या यांच्या शेतात दररोज 50 मजुरांना काम मिळते. देशातील जवळपास 18 राज्यांमध्ये त्यांनी निर्मित केलेल्या या सीताफळांच्या कलमांची विक्री होत आहे. दररोज 10 ते 20 शेतकरी त्यांच्या फार्मला भेट देतात. त्यांच्या एन.एम.के वन गोल्डन या वाणाला स्वामित्व मिळाल्याने आपण घेतलेले परिश्रम सार्थकी लागल्याची भावना कसपटे यांनी व्यक्त केली आहे.
